A pociąg spokojnie jechał do Berdyczowa… (część 1)
Shufutinsky prawdopodobnie napisał swoją „Cicho, jak w raju. Na skraju tego miejsca gwiazdy jasno ś wiecą . Zacinam się , ś piewam sobie. . . „Nie tylko o Ż ydach Berdyczowa, bo nasze miasto zawsze był o uważ ane za nieoficjalną stolicę ż ydowską . A dzię ki dowcipowi dialogó w Doroczki i Saroczki na bazarze w Berdyczowie moglibyś my z ł atwoś cią dać począ tek Odeskiemu Privozowi. Oczywiś cie teraz nie spotkacie już najbardziej barwnych postaci z „wczesnych” czasó w. Ale nadal jesteś my bardzo, bardzo, uwierz mi, nadal wiem o czym mó wię.
Ponieważ , jak ś piewa się w filmie promocyjnym o Berdyczowie: „To miasto jest najlepszym miastem na Ziemi! ». I każ dy moż e i moż e to zobaczyć , przychodzą c tutaj i spacerują c naszym Berdyczowskim „Broadwayem” - bulwarami cią gną cymi się od dworca do centrum miasta, podziwiają c katolickie, prawosł awne, ż ydowskie koś cioł y i zabytki, siadają c na odpoczynek przy fontannach na Placu Centralnym .
Có ż mogę powiedzieć o mieś cie, w któ rym mieszkam? Czy tylko to, ż e to miasto sł ynie w cał ym kraju z piwa, a w czasach pierestrojki - takż e niskoalkoholowego napoju „Teteriw”, któ ry był rozlewany w butelkach „szampań skich” i sprowadzany w niewiarygodnych iloś ciach do Moskwy i Sankt Petersburga przez nasi lokalni "korobeiniki" -pracownicy.
Albo o tym, ż e pochowany jest tu ś wiatowej klasy ś wię ty ż ydowski, a my prześ cignę libyś my Uman pod wzglę dem liczby chasydzkich pielgrzymó w, gdyby nie stanowisko wł adz miasta, sł usznie wierzą c, ż e ich coroczny (chasydzki, nie rzą dowy) najazd na Human do naszego miasta po prostu nie moż e znieś ć . Inna sprawa, ż e to wł aś nie tutaj pod koniec roku Honore de Balzac został w koń cu legalnym mę ż em Eveliny z Ghany, któ rej mają tek „Werchiwnia” jest bardzo blisko.
Swoją drogą przewodnicy lubią opowiadać , jak po ś lubie Balzac wyszedł z koś cioł a, a stoją cy w tł umie gapió w ż ydowski krawiec z Berdyczowa zapytał go, gdzie Monsieur tak cudownie uszył pł aszcz. Po usł yszeniu odpowiedzi Balzaca „W Paryż u” mieszkaniec Berdyczowa wyjaś nił odległ oś ć mię dzy Berdyczowem a Paryż em. A gdy nadeszł a odpowiedź , wyraził podziw dla francuskiej stolicy: „Pomyś l tylko, taka dzika i tak dobrze uszyta! »).
A moż e warto mó wić o cudownej katolickiej ikonie, któ rą co roku czczą wierni nie tylko z Ukrainy, Polski, Rosji, Biał orusi, ale takż e Ameryki, Francji, Argentyny, Niemiec itd. itd. A co jeszcze w tym jest miasto odbył a się akcja starego filmu „Komisarz” z N. Mordyukovą i R. Bykovem. Albo, ż e w Berdyczowie jest studio cyrkowe „Kł ą cze”, z któ rego dobra poł owa to czł onkowie „Cirque du Soleil”.
Jej zał oż yciel - Antoliy Zalevsky - jest znany na cał ym ś wiecie (zobacz wideo), a każ de wykonanie "Kł ą cza" to nie tylko kolejny cyrk, to symbioza cyrku i sztuki teatralnej, któ ra zajmuje duszę tak dł ugo, ż e aż boli serce . A w naszym mieś cie co roku odbywa się mię dzynarodowy turniej mł odzież y w klasie bokserskiej „A” o nagrodę braci Kliczko oraz mię dzynarodowy turniej „Memoriał Lonsky'ego” w skoku wzwyż . Nawiasem mó wią c, ukraiń ski mistrz ś wiata w tym sporcie Jura Krymarenko pochodzi z Berdyczowa.
Poł oż one na poł udniu Ż ytomierza, bardzo pię kne i przytulne, w dobrym sensie prowincjonalne i mał e, sł usznie uważ ane jest za „miasto czterech kultur”, bo tu od wiekó w spokojnie i po są siedzku ż yli i mieszkają Ukraiń cy, Polacy, Rosjanie, Ż ydzi . Nie należ ę do rodowitych Berdyczó w – kobiety z Berdyczowa w pierwszym pokoleniu, ale kocham to miasto i jestem z niego dumna.
Chyba sł usznie był oby pisać o Berdyczowie z punktu widzenia zwykł ego podró ż nika, któ remu zawsze zależ y, gdzie mieszkać , co jeś ć i co najważ niejsze, co zobaczyć.
Do Berdyczowa moż na przyjechać samochodem (odległ oś ć do Kijowa - 180 km, drogi na dł uż szym odcinku drogi w stanie "zer gut"), autobusem / minibusem (z Kijowa - z dworca autobusowego lub z miasta "Ż ytomyrskaja" "), bilet kosztuje 57 UAH. Ogó lnie rzecz biorą c, w cią gu 1 dnia moż na z ł atwoś cią zobaczyć prawie wszystkie mniej lub bardziej interesują ce miejsca
- Wiesz, był em w Berdyczowie w tym tygodniu, wię c tam widział em Karola Marksa ż ywego w tramwaju!
"Och, to niemoż liwe! " Shaw, czy w Berdyczowie jest już tramwaj? ! ! (z folkloru miejskiego).
Niestety, nasze tramwaje nie jeż dż ą . Komunikację miejską reprezentują autobusy, minibusy i same taksó wki. Przejazd komunikacją miejską (autobus, minibus) - 2 UAH. W taksó wce - minimalna stawka to 12 (uwaga, dwanaś cie! ) UAH.
W tej chwili bę bnią cym gł osem profesjonalnego przewodnika poprowadzę pokró tce WYCIECZKĘ HISTORYCZNĄ.
Pierwsza pisemna wzmianka o naszym mieś cie pochodzi z 1545 roku. Miasto znajdował o się wó wczas na pograniczu ziem polskich i ukraiń skich, co w zasadzie w duż ej mierze determinował o cał y przebieg jego historii.
W 1627 r. jeden z potomkó w ksią ż ą t litewskich Tyszkiewicz Janusz wybudował w Berdyczowie klasztor dla Zakonu Karmelitó w Bosych. Bardzo waż ną rolę w szerzeniu katolicyzmu na ziemiach ukraiń skich odegrał Zakon Karmelitó w. Historia zakonu się ga 1156 r. , kiedy to na Gó rze Karmel powstał a wspó lnota pustelnikó w, któ rej statut, zatwierdzony w 1224 r. przez papież a Honoriusza III, był bardzo surowy. 20 lat pó ź niej, w 1247
Papież Innocenty IV zł agodził obecny statut, co doprowadził o do podział u zakonu na tych, któ rzy nadal ż yli w dawnej surowoś ci – „karmelitó w bosych” i tych, któ rzy przyję li nowe, rozluź nione zasady – „karmelitó w butó w”.
W klasztorze podarowanym przez Tyszkiewicza berdyczowscy „bosi” karmelici rozpoczę li w 1643 r. budowę podziemnej cerkwi maryń skiej i szeregu oficyn, zespó ł klasztorny otoczono wysokimi wał ami z armatami i otoczono gł ę boką fosą . Janusz Tiszkiewicz przedstawia cerkwi ze starodawną ikoną Matki Boż ej, od dawna uważ aną za cudowną . Na cześ ć ikony przybył o wielu pielgrzymó w z cał ej Rzeczypospolitej Obojga Narodó w. W 1756 roku odbył a się pierwsza koronacja Cudownego Obrazu Matki Boskiej Berdyczowskiej.
Na począ tku lat 40. XIX wieku nad dolnym koś cioł em zbudowano murowany „gó rny” koś ció ł wedł ug projektu Jana de Witte (ró wnież autora katedry dominikań skiej we Lwowie) i G. Tarnowskiego. W 1754 roku ś wią tynia został a konsekrowana.
W 1758 r. przy klasztorze zaczę ł a dział ać drukarnia, w któ rej ukazywał y się ksią ż ki po ł acinie, polsku, hebrajsku, niemiecku, francusku i rosyjsku.
Pod koniec XVII wieku. po przył ą czeniu prawego brzegu do Rosji Berdyczow stał się miastem w obwodzie ż ytomierskim obwodu woł yń skiego. W tym okresie dział ają cegielnie i garbarnie, browary, mł yny, 6 kapeluszy, 4 mydł a, karetki, fabryki mebli. Od 1765 r. w Berdyczowie odbywa się okoł o 10 jarmarkó w rocznie, z któ rych najsł ynniejszym był.6-tygodniowy letni Jarmark Onufriewa. Pod wzglę dem obrotó w poró wnywany był z Lipskiem. W tej chwili w mieś cie mieszka 40 tys. mieszkań có w (i jednocześ nie w Kijowie - 50 tys. ). Jedno z najwię kszych ó wczesnych miast ukraiń skich, Berdyczó w, dzielił o się na Nowe i Stare Miasto.
Od 1870 r. Berdyczó w znajdował się na trasie Indian Telegraph Kalkuta-Londyn, dyliż anse kursował y Berdyczó w-Ż ytomierz, Berdyczó w-Rowno, miasto przejeż dż ał o przez szosę St. Petersburg-Warszawa.
W poł owie XIX wieku. Wraz z przeniesieniem Targó w Onufriewskich do Kijowa, budową kolei Kijó w-Odessa i Kijó w-Brześ ć pojawił y się nowe centra handlowe, a Berdyczow stracił swoją komercyjną rolę.
Od koń ca XVIII wieku. miasto staje się jednym z oś rodkó w chasydyzmu. W 1785 r. rabinem został wybrany Lewi Icchak Ben Meir Berdyczewski. Jego gró b w Berdyczowie jest miejscem pielgrzymek chasydó w z cał ego ś wiata.
Ż ydzi pozostawili Berdyczowowi bezcenne dziedzictwo architektoniczne, a w naszym mieś cie wcią ż moż na znaleź ć cał e dzielnice ze staroż ytnymi ż ydowskimi budynkami: stare sklepy, biurowce, domy, ciasne podwó rka…
Fryderyk Chopin, Szolom Alejchem Taras Szewczenko i chirurg Nikoł aj Pirogow odwiedzali Berdyczowa w ró ż nym czasie.
Z miastem zwią zane są losy rodu Rubinsteinó w, któ ry dał ś wiatu sł ynnego kompozytora i muzyka Antona Rubinsteina. W Berdyczowie urodził się angielski pisarz polskiego pochodzenia Joseph Conrad.
W 1923 r. Berdyczow stał się centrum okrę gowym.
W czasie II wojny ś wiatowej miasto był o okupowane przez Niemcó w od lata 1941 do stycznia 1944. W czasie wojny naziś ci zniszczyli 38 tys. Ż ydzi Berdyczowa.
Obecnie Berdyczó w ma okoł o 30 ró ż nych przedsię biorstw przemysł owych, politechniki, pedagogiczne i medyczne uczelnie, 3 ś rednie szkoł y zawodowe, 2 dziecię ce szkoł y artystyczne, 34 biblioteki i Muzeum Historii Berdyczowa.
