Siedem kolorów Budapesztu. Kontynuacja. Żółty kolor
Siedem koloró w Budapesztu. Począ tek. Kolor jest czerwony. Kolor pomarań czowy >>>
Kolor ż ó ł ty jest kolorem mię dzynarodowym.
Trasa tego dnia rozpoczę ł a się od bazyliki ś w. Stefana wzdł uż alei Andrá ssy. Jego nazwa pochodzi od Gyuli Andrá ssy seniora (1823-1890), ministra spraw zagranicznych i premiera tamtej epoki, któ ry doł oż ył wszelkich starań , aby przekształ cić Budapeszt w miasto ś wiatowej klasy. Aleja Andrá ssy i jej okolice stanowią jeden zespó ł architektoniczny z koń ca XIX wieku. Oto najlepsze przykł ady architektury eklektycznej, wś ró d któ rych szczegó lną urodą wyró ż nia się Opera, a takż e wiele wspaniał ych willi, dawnych kamienic z przytulnymi dziedziń cami ozdobionymi rzeź bami i fontannami. Jednak nie tylko te budynki zasł ugują na uwagę , ale takż e dokł adne rozplanowanie alei. Ta dwuipó ł kilometrowa gł ó wna arteria został a zbudowana na wzó r francuskich bulwaró w. Czasami ta szeroka aleja nazywa się Polami Elizejskimi w Budapeszcie.
Gmach Wę gierskiej Opery Pań stwowej (lub Opery Narodowej) został zbudowany przez sł ynnego wę gierskiego architekta Mikló sa Ybla, któ ry zaprojektował kopuł ę bazyliki ś w. Stefana. Neorenesansową operę otwarto w 1884 roku. Budynek ten jest czę sto poró wnywany do Opery Wiedeń skiej, któ ra został a zbudowana nieco wcześ niej, ale wyglą da znacznie nowocześ niej. W rzeczywistoś ci Opera w Budapeszcie został a zbudowana w taki sposó b, ż e nie był aby gorsza od innych sł ynnych oper w europejskich stolicach. Budowa Opery w Budapeszcie trwał a prawie dziesię ć lat (budowa rozpoczę ł a się w 1875, a zakoń czył a w 1884) i kosztował a cał kiem nieź le, z czego wię kszoś ć przeznaczył cesarz Franciszek Jó zef. Osobiś cie wzią ł udział w ceremonii otwarcia, któ ra odbył a się.27 wrześ nia 1884 roku. Przy wejś ciu witają zwiedzają cych rzeź by dwó ch wybitnych wę gierskich kompozytoró w, Franciszka Liszta (po prawej). . .
. . . i Ferenc Erkel (z lewej) (kompozytor, któ ry stworzył pierwszą wę gierską operę i autor wę gierskiego hymnu).
Obaj kompozytorzy osobiś cie pozowali rzeź biarzowi. W 1872 r. z inicjatywy dwó ch wielkich muzykó w powstał komitet, któ ry pokierował budową opery w mieś cie. Ciekawy obraz pod arkadami Opery przy wejś ciu do budynku: W niszach naroż nych fasady znajdują się muzy: poezji mił osnej (Erato), tań ca (Terpsichore), komedii (Thalia) i tragedii (Melpomene). Na balustradzie gó rnej znajdują się wizerunki znanych kompozytoró w.
Wnę trze Opery w Budapeszcie jest nie mniej szykowne: ogromne ż yrandole, sufit ozdobiony freskami Karoly Lotza, foyer z marmurowymi kolumnami, jasnymi freskami i szerokimi frontowymi schodami. Malowidł o kopuł y przedstawiają ce Apolla na Olimpu wykonał Karoy Lotz. Bertalan Szekely i Mor Tan pracowali ró wnież nad wystrojem wnę trz. Wejś cie do lobby jest bezpł atne.
Naprzeciwko budynku Opery Wę gierskiej znajduje się ró wnież bardzo interesują cy architektonicznie budynek - Pał ac Drechsleró w (dom nr 25 przy Alei Andrá ssy'ego) z ł ukami, oknami wykoń czonymi ś wietlnymi ornamentami, wież yczkami.
Pał ac został zbudowany w 1882 roku wedł ug projektu Edena Lechnera (Ö dö n Lechner) i Gyuli Partosa (Gyula Pá rtos). Na przeł omie XIX i XX wieku pierwsze pię tro budynku zajmował a kawiarnia Drechsler, stą d jej nazwa. W tym samym czasie został wybudowany jako budynek mieszkalny dla Funduszu Emerytalnego Kolei Wę gierskich, a nastę pnie jego pomieszczenia przekazano Pań stwowej Szkole Baletowej. A idą c dalej Aleją Andry moż na dojś ć na Plac Franciszka Liszta, gdzie znajduje się pomnik kompozytora autorstwa Laszlo Marto (lub Martona) (1986). Bardzo przytulny plac z wieloma kawiarniami.
Nastę pną lokalizacją wartą odwiedzenia jest New-York Palace Hotel (1895, Alaios Heismann). Zbudowany w stylu secesyjnym z elementami neorenesansowymi. Przez cał y czas budynek ten sł yną ł przede wszystkim z kawiarni o wspaniał ych wnę trzach. Od momentu otwarcia stał się najpopularniejszym miejscem spotkań bogatych i sł awnych. Legenda gł osi, ż e w dniu otwarcia ktoś z miejscowej bohemy wrzucił klucz do lokalu do Dunaju, aby był on otwarty zaró wno w dzień , jak iw nocy. Przyjeż dż ał o tu wielu znanych pisarzy, poetó w i dziennikarzy, dlatego z czasem powstał o stowarzyszenie literackie. Jej czł onkowie przy stoł ach prowadzili dyskusje, któ re nastę pnie znalazł y odzwierciedlenie na ł amach gazet i ksią ż ek.
Nastę pnie przejdź na Plac Luisy Blaha (Blaha Lujza ter) – Kolejne kultowe miejsce w Budapeszcie. Niegdyś stał tu Teatr Narodowy, któ ry został zburzony w 1964 roku podczas budowy metra. Teatralna przeszł oś ć zachował a się w nazwie placu, któ ry nosi imię mieszkają cej tu legendarnej wę gierskiej aktorki Lujzy Blaha (1850-1926). Jej popularnoś ć był a tak duż a, ż e pewnego dnia na jej proś bę cesarz Franciszek Jó zef uł askawił grupę rekrutó w skazanych na ś mierć za brutalne zabó jstwo oficera.
Plac Louisa Blahi przecina aleję Rakoczi. Dalej Aleją Rakoczego wracamy w kierunku Hotelu Astoria. I wychodzimy do Wielkiej Synagogi i znajdujemy się w dzielnicy Erż bet.
Pó ł nocna granica dzielnicy, nazwanej na cześ ć ukochanej przez Wę gró w cesarzowej Elż biety, przebiega wzdł uż ulicy Kiraly, po wę giersku – Erzhebet. Erž ebetvá ros wyró ż nia się niezwykle gę stą zabudową . W latach 30. wł adze myś lał y o cał kowitej rekonstrukcji tego terenu, wytyczeniu przez niego szerokiej alei, ale brak pienię dzy w skarbcu miejskim nie pozwolił na realizację tego projektu. W rezultacie Erž ebetvá ros zachował o ducha starego Budapesztu.
Ż ydzi byli jednymi z pierwszych, któ rzy osiedlili się na tym terytorium, któ rym w 1786 r. pozwolono osiedlić się w Peszcie. Pod koniec XVIII wieku ich liczba osią gnę ł a tysią c osó b. Centrum ż ycia gospodarczego stanowił rynek, któ ry leż ał na poł udnie od dzisiejszego Placu Erzhebet. Z czasem rynek zaczę to nawet nazywać ż ydowskim. W poł owie XIX w. istniał a tu dzielnica ż ydowska liczą ca 40 tys. osó b. Mieś cił y się w nim trzy synagogi, któ re tworzył y tzw. Tró jką t, w obrę bie któ rego toczył o się gł ó wnie ż ycie ż ydowskiego getta. Być moż e gł ó wną ozdobą dzielnicy jest Wielka Synagoga przy ulicy Dohany (1859, Lajos Fö rster i Frigyes Fesl).
Najwię kszy w Europie, moż e pomieś cić do 3000 osó b. Jej proporcje i wnę trze nawią zują do biblijnych opisó w Ś wią tyni Salomona. Zewnę trzna czę ś ć budynku wykonana jest w stylu bizantyjsko-mauretań skim. Fasadę flankują dwie wą skie wież e, któ re wedł ug Fö rstera odpowiadają dwó m przednim kolumnom Ś wią tyni Salomona w Jerozolimie. Jednocześ nie dzię ki tym elementom wyglą da jak koś ció ł chrześ cijań ski. Nad wejś ciem znajduje się cytat ze Starego Testamentu: „Zbudują mi sanktuarium, a ja bę dę mieszkał poś ró d nich” (Wj 25:8). Wnę trze wył oż one jest kolorowymi cegł ami. Dokł adną kopią Wielkiej Synagogi w Budapeszcie jest Centralna Synagoga w Nowym Jorku. Od momentu budowy synagoga był a uważ ana za gł ó wną wś ró d wę gierskich Ż ydó w. Dziś jest wypeł niony tylko w najważ niejsze ś wię ta. Opró cz naboż eń stw w jego murach odbywają się koncerty. Na ś cianie synagogi widnieje tablica pamią tkowa, któ ra mó wi, ż e w tym miejscu znajdował się dom Theodora Herzla (1860-1904), zał oż yciela Ś wiatowej Organizacji Syjonistycznej oraz ideę potrzeby stworzenia niezależ nego ż ydowskiego stan, urodził się .
Skrzydł o z widokiem na ulicę Veshshelenyi (Wes-selenyi utca), został o dobudowane do budynku synagogi w 1931 r. wedł ug projektu Laszlo Vago. Dziś mieś ci się w nim Muzeum Ż ydowskie. Na wewnę trznym dziedziń cu, któ ry zamyka od pó ł nocy pomnik Holokaustu (Zsido mdrtirok emlekmuve, 1991, Imre Varga), pochowani są Ż ydzi, któ rzy zginę li podczas II wojny ś wiatowej.
Centrum ortodoksyjnej czę ś ci gminy ż ydowskiej stanowił teren ograniczony ulicami Dob (Dob utca) i Kazinci (Kazinczy utca). Znajduje się tu synagoga (1913, Bela i Sandor Lö fflerowie), zbudowana w stylu secesyjnym. Tak zwana Mał a Synagoga (1872, Otto Wagner), zbudowana w stylu bizantyjskim, znajduje się obok na ulicy Rumbach Shebeshtien.
W czasie II wojny ś wiatowej na tym terenie utworzono getto, z któ rego sprowadzono 7.000 Ż ydó w do obozó w zagł ady. 2000 domó w został o otoczonych murem i oznaczonych ż ó ł tymi gwiazdami. Po wojnie wielu mieszkań có w opuś cił o teren. I pozostał opuszczony do 2000 roku. Wł adze miasta planował y wyburzenie tych budynkó w, ale nagle okazał o się , ż e miejsce to nie jest puste, a wrę cz przeciwnie, był o na nie popyt. Kilku kreatywnych mł odych ludzi z ograniczonymi ś rodkami finansowymi kupił o stary budynek i stworzył o w nim niezwykł e wnę trze. Stare meble, ksią ż ki, zabawki, szyldy, ubrania, w ogó le wszelkiego rodzaju ś mieci z kosza na ś mieci : ))) I tak narodził się cał y strumień ruin pubó w, któ re pó ź niej stał y się znakiem rozpoznawczym Budapesztu. A dzię ki temu udał o się uratować cał y obszar miasta.
Pierwszym, któ ry wyszedł z ruin był Szimpla Kert w 2002 roku. Nazwa tł umaczy się jako „prosty ogró d”.
A teraz cał a ulica Kazinczy jest peł na ró ż nych zakł adó w ruin baró w, ruin pubó w, ruin kawiarni, ruin restauracji, a nawet ruin klubó w, w któ rych moż na przyjś ć potań czyć : )
Do ł aź ni trzeba był o dojechać transportem, ponieważ dzisiejsza ł aź nia Kiraly znajduje się po stronie Budy. Nieopodal na placu niespodziewanie odkryto pomnik, nikogo nawet nie wymienię...: )
Autorem jest lwowski rzeź biarz Iwan Mykitiuk.
Ł aź nia Kirai
Wejś cie był o „odrapane”, być moż e już naprawione. Radzę odwiedzić tureckie kopuł y. I bardzo podobał a mi się beczka gorą cej wody na ulicy (a la kadzie) : )
Zabytkowe spa: To najciekawsze i najbardziej kolorowe ką pielisko w stolicy. W klasycystycznym budynku znajduje się kompleks basenó w z tureckimi kopuł ami, któ re są zabytkiem historycznym. Począ tki ł aź ni Kiraly się gają czasó w najazdu tureckiego. Wedł ug opisó w historycznych moż na stwierdzić , ż e ł aź nię zbudowano w poł owie XVI wieku. Wedł ug niektó rych ź ró deł ł aź nię zbudował Pasha Mustafa Sokoli, wedł ug innych Buda Pasha Arslan zaczą ł ją budować , gdy zaczą ł wzmacniać mury twierdzy Vizivaros. Nie był o ką pieli Kirai i nie ma bezpoś redniej bazy z ciepł ą wodą . Woda termalna wpł ywa do niej ze studni nowoczesnej ł aź ni Luká cs (czyli z Kró lewskiego Ź ró dł a) przez podziemną rurę wodocią gową wykonaną ze specjalnej odmiany czerwonej sosny. Ską d takie trudnoś ci? Podyktowali ó wczesne warunki. Lokalizacja ł aź ni wewną trz muró w twierdzy był a preferowana ze wzglę dó w strategicznych.
W zwią zku z regularnie powtarzają cymi się napadami na twierdzę , ze wzglę dó w bezpieczeń stwa, ł aź nię umieszczono wewną trz twierdzy. Mur twierdzy przechodził na pó ł noc od ł aź ni, dzię ki czemu podczas dł ugotrwał ych oblę ż eń miasta Turcy nie musieli rezygnować z ką pieli, zwią zanej z waż nymi dla nich rytuał ami religijnymi. Dlatego przez mury obronne otaczają ce dolne miasto, poprzez podziemny system wodocią gowy, doprowadzali wodę ze ź ró dł a na teren chroniony murami twierdzy. Obok starego oryginalnego budynku tureckiego z kopuł ami i basenem w pawilonie z pierwszej poł owy XIX wieku. budynek został zbudowany w stylu klasycyzmu Nazwa ł aź ni w ró ż nych kronikach historycznych jest ró ż nie podana. W najstarszych kronikach spotykamy nazwę „Takhtali”, czyli „Wanna deskowa”. Ką piel ta, w poró wnaniu z innymi znanymi ką pielami, odgrywał a mniejsze znaczenie, ponieważ znajdujemy ż ywe opisy o innych, a ta otrzymał a tak skromną nazwę . Nazywano ją ró wnież nazwą ś redniowiecznej bramy miejskiej „Ł aź nia Koguta”.
Turecki podró ż nik Evliya Celebi w swoich opisach tak to nazwał , zauważ ają c osiem ł ukó w nad basenem, a takż e gorą cą wodę uciekają cą z paszczy czterech lwó w. Angielski lekarz Edward Brown okoł o 1670 r. stwierdził , ż e woda z ką pieli jest odpowiednia i zawiera znaczną zawartoś ć siarki do kursó w picia. W ramach eksperymentu dał jednemu z Turkó w srebrną monetę do zanurzenia w wodzie i monetę „zł otą ” w pó ł minuty. Po wyzwoleniu Budy cesarz Lipot I podarował ł aź nię Kirai Frigyesowi Illmerowi, lekarzowi na jego dworze, któ ry wkró tce potem sprzedał ją za 5000 forintó w. W tamtych czasach był a to kwota znaczą ca, wię c moż na przypuszczać , ż e ką piel przyniosł a dobry dochó d.
Ł aź nia nazywał a się kiedyś ró wnież Sprenger-Bad, ponieważ należ ał a do rodziny Sprenger. W 1796 r. przeszedł we wł adanie rodu Kö nig, po czym otrzymał obecną nazwę „Kiraj” (po wę giersku Kö nig (kró l) – Kiraly). Koenigowie zrobili wiele dla rozwoju ł aź ni i zrekonstruowali ją w obecnym kształ cie. W 1827 r. do ł aź ni dobudowano zachowany do dziś klasycystyczny budynek. W 1888 r. ł aź nię przeję li lekarze Jakab Vandor i Ignaz Mandl, któ rzy przekształ cili ją w wysokiej klasy zakł ad balneologiczny. W latach 30. i pó ź niej ł aź nie należ ał y do spó ł ki akcyjnej Kirai Baths i rodziny Ringeró w. W tym okresie posiadał a już ł aź nię parową z trzema basenami oraz 18 marmurowymi i 20 kamiennymi ł aź niami. Ką piel jest nadal zasilana wodą leczniczą z sieci wodocią gowej ką pieliska Lukacs.
Oficjalna strona internetowa — https://www. kiralyfurdo. hu/.
Cią g dalszy tutaj >>>
