Siedem kolorów Budapesztu. Kontynuacja. Kolor niebieski
Siedem koloró w Budapesztu. Kolor jest czerwony. Kolor pomarań czowy. Strona gł ó wna
Siedem koloró w Budapesztu. Kontynuacja. Kolor ż ó ł ty
Siedem koloró w Budapesztu. Kontynuacja. Kolor zielony
Siedem koloró w Budapesztu. Kontynuacja. Kolor niebieski
Kolor niebieski — bohaterski.
Gł ó wnym punktem tej trasy bę dzie najsł ynniejszy plac Budapesztu – Plac Bohateró w (Hsö k tere), koń czy się ona gł ó wną aleją stolicy Wę gier – Andrá ssy.
I zaczniemy od placu przy skrzyż owaniu Alei Andrassy'ego z Wielkim Bulwarem (Nagy korut) - Plac Oktogon (Oktogon ter). Kwadrat tworzy oś mioką t — stą d jego nazwa. Skł ada się z budynkó w zaprojektowanych przez architekta Antala Skalnickiego, któ ry wolał tworzyć w stylu tzw. historyzmu. Ta praca był a ostatnim wielkim sukcesem w jego karierze i zdobył a nagrodę na Wystawie Ś wiatowej w Wiedniu w 1873 roku. W latach 1936-1945 plac nosił imię Mussoliniego, a wraz z dojś ciem do wł adzy komunistó w przemianowano go na Plac 7 Listopada. Pierwotna nazwa został a przywró cona skwerowi w latach 90. XX wieku.
Podą ż ają c Aleją Andrá ssy'ego dochodzimy do Domu Terroru (Terror Há za, takż e Muzeum Terroru):
W budynku z ogromnym baldachimem wyrzeź bionym ze sł owem TERROR mieś ci się Muzeum Ofiar Dyktatury Komunistycznej i Faszystowskiej. Miejsce nie został o wybrane przypadkowo. W latach wojny mieś cił a się tu siedziba miejscowych faszystó w, a w latach 50. XX w. mieś cił a się tu Sł uż ba Bezpieczeń stwa Narodowego (odpowiednik sowieckiego NKWD). W piwnicach budynku urzą dzono wię zienie, w któ rym przetrzymywano wię ź nió w politycznych. Muzeum został o otwarte w 2002 roku. Jego ekspozycja natychmiast wzbudził a gorą ce kontrowersje. Zdaniem krytykó w przedstawia Wę gry jako ofiarę zagranicznych okupantó w i nie obejmuje w peł ni udział u samych Wę gró w w okrucień stwach totalitarnych reż imó w. Jednocześ nie znacznie wię cej uwagi poś wię ca się okresowi komunistycznemu niż faszystowskiemu.
U zbiegu alei i ulicy Vorosmarty w starym gmachu Akademii Muzycznej (1877-1879, Adolf Lang) znajduje się muzeum-mieszkanie Franciszka Liszta. Budynek ten stał się dł ugo oczekiwanym prezentem dla studentó w, któ rzy od dawna nie mają wł asnego lokalu. W 1881 r. do mieszkania w tym samym domu zamieszkał ró wnież Franciszek Liszt, w któ rym mieszkał do koń ca swoich dni. Ekspozycja zachowuje klimat, prezentuje rę kopisy jego kompozycji, a takż e przedmioty osobiste, wś ró d któ rych jest np. unikalny „szklany fortepian”.
Nastę pnie udajemy się na nie mniej heroiczny, ale bardzo urokliwy plac - Kodaly (Kodаly Korond). W okrę gu, zpodobną scenerią , ustawionymi rzę dami podobnych do siebie domó w w stylu neorenesansowym z malowanymi fasadami.
W jednym z nich mieszkał kompozytor Zoltan Kodaly. Dziś mieś ci się w nim jego muzeum. Obszar podzielony jest na cztery ró wne czę ś ci. Na mał ych placach z potę ż nymi platanami stoją cztery pomniki bohateró w narodowych Wę gier. W dzielnicy poł udniowej znajduje się pomnik Janosa Botjana (1643-1709) (1958, Gyula Kovac Kisz), zwanego Ś lepym, bo stracił jedno oko w wojnie z Turkami pod koniec XVII wieku. Brał udział w bitwie o wyzwolenie Budy z rą k Osmanó w.
Po tej samej stronie alei Andrassy znajduje się pomnik innego dowó dcy wojskowego, przedstawiciela szlacheckiej rodziny wę gierskiej - Mikló sa Zrinyi (1508-1566) (1902) Jó zefa Rony). Zginą ł bohatersko w 1566 r. podczas obrony twierdzy Szigetvar, któ rej był komendantem, przed wojskami tureckimi suł tana Sulejmana. Przez ponad miesią c prawie 2500 obroń có w utrzymywał o fortecę , któ ra był a oblegana przez tysią ce tureckich armii. W koń cu Wę grzy przypuś cili desperacki atak i wszyscy zginę li. Turcy wdarli się do twierdzy, ale prochowce wysadzone przez Zrinyiego nagle wzbił y się w powietrze. Podczas tego oblę ż enia Turcy stracili ponad 2.000 zabitych.
Naprzeciwko pomnika Zrinyi znajduje się pomnik narodowego poety Balinta Balassy (1554-1594) (1959, Pal Patzai) - twó rcy wę gierskiej poezji lirycznej, któ ry wyró ż nił się takż e w bitwach z Turcy. W jednym z nich podczas oblę ż enia Ostrzyhomia Balashshi zmarł od ran.
Czwarty pomnik poś wię cony jest Gyö rgy Szondi (? -1552) (1955, Laszlo Marton). Był kapitanem mał ej fortecy Dregay w pó ł nocnych Wę grzech i wyró ż nił się podczas jej oblę ż enia przez Turkó w w 1552 roku. Zszokowany odwagą zmarł ego podczas szturmu na Sondi turecki pasza nakazał pochować bohatera z peł nymi wojskowymi honorami. Z czasem w kulturze wę gierskiej powstał cał y kult zwią zany z imieniem Szondi. Uosabiał utalentowanego mł odego czł owieka niskiego urodzenia, ale o czystych myś lach, któ ry w trudnej sytuacji wykazał się hartem ducha i odwagą .
Idą c aleją , podziwiają c urocze domy.
I wchodzimy na Plac Bohateró w, któ ry został pomyś lany jako panteon bohateró w narodowych, a jego powstanie jest poś wię cone tysią cleciu znalezienia przez Wę gró w nowej ojczyzny.
Poś rodku placu znajduje się Pomnik Tysią clecia (1896-1929, architekt Albert Schiedans, rzeź biarz Gyö rgy Zala). Kolumnę o wysokoś ci 36 m wień czy postać Archanioł a Gabriela. W prawej rę ce dzierż y Koronę Ś wię tą pierwszego kró la Wę gier ś w. Szczepana, w lewej tzw. krzyż podwó jny. Jego wizerunek obecny jest ró wnież na wspó ł czesnym herbie Wę gier. Za tę postać Gyorgy Zala otrzymał pierwszą nagrodę na Wystawie Ś wiatowej w Wiedniu w 1900 roku. U stó p kolumny na wysokim cokole znajdował y się postacie siedmiu jeź dź có w. Reprezentują siedmiu przywó dcó w plemion, któ re przybył y na tereny wspó ł czesnych Wę gier: Teten, Ond, Kond, Tasz (Lehel), Huba, Eled, a przed najważ niejszym z nich – Arpadem, któ rego potomkowie zał oż yli pierwszą dynastię kró ló w wę gierskich. W niewielkiej odległ oś ci przed kolumną znajduje się cię ż ka kamienna pł yta, ogrodzona kutym ł ań cuchem. Ten cenotaf to symboliczny gró b „bohateró w, któ rzy zginę li za wolnoś ć i niezależ noś ć swojego narodu i kraju”. Za grobowcem widać tablicę z brą zu. Przed budową panteonu bohateró w w tym miejscu w 1877 r. wywiercono studnię artezyjską na gł ę bokoś ć.970 m. Nad studnią zbudowano fontannę , któ ra ostatecznie ustą pił a miejsca bardziej okazał emu budynkowi. Niemniej jednak woda z tej studni nadal zasila ł aź nie Szechenyi i Dagai.
Dwie pó ł koliste kolumnady dopeł niają milenium. Lewy wień czą dwie alegoryczne postacie, czyli Pracy i Opieki Społ ecznej. . .
. . . wł aś ciwy — wiedza i chwał a.
Od ś rodka kolumnad naprzeciw siebie stoją rydwany z alegorycznymi postaciami wojny. . .
. . . i Mira.
W niszach kolumnad znajduje się.14 rzeź b przedstawiają cych kró ló w i bohateró w narodowych, któ rzy odegrali znaczą cą rolę w historii Wę gier. Od lewej do prawej:
Istvan I Ś wię ty (1001-1038) – pierwszy kró l Wę gier z dynastii Arpad, któ ry dokoń czył tworzenie pań stwa wę gierskiego i zapoczą tkował jego chrystianizację ;
Ś w. Laszlo I (1077-1095), czczony przez lud, wokó ł któ rego imienia powstał romantyczny obraz idealnego chrześ cijań skiego rycerza-kró la;
Kró l Kalman Skryba (1095-1116), któ ry zakazał palenia czarownic;
Kró l Andras II (1205-1235), któ ry wydał Zł otą Bullę , któ ra ustanowił a nienaruszalnoś ć przywilejó w magnackich;
Kró l Bela IV (1235-1270), któ ry przywró cił kraj po niszczycielskich najazdach Tataró w-Mongoł ó w;
Kró l Karol Robert (1308-1342) – pierwszy przedstawiciel dynastii Andegawenó w na tronie wę gierskim;
Kró l Lajos I Wielki (1342-1382), dzię ki któ rego zwycię stwom militarnym narodził o się imperium, „któ rego brzegi obmył y trzy morza”;
Janos Hunyadi (1387-1456) – generał walczą cy z Turkami, namiestnik Siedmiogrodu, ojciec przyszł ego kró la;
Kró l klanu Hunyadi Maciej I Korwin lub Sprawiedliwy (1458-1490), za któ rego panowania na Wę grzech kwitł a kultura;
Istvan Bocskai (1557-1606) – przywó dca antyhabsburskiego powstania 1604-1606;
Gabor Bethlen (1580-1629) – kró l Wę gier w latach 1620-1621, pod jego rzą dami rozpoczą ł się rozkwit księ stwa siedmiogrodzkiego;
Imre Thö kö ly (1657-1705) – przywó dca powstania antyhabsburskiego w latach 1679-1681;
Ferenc Rakoczi (1676-1735) – przywó dca wojny narodowowyzwoleń czej przeciwko Austrii w latach 1703-1711;
Lajos Kossuth (1802-1894) - rewolucjonista, uczestnik rewolucji i wojny o niepodległ oś ć.1848-1849.
Gdy pomnik był gotowy, w ostatnich pię ciu niszach zainstalowano rzeź by pię ciu wł adcó w Habsburgó w, ale po II wojnie ś wiatowej został y one usunię te i zastą pione tymi, któ re moż na oglą dać do dziś . Mimo patriotyzmu pomnika jego los nie był ł atwy. Tak wię c w kró tkiej epoce Republiki Sowieckiej na Wę grzech pomnik obwieszono czerwonym pł ó tnem, na któ rym na kolumnie umieszczono gipsowy wizerunek Marksa, Engelsa i robotnika. W latach powojennych nad pomnikiem wisiał a groź ba rozbió rki, bo nie podobał się Matthiasowi Rakosi, któ ry uważ ał ten pomnik za „przejaw nadmiernych uczuć nacjonalistycznych”. Jednak wszystko się udał o, a skwer uzyskał swó j wykoń czony wyglą d po 1956 roku.
16 czerwca 1989 r. prawie 25.000 osó b zgromadził o się tutaj, aby wzią ć udział w ponownym pochowaniu szczą tkó w premiera Imre Nagya, jednego z gł ó wnych uczestnikó w wydarzeń z 1956 r. , któ ry został stracony w 1958 r. Warto zauważ yć , ż e przed aresztowaniem schronił się w budynku ambasady jugosł owiań skiej, któ ry znajdował się na rogu alei Andrassy i Placu Bohateró w. Teraz mieś ci się w nim misja dyplomatyczna Serbii.
Po obu stronach placu znajdują się dwa budynki w stylu neoklasycystycznym Muzeum Sztuk Pię knych. . .
. . . i Muzeum Sztuki Nowoczesnej.
Muzea Sztuk Pię knych (1906, Albert Schiedanz i Fü lö p Herzog) to najwię ksza kolekcja sztuki zagranicznej na Wę grzech. Opierał się na kolekcjach prywatnych, m. in. rodziny Esterhazy i Zichy. W kolekcji znajdują się zabytki sztuki staroż ytnego Egiptu, antycznej, bizantyjskiej, starowę gierskiej, unikalna kolekcja grafiki europejskiej z XV-XX w. , obrazy i rzeź by mistrzó w europejskich z XIII-XX w. Gł ó wne wejś cie do muzeum zdobi potę ż ny portyk z korynckimi kolumnami. Na jej frontonie znajduje się kopia kompozycji rzeź biarskiej z zachodniej ś ciany ś wią tyni Zeusa w Olimpii (Grecja). Przedstawia jeden ze sł ynnych odcinkó w staroż ytnej mitologii greckiej, opowiadają cy o bitwie centauró w i lafitó w na weselu Perithousa.
Sala Sztuki Wspó ł czesnej (1896, Albert Schickedanz). Budynek zaprojektowano w formie bazyliki. Fasadę zdobi sześ ciokolumnowy portyk. Na frontonie znajduje się mozaika autorstwa Jene Haranga na temat ś w. Szczepana, patrona sztuki.
Po drugiej stronie ulicy Olof Palme od Hall of Arts, w cieniu wysokich platanó w, znajduje się pawilon lodowiska (1895, Imre Francek), któ ry dział a zimą . Powstał na miejscu spalonego podobnego budynku i dał nowy impuls popularnoś ci ł yż wiarstwa wś ró d mieszczan. W styczniu 1908 r. odbył y się tu Mistrzostwa Europy w ł yż wiarstwie szybkim.
I przez mał y most docieramy do parku miejskiego Varosliget.
Nota historyczna: Park znajduje się na terenie dawnych bagien. Od 1298 r. w dniu ś w. Jerzego zbiera się tutaj Zgromadzenie Pań stwowe. W poł owie XV wieku teren ten był terenem ł owieckim kró la Macieja. W 1808 roku postanowiono zał oż yć na tym terenie park. Pomysł ten został gorą co poparty przez arcyksię cia Jó zefa i ofiarował kilka sadzonek platanó w, któ re do dziś rosną w parku. Plan został powierzony francuskiemu architektowi ogrodniczemu Enricowi Nebbienowi. W 1896 r. na terenie parku zorganizowano Wystawę Ś wiatową , któ ra zademonstrował a wszystkie najnowocześ niejsze osią gnię cia ó wczesnych Wę gier. Na to wydarzenie na wyspie poś rodku sztucznego jeziora zbudowano kopie budynkó w znajdują cych się na terytorium Kró lestwa Wę gier, reprezentują cych gł ó wne style architektoniczne.
Wszystkie struktury był y tymczasowe. Jednak pomysł tak bardzo spodobał się publicznoś ci, ż e po zakoń czeniu wystawy postanowiono odtworzyć te kopie z trwał ych materiał ó w. Rekonstrukcją zespoł u budynkó w historycznych, popularnie zwanego Vajdahunyadvar, kierował architekt Ignaz Alpar.
Na lewo od ostroł ukowej bramy gł ó wnego wejś cia wznosi się.37-metrowa Wież a Tortur, przypominają ca baszty bastionowe twierdz gó rnowę gierskich. Po jej prawej stronie znajduje się bardziej przysadzista Ś cię ta Wież a z miasta Sighisoara w Transylwanii.
Za nią znajduje się gotycka wież a „Nie bó j się ” z fortecy Vajdahunyad (po rumuń sku Hunedoara) w Transylwanii, rodowego zamku rodziny Hunyadi, któ ra dał a kró lowi Maciejowi.
Nastę pnie znajduje się fasada sali rycerskiej tego zamku (od tej czę ś ci wzią ł swoją nazwę cał y zespó ł historyczny, któ ry potocznie nazywany jest zamkiem Vajdahunyad, chociaż w rzeczywistoś ci jest reprezentowany tylko przez oddzielne fragmenty).
Dzisiaj mieś ci się w nim Muzeum Rolnictwa. W szczegó lnoś ci pokazuje szkielet najpopularniejszego konia wyś cigowego na ś wiecie o imieniu Kincsem, co oznacza „mó j skarb”. Ta wyją tkowa klacz brał a udział w 54 wyś cigach w cią gu 4 sezonó w i nigdy nie przegrał a. Za granicą nazywano ją „cudem wę gierskim”. Kiedy Kincsem zmarł w 1887 roku w wieku 13 lat, wę gierskie gazety ukazywał y się w ż ał obnych ramkach, a flagi pań stwowe powiewał y do poł owy masztu. Pamię ć o legendarnym koniu został a uwieczniona poprzez stworzenie dedykowanego mu muzeum. Jej imieniem nazwano park w Budapeszcie. W poł udniowym naroż niku barokowego pał acu od strony jeziora kopia wież y Catalin z zamku Bran w Transylwanii, gdzie mieszkał sł ynny hrabia Dracula.
Naprzeciwko gł ó wnej fasady pał acu znajduje się pomnik kronikarza zwanego Anonimem (1903, Mikló s Ligeti), któ ry ż ył pod koniec XII - począ tek XIII wieku. Jego kroniki opowiadają o wczesnym okresie historii Wę gier, w tym o pozyskaniu przez Wę gró w nowej ojczyzny. W parku znajduje się wiele pomnikó w znanych osobistoś ci. Tak wię c na przykł ad obok wyspy, na któ rej znajduje się kompleks zabytkowych budynkó w, w 1906 r. wzniesiono pomnik pierwszego amerykań skiego prezydenta Jerzego Waszyngtona (1732.1799) (1906, Gyula Bezeredi). Ten pomnik powstał dzię ki darowiznom Wę gró w, któ rzy wyemigrowali do Ameryki w XIX wieku.
W parku jest kilka innych ciekawych miejsc, któ re warto odwiedzić . Jeś li idziesz za Muzeum Sztuk Pię knych wzdł uż jeziora, moż esz odwiedzić lub zobaczyć restaurację Gundel. Jej nazwa pochodzi od sł ynnej dynastii kulinarnej zał oż onej przez Janosa Gundela (1844-1915). Jego syn Karoy dzię ki swoim umieję tnoś ciom kulinarnym i doskonał ym umieję tnoś ciom przedsię biorczym uczynił tę instytucję jedną z najsł ynniejszych w Europie. Czasami wynajmował cał ą orkiestrę symfoniczną , aby zabawiać goś ci. Za ż ycia Karoly Gundel napisał kilka ksią ż ek kucharskich, któ re został y przetł umaczone na ję zyki obce i do dziś uważ ane są za jedne z najlepszych o kuchni wę gierskiej. Sł ynnym daniem restauracji do dziś są naleś niki gundelevski - „gundel pachinta”. Wś ró d goś ci instytucji jest wiele osobistoś ci - papież Jan Paweł II, kró lowa Wielkiej Brytanii Elż bieta II, był y prezydent Francji Jacques Chirac i wielu innych.
Zaraz za restauracją moż na zobaczyć i odwiedzić miejskie zoo. Jego znakiem rozpoznawczym jest secesyjne wejś cie ze sł oniami autorstwa Cornela Neuschloss. Został otwarty w 1866 roku, stają c się pierwszym ogrodem zoologicznym w Europie Ś rodkowej, w któ rym zwierzę ta był y trzymane w warunkach zbliż onych do naturalnych. Na począ tku XX wieku prywatny ogró d zoologiczny zbankrutował i został wykupiony przez radę miejską . W tym samym czasie rozpoczę to jego odbudowę . W prace zaangaż owali się dwaj mł odzi architekci – Karoly Kosh i Dezho Zrumechki, któ rzy czerpali inspirację ze ś redniowiecznej sztuki ludowej, ł ą czą c ją z modnymi wó wczas trendami w architekturze. Starali się umieś cić każ de zwierzę w ś rodowisku przypominają cym naturalne siedlisko, a jednocześ nie odtworzyć typowe elementy architektoniczne tych miejsc. Niestety, wiele z tych prac nie przetrwał o do naszych czasó w.
Po przejś ciu ulicą Allatkerti do ł aź ni Szechenyi (naprzeciw) znajduje się mał o rzucają cy się w oczy budynek stoł ecznego cyrku. Został zbudowany w 1971 roku na miejscu starego cyrku, któ rego pierwsze przedstawienie odbył o się w 1891 roku.
A idą c ulicą Dozsa Gyorgy od Muzeum Sztuki Nowoczesnej moż na zobaczyć ciekawy pomnik Koł o Czasu – to najwię ksza klepsydra na ś wiecie (8 m wysokoś ci). Koł o Czasu zbudowane jest z tak wytrzymał ych materiał ó w, jak granit, stal nierdzewna i specjalne szkł o odporne na uderzenia, stosowane w oczekiwaniu na dł ugotrwał e funkcjonowanie mechanizmu prostego w swej podstawie, ale bardzo zł oż onego ze wzglę du na wielkoś ć Mechanizm. Poł ą czenie staroż ytnej metody liczenia czasu i technologii XXI wieku (reprezentowanej przez zł oż ony pó ł automatyczny mechanizm sterowania wysypywaniem piasku za pomocą komputera) przekształ cił o Koł o Czasu ze zwykł ego narzę dzia w prawdziwe dzieł o sztuki , uosabiają c czas. O godzinie 00:0.30 kwietnia 2004 roku Wę gry przystą pił y do Unii Europejskiej. Uroczyste otwarcie pomnika stał o się symbolem nowej ery w rozwoju Wę gier, począ tku nowej chronologii. Raz w roku, 31 grudnia, Koł o Czasu wykonuje pó ł kole (za każ dym razem w jednym kierunku), gó rna komora, już pusta w tym momencie, opuszcza się i rozpoczyna się nowy roczny cykl wsypywania piasku. Odwró cenie zegara odbywa się poprzez zwykł e przył oż enie sił y fizycznej bez uż ycia jakichkolwiek silnikó w, jedynie za pomocą kabli i prostego mechanizmu. Taka prostota miał a ponownie przypominać nam o tych wszystkich tysią cach lat, któ re minę ł y, podczas któ rych jedyną rzeczą , któ ra mogł a poruszyć duż y i cię ż ki przedmiot, był a ludzka wytrwał oś ć i sił a.
I tradycyjnie zlokalizowane w parku ł aź nie Szé chenyi:
W latach 80. W XIX wieku inż ynier gó rnictwa Vilmos Zsigmondy odkrył tutaj ź ró dł o leczniczej wody termalnej i postawił w tym miejscu pawilon balneologiczny. W latach 1909-1913 wybudowano tu rozległ y kompleks ką pielowy „Szechenyi”, któ ry do dziś nie ma sobie ró wnych w Starym Ś wiecie. Jego projekt organicznie ł ą czy elementy styló w architektonicznych charakterystycznych dla przeł omu XIX i XX wieku. W 1927 roku kompleks rozbudowano o ł aź nię publiczną dla kobiet i mę ż czyzn oraz o nowe skrzydł o plaż owe. O ile po stronie Budy duż ą rolę w powstaniu osadnictwa i rozwoju kultury ką pielowej odegrał y liczne naturalne ź ró dł a termalne, to po stronie Pesztu do 1878 r. nie był o ani ź ró deł , ani studni z wodą termalną . Ś wiatowej sł awy wę gierski naukowiec i inż ynier Vilmos Zsigmondy w 1868 roku rozpoczą ł gł ę bokie wiercenia w parku Varogyliget. W efekcie ze studni o gł ę bokoś ci 970 m wydostał a się woda lecznicza o temperaturze 74 stopni Celsjusza. Ta studnia dawał a 350-400 litró w wody na minutę . Chociaż propozycja budowy ł aź ni dotarł a z Brukseli do Budapesztu, sama rada miejska rozpoczę ł a budowę poprzedniczki dzisiejszej ł aź ni, ł aź ni artezyjskiej.
Otwarta w 1881 r. Ł aź nia Artezyjska miał a 20 ł aź ni, jedną wspó lną ł aź nię publiczną i 6 pokoi hotelowych. Jednak tylko przez kró tki czas mó gł zaspokoić rosną ce wymagania i potrzeby. W jednym z najwię kszych i najpię kniejszych parkó w w Budapeszcie, Varosliget, w 1909 r. , wedł ug projektu profesora uniwersyteckiego Gyoza Zieglera, rozpoczę to budowę ł aź ni leczniczej Szé chenyi. Skł adają ca się z budynku gł ó wnego i dwó ch bocznych w stylu eklektycznym, ł aź nia z duż ą kopuł ą nad wejś ciem gł ó wnym i mniejszymi kopuł ami nad naroż nikami kompleksu został a wybudowana w 1913 roku. , wywarł bardzo silny wpł yw na odwiedzają cych. W 1927 roku kompleks został rozbudowany. W czasie II wojny ś wiatowej ł aź nia był a wyraź nie mniej zniszczona niż ł aź nia Buda, wię c wiosną.1945 r. już rozpoczę ł a pracę . W 1963 r. ł aź nię zrekonstruowano do uż ytku zimą .
Na zewną trz był o ciepł o +1 : ))))
Cią g dalszy przez tutaj >>>
