Siedem kolorów Budapesztu. Kontynuacja. Niebieski kolor
Siedem koloró w Budapesztu. Kolor jest czerwony. Kolor pomarań czowy. Strona gł ó wna >>>
Siedem koloró w Budapesztu. Kontynuacja. Kolor ż ó ł ty >>>
Siedem koloró w Budapesztu. Kontynuacja. Kolor zielony >>>
Kolor niebieski jest kró lewski.
Ta trasa obejmuje kultowe zabytki na wzgó rzu Buda: Pał ac Kró lewski, Basztę Rybacką , koś ció ł ś w. Macieja. A po obejrzeniu pozostał oś ci rzymskiej osady w Obudzie (wykopaliska znajdują się bezpoś rednio pod przystankiem tramwajowym Florian ter) przenosimy się dalej w czasie, do poł owy VIII wieku, za czasó w kró la Wę gier Beli IV . Kró l nakazał wybudować na wzgó rzu zamek w celu obrony przed najazdami tatarsko-mongolskimi. Wokó ł któ rego z czasem wyrosł o miasto o nazwie Buda.
Nota historyczna: Na począ tku XV wieku kró l Zygmunt I Luksemburski znacznie rozbudował Zamek Kró lewski, czynią c go najwię kszym w ó wczesnej Europie. Nastę pnie Buda jako miasto stał a się stolicą Kró lestwa Wę gier, a za panowania innego kró la tego okresu – Macieja – wybudowano nowy renesansowy zamek. To prawda, ż e cał e to pię kno istniał o stosunkowo kró tko, popadają c w ruinę wraz ze ś miercią monarchy i ostatecznie znikają c podczas najazdu tureckiego.
Wę gry jako niepodległ e pań stwo przestał y istnieć w 1526 r. (po bitwie pod Mohaczem, w któ rej zwycię ż ył a armia Imperium Osmań skiego). Turcy zaję li cał e terytorium kró lestwa, ł ą cznie z Budą , ale szybko przestał o być waż nym miastem, znajdują c się na peryferiach wielkiego imperium. Do 1541 r. wojska tureckie zdoł ał y ponownie wycofać się i wró cić do miasta, niszczą c po drodze niemal wszystkie fortyfikacje obronne. Od 1541 roku Zamek Buda stracił na znaczeniu, koszary i stajnie został y wyposaż one we wspaniał e pał ace i budynki, niektó re sale był y na ogó ł puste. W cią gu prawie 150 lat tureckiej dominacji twierdza popadał a w ruinę i dopiero w 1686 r. wojskom Ligi Ś wię tej udał o się wyzwolić miasto i zamek od najeź dź có w. Ale restauracja kompleksu Buda rozpoczę ł a się dopiero w pierwszej poł owie XVIII wieku, kiedy to cesarz Karol VI zarzą dził renowację twierdzy (zakoń czono ją do 1749 r. ).
Ale nowy kompleks ró wnież przetrwał tylko jeden wiek – w 1849 roku został spalony przez armię rewolucjonistó w Artura Gergeya. Pał ac Kró lewski w Budapeszcie został odrestaurowany (choć w tym czasie Buda i Peszt był y jeszcze uważ ane za dwa niezależ ne miasta) po 7 latach, a w 1875 r. rozpoczę ł a się budowa cał kowicie nowego zamku. Projektem kierował wę gierski mistrz Miklos Ybl, a budowę ukoń czono dopiero po prawie 40 latach – w 1912 roku.
W czasie II wojny ś wiatowej, podczas ostrzał u, kompleks budynkó w został prawie doszczę tnie zniszczony. Po wojnie rozpoczę to odbudowę , podczas któ rej znacznie zmienił się pierwotny styl zamku. Pał ac Kró lewski został cał kowicie odtworzony w 1966 roku, jego wnę trza otwarto w 1980 roku. Nadal prowadzone są tu prace konserwatorskie.
Jeś li jesteś mł ody, zdrowy i energiczny, moż esz rozpoczą ć trasę od Mostu Ł ań cuchowego i Kilometru Zero i iś ć pod gó rę . Ale ponieważ jesteś my starzy i niedoł ę ż ni : ))), a cał y dzień musimy iś ć pieszo, pojechaliś my autobusem na Plac Paradov (przystanek Disz ter). I stamtą d rozpoczę liś my trasę .
Plac został nazwany tak ze wzglę du na parady wojskowe, któ re odbył y się tutaj w XIX wieku. Wcześ niej, aż do poł owy XIV wieku, raz w tygodniu odbywał się na tym placu targ, dopó ki nie został zniesiony przez Ludwika Andegaweń skiego. Nastę pnie na placu odbywał y się publiczne egzekucje. A teraz parkowanie, coś takiego : )
Na koń cu placu znajduje się pomnik obroń có w Ojczyzny (Honvé d-szobor), któ rzy zginę li podczas powstania antyhabsburskiego w latach 1848-1849. Pomnik wznió sł w 1893 r. Gyö rgy Zala (Gyö rgy Zala).
Warto zwró cić uwagę na dom (nr 3) zbudowany w latach 1743-1748 dla rodziny Batthyani, w któ rym mieszkali do 1945 roku. (Dla odniesienia Lajos Batthyani to hrabia, wę gierski polityk. W czasie rewolucji 1848-49 r. stał na czele pierwszego rzą du wę gierskiego).
Jeś li pó jdziesz ulicą Tarnok, moż esz zajrzeć do Muzeum Farmacji (dom nr 18).
Ulica ta prowadzi nas na plac z Kolumną Tró jcy Przenajś wię tszej – wzniesiono tu kolumnę morową ku czci ofiar dż umy w latach 1710-1713.
Po lewej stronie widać budynek Ratusza Staromiejskiego z wież ą zegarową na dachu zwień czoną cebulastą kopuł ą . Pod naroż nym balkonem ratusza, w niszy, znajduje się posą g Pallas Ateny, bogini sprawiedliwoś ci, wojny i mą droś ci, patronki nauk i rzemiosł a, a takż e patronki Budy.
Szary budynek Ratusza Staromiejskiego i bogini w rekonstrukcji : )))
I wreszcie – perł a placu – koś ció ł ś w. Macieja:
Tł o historyczne:
Pierwszy koś ció ł został zbudowany przez Stefana Ś wię tego w XI wieku. Był poś wię cony Matce Boskiej. Podczas najazdu Tataró w mongolskich ś wią tynia został a zniszczona. Nową ś wią tynię , bę dą cą czę ś cią Zamku Budań skiego, zbudował kró l Bela IV. Z biegiem czasu koś ció ł był przebudowywany i rozbudowywany. W XV wieku osią gnę ł a swó j szczyt i stał a się najpię kniejszą gotycką ś wią tynią w kraju.
Matias Hunyadi, wielki reformator, mecenas sztuki i architektury, wznió sł dzwonnicę , któ ra do dziś zachował a swą okazał oś ć (od oryginalnego obrazu odró ż nia ją tylko kopuł a). Pię kno ś wią tyni, kolorowe witraż e i architektura uchronił y ją przed zniszczeniem przez tureckich najeź dź có w.
Ś ciany z freskami pobielono, a koś ció ł na 145 lat zamieniono w meczet. Po wyzwoleniu Wę gier katedra Macieja w Budapeszcie został a przekazana jezuitom, odbudowana i przetrwał a dwa poż ary, któ re zniszczył y oł tarz gł ó wny i organy. W XIX wieku rozpoczę to nową , zakrojoną na szeroką skalę przebudowę , któ rą kierował architekt Frydesh Schulek. Dzię ki jego ż mudnej pracy przywró cono gotycki styl ś wią tyni, wykonano prace zdobnicze wnę trz, odtworzono witraż e i rzeź by.
Na dachu koś cioł a ukł adane są kolorowe dachó wki ceramiczne ze sł ynnej fabryki Zholnai, któ re nadają mu elegancki i ś wią teczny wyglą d.
W ś wią tyni Najś wię tszej Marii Panny kró l Maciej poprowadził dwie swoje ż ony do oł tarza, na któ rym koronowano wę gierskich monarchó w.
W kaplicy katedry spoczywają szczą tki kró la Belli III i jego ż ony, zachowane po panowaniu tureckim.
Koś ció ł zachował symbol monarchii wę gierskiej – kopię korony uż ywanej do koronacji kró ló w. Odprawiano w nim msze na cześ ć koronacji nowych wł adcó w (same koronacje odbywał y się w Szekesfehervar), w 1867 r. koronowano tu Franciszka Jó zefa i jego ż onę Elż bietę (Sissi), a w 1916 r. Karola IV i Zitę z Parmy, ostatnią z dynastii Habsburgó w.
Historia Korony Kró lewskiej
Historia korony wę gierskiej jest jak powieś ć kryminalna z pokrę coną fabuł ą . Aureola ś wię toś ci, któ ra otaczał a ją od samego począ tku, wynika z faktu, ż e został a uznana za jedynego najwyż szego nosiciela najwyż szej wł adzy: dlatego ż aden kró l nie był uważ any za cał kowicie prawowitego, jeś li nie został ukoronowany tą koroną . Wedł ug ogó lnie przyję tej wersji korona powstał a za panowania kró la Bela III (1172-1196). Krzyż wień czą cy ją dobudowano jeszcze pó ź niej, w XVI wieku (uszkodził go cios wieczka skrzyni, w któ rej był przechowywany sto lat pó ź niej).
Do 1301 r. w mieś cie Szekesfehervar przechowywano kró lewskie kapliczki. gdzie tradycyjnie odbywał y się koronacje. Pó ź niej koronę przewieziono do Wyszehradu, Pozsony (Bratysł awa) i Budy. Po klę sce Turkó w w bitwie pod Mohaczem w 1526 r. wdowa po Lajosie II przekazał a go cesarzowi austriackiemu Ferdynandowi I, co umocnił o pozycję Habsburgó w, pretendują cych do tronu wę gierskiego. Podczas rewolucji 1848 r. Lajos Kossuth zabrał koronę i klejnoty koronne i pochował je w lesie w pobliż u miasta Orsova w Transylwanii. Jednak skarby został y odnalezione i zwró cone w 1853 roku do Budy. Pod koniec II wojny ś wiatowej regalia został y odkryte przez wojska amerykań skie w austriackim mieś cie Mattsee, ską d został y wywiezione do Stanó w Zjednoczonych, gdzie był y przechowywane do czasu przetransportowania ich na Wę gry w 1978 roku. Od 2000 roku korona, a takż e kula, berł o i miecz koronacyjny są wystawione w Kopuł owej Sali wę gierskiego parlamentu. Szata koronacyjna jest przechowywana w specjalnym sarkofagu w Muzeum Narodowym. To jedyna czę ś ć klejnotó w koronnych, któ ra pochodzi z czasó w panowania Szczepana!
Na szczegó lną uwagę zasł ugują zainstalowane w koś ciele organy. Instrument uważ any jest za najwię kszy w Budapeszcie. Na począ tku XX wieku pienią dze na organy przeznaczył cesarz Austro-Wę gier Franciszek Jó zef I, któ ry postanowił uczcić.40. rocznicę swego panowania na czele podwó jnego pań stwa. Produkcję instrumentu muzycznego zakoń czono dwa lata pó ź niej - w 1909 roku.
Organy został y poważ nie uszkodzone podczas II wojny ś wiatowej i został y w peł ni odrestaurowane dopiero w poł owie lat 80. ubiegł ego wieku. W 2009 roku instrument został cał kowicie zdemontowany i przewieziony do warsztatu w Peczu. Po renowacji organy wró cił y na swoje pierwotne miejsce. Cał kowita waga narzą du przekracza 60 ton. Jego najwię ksza rura o wysokoś ci ponad 10 metró w waż y 175 kilogramó w, a najmniejsza (8 milimetró w dł ugoś ci) waż y 60 gramó w.
Po przejś ciu wzdł uż muru ś wią tyni dochodzimy do Pomnika Konnego Kró la Stefana I Ś wię tego i Baszty Rybackiej.
Nota historyczna: Konny posą g ś w. Szczepana, kró la, któ ry wprowadził chrześ cijań stwo na Wę gry i został namaszczony na kró la przez samego papież a. Symbolicznie trzyma w rę kach krzyż apostolski. Pomnik wykonał w 1903 roku rzeź biarz Alajos Stró bl (Alajos Stró bl). Strobl zamó wił ten pomnik na obchody Tysią clecia Pań stwa Wę gierskiego, ale rzeź biarzowi zaję ł o dziesię ć lat jego wykonanie. Studiował najdrobniejsze szczegó ł y historyczne, aż do strzemion z XI wieku. Na cokole pomnika moż na zobaczyć pł askorzeź by ze scenami z ż ycia ś w. Szczepana. Ze wszystkich stron pomnika strzegą cztery lwy.
I Baszta Rybacka - budynek wcale nie jest zabytkowy i ż eby nie powiedzieć , ż e jest funkcjonalny, ale bardzo pię kny. Wspaniał y taras widokowy w stylu neoromań skim. Ze wszystkich stron platformę bastionu otacza ś nież nobiał a dł uga galeria ze stoż kowatymi wież ami, arkadami i balustradami. Bastion nigdy nie był wykorzystywany jako budowla obronna. Pojawił się dopiero pod koniec XIX wieku wedł ug projektu Frigyesa Schulka (Frigyes Schulek), któ ry odbudowywał koś ció ł Macieja. Budowę ukoń czono w 1905 roku. Wież e bastionu są wykonane zgodnie z rodzajem namiotó w pierwszych osadnikó w madziarskich.
Kiedyś to miejsce był o placem otoczonym murami fortecy Budy, gdzie handlowano rybami. Stą d nazwa bastionu, któ ry uważ any jest za pomnik cechu rybakó w naddunajskich, któ rzy bronili twierdzy w ś redniowieczu.
Z tego miejsca roztacza się wspaniał y widok na wę gierski parlament i inne zabytki Pesztu.
Obok koś cioł a ś w. Macieja znajduje się nowoczesny budynek hotelu Hilton. Hotel ten został zbudowany w 1976 roku wedł ug projektu architekta Beli Pintera na pozostał ych fragmentach klasztoru dominikanó w, a nastę pnie klasztoru jezuitó w, któ ry stał w tym miejscu. W swojej twó rczoś ci Bela Pinter wykorzystał podstawę ś redniowiecznej wież y, ruiny gotyckiego koś cioł a i seminarium duchownego zbudowanego w stylu pó ź nego baroku.
Ale najcenniejsza jest dzwonnica ś w. Mikoł aja, wpisana w architekturę hotelu, w któ rej moż na zobaczyć kopię saskiej pł askorzeź by z XV wieku przedstawiają cej triumf kró la Macieja.
Oto plac Andrá sa Hessa - nazwa placu został a nadana na cześ ć wydawcy pierwszej drukowanej ksią ż ki na Wę grzech (1473) zatytuł owanej „Kronika Wę gró w”. Na tym mał ym placu widzimy pomnik papież a Innocentego II, któ ry utworzył Ś wię ty Sojusz w celu wyzwolenia Budy z rą k Turkó w.
Idą c wzdł uż ulicy Tancsics Mihaly, warto zwró cić uwagę na dom numer 7 - Pał ac Erdedi. W 1800 roku w tym pał acu mieszkał Beethoven. Dziś mieś ci się w nim Muzeum Historii Muzyki. A w domu numer 9 wię ziony był Mihai Tanich – przywó dca antyhabsburskiego powstania z lat 1848-49, rewolucjonista, wysuną ł ideę wyzwolenia chł opó w pań szczyź nianych i wprowadzenia powszechnego prawa wyborczego. A jeszcze wcześ niej ten dom był Mennicą Kró lewską .
Na koń cu ulicy znajduje się Koś ció ł Ewangelicko-Augsburski Buda, któ ry sł ynie z tego, ż e w czasie II wojny ś wiatowej proboszcz koś cioł a Gabor Stehlo uratował ponad 2000 osó b.
Naprzeciwko koś cioł a stoi masywny budynek Archiwum Narodowego, któ ry zachwyca jasnym, wielokolorowym dachem, nawią zują cym do dachu Koś cioł a Macieja i jednocześ nie przypominają cym kolorowy dach Rynku Gł ó wnego w Budapeszcie. z fabryki Zsolnay został y wykorzystane przy projektowaniu wszystkich tych budynkó w. Budynki Archiwum Narodowego i Rynku Gł ó wnego (Kö zponti Vá sá rcsarnok) został y zaprojektowane przez tego samego architekta, Š amu Pecza (Samu Pecz lub Petz). ; wielki fan ceramiki Zsolnay.
Po prawej stronie archiwum znajduje się Brama Wiedeń ska. Dokł adniej, jest to ich dokł adna kopia. Nie zachował a się brama z XVI wieku, zniszczona w 1896 roku. Dostali swoją nazwę , ponieważ stą d zaczynał a się droga do Wiednia.
Idą c wzdł uż budynku archiwum po lewej stronie, moż esz udać się na plac Capistrano (Kapisztrá n té r)nazwany na cześ ć wł oskiego franciszkanina Giovanniego (Janos) Capistrano (1386-1456), mnich-kaznodzieja, któ remu udał o się zebrać armię przeciwko Turkom. Jest też bardzo ciekawy pomnik tego mnicha, stoją cego jedną nogą na ciele zamordowanego Turka.
Na tym placu jest też taki niezwykł y budynek:
Wś ró d ruin wznosi się wież a i osobne gotyckie okno stoją ce na fundamencie. To wszystko, co odrestaurowano po II wojnie ś wiatowej z koś cioł a ś w. Marii Magdaleny, wybudowanego w latach 60-tych XIII wieku. Podczas panowania tureckiego koś ció ł został podzielony mię dzy protestantó w i katolikó w (niektó rzy modlili się w nawie, inni korzystali z chó ró w), a nastę pnie Turcy zamienili go w meczet.
Po lewej stronie placu znajduje się Muzeum Historii Wojskowoś ci. Oto bogata kolekcja broni, od czasó w bitew tureckich do czasó w wspó ł czesnych, a takż e kolekcja numizmatyczna.
Wraz z City Street (Ú ri utca) wracamy do Pał acu Kró lewskiego. Ta ulica nie przetrwał a dwó ch wojen w swojej pierwotnej formie i został a w wię kszoś ci odrestaurowana, ale nadal oddaje atmosferę minionych stuleci.
Niedaleko tej samej ulicy stoi konny pomnik generał a Anrá sa Hadika (Andrá s Hadik), utalentowanego XVIII-wiecznego dowó dcy wojskowego (1710-1790), komendanta Budy. Generał zasł yną ł z najazdu kawalerii na Berlin podczas wojny siedmioletniej mię dzy Austrią a Prusami w 1757 roku. Hadik został odznaczony Krzyż em Wielkim Orderu Marii Teresy i został mianowany przewodniczą cym Rady Wojskowej (Hofkriegsrat) Cesarstwa Austriackiego (jedyny Wę gier, któ ry otrzymał taki zaszczyt i osią gną ł takie wyż yny kariery pod rzą dami Habsburgó w). Pomnik Hadika wznió sł na Wzgó rzu Zamkowym w 1937 roku Gyö rgy Vastagh (Gyö rgy Vastagh).
W domu nr 13 na tej ulicy znajduje się wejś cie do podziemnych jaskiń Budy.
Wychodzą c na Placu ś w. Marii Teresy. Autorem pomnika jest rzeź biarz Zsigmond Kisfaludi Strobl (Zsigmond Kisfaludi Stró bl) (1932). Zsigmond Strobl (1884-1975) jest takż e autorem postaci Lajosa Kossutha w kompozycji pamią tkowej w wę gierskim parlamencie.
Dwa kolejne budynki na tym placu zasł ugują na osobną historię . To Pał ac Sandoró w (dom nr 1) wybudowany dla hrabiego Wincentego Sandora, któ rego ż ona hrabina Anna Sapori marzył a o takim miejscu zamieszkania, ską d otwierał aby się pię kna panorama miasta. Ten elegancki neoklasycystyczny pał ac został zbudowany przez Mihaly Pollacka i wiedeń skiego architekta Johanna Amana w latach 1805-1821. Fasadę pał acu zdobią pł askorzeź by przedstawiają ce greckich bogó w Olimpu, a takż e pasowanie na rycerza hrabiego Shandora. W czasie II wojny ś wiatowej pał ac został zniszczony, odbudowę zakoń czono dopiero w 2002 roku. Teraz jest tutaj rezydencja prezydenta Wę gier. Pał ac posiada pię kne wnę trza: gobeliny, kryształ owe ż yrandole, obrazy Karoly Lotza. Ale zwiedzają cy są tu wpuszczani tylko raz w roku, zwykle we wrześ niu, w ramach Wę gierskich Dni Dziedzictwa Kulturowego.
A obok znajduje się budynek Teatru Zamkowego, powstał y w barokowym koś ciele zakonu karmelitó w. Baszowie tureccy mieszkali tu w latach 1541-1686. W 1778 roku budynek zamieniono na teatr niemiecki. Pierwsze wę gierskie przedstawienie teatralne odbył o się tutaj w 1790 roku. W 1800 roku w tym teatrze odbył się koncert Beethovena. Haydn ró wnież przemawiał tutaj. W czasie II wojny ś wiatowej budynek został znacznie uszkodzony, a nastę pnie odrestaurowany. Dziś mieś ci się w nim Narodowy Teatr Tań ca.
Z drugiej strony uwagę przycią ga wspaniał a Brama Ozdobna (1903).
Obok nich, na kolumnie, rozpoś cierają c szeroko skrzydł a, siedzi z mieczem Attyli w potę ż nych szponiastych ł apach, mityczny ptak Turul. Ta rzeź ba autorstwa Gyuli Doná tha (Gyula Doná th, 1905) został a wzniesiona dla upamię tnienia tysią clecia podboju Madziaró w w 896 roku. Wedł ug legendy to wł aś nie ten ptak wskazał drogę wę gierskim nomadom na ziemie Budapesztu. Nastę pnie stał się symbolem dynastii Arpad.
Niedaleko, na niż szym tarasie-esplanadzie, znajduje się ł adna fontanna „Dzieci ł owią ryby”; kompozycja Ká roly Senyei, 1912. Troje dzieci pró buje poradzić sobie z ogromną rybą . Kolejne sł ynne dzieł o tego samego rzeź biarza znajduje się przed salą koncertową Vigado.
W centralnej czę ś ci Pał acu Kró lewskiego znajduje się pomnik księ cia Eugeniusza Sabaudzkiego autorstwa Jó zsefa Ró ny (Jó zsef Ró na, 1900), upamię tniają cy zwycię ską bitwę pod Zenta (1697), któ ry stał się kluczowym momentem w dział aniach wojennych z Turkami i przyczynił się do zawarcia pokoju karł owickiego w 1699 roku. Ksią ż ę powstrzymuje gorliwego konia, na któ rego kopytach drż ą ze strachu pojmani Turcy. Sceny bitwy odzwierciedlają pł askorzeź by na cokole: armia Eugeniusza Sabaudzkiego zaatakował a wojska suł tana Mustafy II podczas przekraczania Cisy i pokonał a ją , mimo znacznej (prawie dwukrotnej) przewagi liczebnej Turkó w. Pomnik został wzniesiony w 1900 roku dzię ki finansowemu wsparciu cesarza Franciszka Jó zefa, któ ry musiał interweniować , gdy stał o się jasne, ż e miasto po prostu nie ma wystarczają cych ś rodkó w.
Wspaniał e widoki na Peszt.
Tł o historyczne: Historia Pał acu Kró lewskiego w Budapeszcie jest peł na zwrotó w akcji. Zał oż ycielem pał acu jest kró l Bela IV. Po najeź dzie tatarsko-mongolskim w latach 1240-1241. postanowił ufortyfikować poł udniową czę ś ć pł askowyż u Budy. Ale zamek pozostał bardzo skromny, dopó ki nie przenió sł się tutaj dwó r Ludwika Wielkiego z Andegawenii. Ludwik przenió sł swoją rezydencję z Wyszehradu w 1347 roku. Pał ac w peł nym tego sł owa znaczeniu (Nowy Pał ac, czyli Friss Palota) pojawił się tu za jego nastę pcy, Zygmunta Luksemburczyka (1387-1437). Zygmunt zaprosił do Budy najlepszych rzemieś lnikó w i rzemieś lnikó w z cał ej Europy.
Pał ac zyskał bogatą dekorację dopiero za panowania Macieja Korwina (1458-1490), znanego ze swoich humanistycznych dą ż eń i mecenatu nad artystami. To był zł oty wiek Pał acu Kró lewskiego w Budzie. Kaplica Macieja posiadał a organy wodne, a sł ynna Biblioteka Korwina zawierał a ponad dwa tysią ce rę cznie malowanych ksią g. Cał a armia rzemieś lnikó w zajmował a się produkcją wspaniał ych piecó w ceramicznych do zimowych pokoi, marmurowych kominkó w, rzeź bionych drzwi, zł oconych sufitó w w kró lewskich sypialniach. Pał ac wywarł gł ę bokie wraż enie na obcokrajowcach. Jeden z Wł ochó w napisał : „Są trzy najpię kniejsze miasta w cał ej Europie: Wenecja nad morzem, Buda na wzgó rzu i Florencja na ró wninie”. Gł ó wnym architektem kró la Macieja był florencki Chimenti Camicia. W Budzie pracował inny znany wó wczas architekt - Giovanni Dalmata (vel Ivan Duknovic), któ ry pracował takż e we Wł oszech (Rzym) i Chorwacji (Trogir). Zabytki architektoniczne i rzeź by z tej epoki został y nastę pnie poważ nie uszkodzone podczas inwazji tureckiej i przeszł y do nas w stanie fragmentarycznym.
Podczas podboju Budapesztu przez Turkó w (1541-1686) pał ac popadł w ruinę . Ponadto został poważ nie uszkodzony w 1678 r. , kiedy w prochownię uderzył piorun i wiele pomieszczeń pał acu spł onę ł o. Nastę pnie pał ac był wielokrotnie niszczony, restaurowany i odbudowywany. Tak wię c architekci habsburskich wł adcó w Karola VI i Marii Teresy zburzyli zniszczone gotyckie i renesansowe budowle i zbudowali mał y barokowy pał ac. Nie był już uż ywany jako rezydencja kró lewska. W ró ż nych okresach mieś cił się tu klasztor i uniwersytet. Dopiero w 1790 roku pał ac został zwró cony austriackiemu palatynowi (wicekró lowi).
W latach wojny o niepodległ oś ć pał ac był mocno zniszczony, ale po zawarciu ukł adu austro-wę gierskiego z 1867 roku, kiedy konieczne stał o się odrestaurowanie zamku jako symbolu niepodległ oś ci kraju, pał ac zyskał nowe ż ycie. W latach 1869-1905 Mikló s Ybl przebudował i powię kszył barokowy budynek. Pał ac ma nowe skrzydł o i centralny kopulasty dach.
Podczas II wojny ś wiatowej Pał ac Kró lewski został cał kowicie zniszczony w wyniku bombardowań przez wojska radzieckie, a nastę pnie odbudowany.
Dzisiaj w kompleksie pał acowym w Budapeszcie znajduje się jednocześ nie kilka muzeó w: Wę gierska Galeria Narodowa, Muzeum Historii Wspó ł czesnej (Historii Budapesztu) i Biblioteka Narodowa Szechenyi z najwię kszą kolekcją cennych ksią ż ek i rę kopisó w.
Po drugiej stronie Pał acu Kró lewskiego znajduje się wejś cie do Wę gierskiej Galerii Narodowej, któ ra wystawia dzieł a wę gierskiej sztuki z ró ż nych epok.
Na zachodnim dziedziń cu Pał acu Kró lewskiego znajduje się wspaniał a fontanna przedstawiają ca polowanie kró la Macieja (rzeź biarz Alajos Strobl, Alajos Stró bl, 1904). Legenda gł osi, ż e podczas polowania Maciej, któ ry lubił ubierać się w proste stroje, spotkał pię kną Ilonkę , któ ra zakochał a się w nim, nie zdają c sobie sprawy, ż e kró l jest przed nią . Kompozycja powstał a na podstawie ballady Mihaly'ego Vö rö smarty'ego. Po lewej kronikarz kró la Macieja (z sokoł em). To on jako pierwszy spisał tę romantyczną legendę , któ rą pó ź niej literacko przetworzył Vö rö smarty. Po prawej ten sam lud, Ilonka Pię kna. Jak gł osi legenda, dowiedziawszy się , ż e jej wybranka nie jest zwyczajną osobą i nie moż na mię dzy nimi mó wić o ż adnej mił oś ci, zakochana dziewczyna zwię dł a i umarł a. Rzeź biarz przedstawił innych myś liwych, oczywiś cie z orszaku kró lewskiego, w peł nym rynsztunku ró g myś liwski i kolejne martwe zwierzę Fontanna to kawał ek skał y z wodospadem, na któ rym stoi sam kró l, u jego stó p leż y martwy jeleń , a obok biegną policjanci, z któ rych jeden zdaje się pić woda z fontanny.
Bardzo blisko fontanny moż na zobaczyć Bramę Lwa — ł uk prowadzą cy na dziedziniec Pał acu Kró lewskiego. Po obu stronach bramy siedzą lwy z zamknię tymi pyskami. Dokł adnie te same lwy, ale z otwartymi pyskami, są po drugiej stronie ł uku.
Takie urocze lwy
Mą dry kruk jest w rzeczywistoś ci obrazem tego samego ptaka Turul, tylko w bardziej nowoczesnym stylu. Kruk siedzi na przegrodzie bramy Korwina, któ ra ogranicza terytorium Pał acu Kró lewskiego. Ciekawa jest zaró wno sama brama, wykonana w formie lekkiej kutej paję czyny, jak i sam ptak.
Wedł ug legendy kruk ukradł pierś cionek zarę czynowy prosto ze ś lubu kró la Macieja. Udał o im się zł apać i zabić zł odzieja, ale zł y znak był uzasadniony - mł oda ż ona monarchy wkró tce zmarł a. A sam Matthias dodał do swojego herbu wizerunek kruka i przyją ł przedrostek Corvin (z ł ac. Corvus - kruk).
Opuszczają c wzgó rze Buda, kierujemy się do mniej luksusowych ł aź ni Gellerta.
Gorą ce ź ró dł a w miejscu ł aź ni Gellerta był y znane już w VIII-IX wieku. Naprzeciw ł aź ni po drugiej stronie drogi, na zboczu gó ry Gellert, znajduje się koś ció ł jaskiniowy. W ś redniowieczu mieszkał w nim pustelnik ś w. Szczepan, któ ry leczył ludzi gorą cymi bł otnistymi ź ró dł ami, któ re tryskał y u podnó ż a jaskini. Ze wzglę du na obecnoś ć muł u w wodzie miejsce to od dawna nazywane jest Muddy Pool. Na bazie tych mulistych ź ró deł termalnych prawie 100 lat temu zbudowano ł aź nie Gellerta i elegancki hotel w stylu Artnuovo. Do dyspozycji jest 10 basenó w krytych, a takż e basen dla dzieci, 2 zewnę trzne z falami i hydromasaż ami, ró ż ne rodzaje saun i ł aź ni parowych, letnie tarasy sł oneczne.
"Poprzednikami" ł aź ni, któ re dziś noszą imię chrześ cijań skiego ś wię tego, był y cieszą ce się duż ą popularnoś cią wś ró d wiernych ł aź nie tureckie "Achik Ilidzhe". Przybywają c tu z odległ ych zaką tkó w Imperium Osmań skiego, wychwalali Wszechmogą cego za uzdrawiają cy dar - wodę ze ź ró dł a termalnego. Wł aś ciwie począ tkowo nie samo ź ró dł o zyskał o sł awę , ale jego bł oto, dlatego został o o nazwie Brudna Ką piel. Dziś kompleks ką pielowy mieś ci się w pię knym postmodernistycznym budynku wybudowanym w 1918 roku przez architektó w Artura Szebeshtiena, Armina Hegedyusza i Izydora Starka. Zaopatrzenie w wodę odbywa się za poś rednictwem przepompowni wody zainstalowanej w sercu gó ry Gellert, gó rują cej nad ł aź niami.
Już w latach 20-30. ubiegł ego wieku w kompleksie pojawił y się pierwsze pró bki nowoczesnych basenó w z niespodziankami: w 1927 r. otwarto basen ze sztuczną falą , tworzą cą atmosferę nadmorskiego kurortu, aw 1934 r. otwarto ró wnież ką piele pereł kowe. Kryte baseny znajdują się pod ł ukami niesamowitej sali z kopuł ą w stylu art deco. Bogato zdobione wnę trze obejmuje ró wnież wystawny hol z marmurowymi kolumnami i rzeź bami z brą zu, skó rzanymi meblami i ozdobnymi panelami ś ciennymi. Jednak gł ó wną atrakcją duż ej sali moż na nazwać.10 wysokich, przypominają cych fryz okien witraż owych, namalowanych przez sł ynnego szklarza Rotha Mikszę . Fabuł y obrazó w na oknach są uł oż one w porzą dku chronologicznym i pochodzą z epickiego poematu „Ś mierć Budy”, napisanego przez wę gierskiego klasyka Janosa Arana. Na koń cu duż ej sali znajduje się posą g Wenus autorstwa rzeź biarza Adolfa Husara. Wnę trze ł aź ni stylizowane jest na styl turecki, z wykorzystaniem elementó w ceramicznych o wyją tkowej urodzie w stylu secesyjnym.
Oficjalna strona internetowa – https://www. gellertfurdo. hu/epiteszet
Cią g dalszy https://www.turpravda.com/hu/budapesht/blog-484401 .html
