Śladami wielkich odkrywców grobowców
W listopadzie 2022 roku zbliż a się setna rocznica jednego z najważ niejszych odkryć w historii staroż ytnego Egiptu i cał ej ludzkoś ci - odkrycia grobu faraona Tutanchamona w Dolinie Kró ló w. Znaczenie tego wydarzenia jest nie do przecenienia: po prostu wstrzą snę ł o cał ym ś wiatem archeologicznym, podniosł o zasł onę wielu tajemnic historycznych, dał o nowe idee dotyczą ce ż ycia egipskich faraonó w, ujawnił o arcydzieł a sztuk pię knych, biż uterii, broni i innych sztuk.
W marcu 2021 r. odwiedziliś my Egipt po raz 27. Do tego czasu zobaczyliś my prawie wszystkie „kultowe” zabytki tego pię knego kraju. W Kairze był y 2 razy i 1 raz w Luksorze. Sł ynne Muzeum Kairskie, a zwł aszcza Sala Tutenchamona, stał y się ulubionym miejscem w Egipcie. Te wycieczki są bardzo ekscytują ce, ale dł ugie i wyczerpują ce.
W 2014 roku w kurorcie Sharm El Sheikh otwarto Muzeum Tutanchamona. Znajduje się w Naama Bay na „zero” pię trze centrum handlowego Genena City Mall, wejś cie 15 USD za osobę . Postanowiliś my, ż e powinniś my go odwiedzić chociaż raz. Pojechaliś my minibusem do Naam.
Centrum handlowe jest dobrze widoczne z drogi. Samo muzeum został o ledwo odnalezione. Sala przed muzeum jest utrzymana w „faraoń skich” kolorach niebieskim i zł otym, architektura przypomina ś wią tynię w Karnaku, znajduje się duż a kopia kompleksu Abu Simbel.
Pracownik muzeum wyszedł na spotkanie z nim po zwrot pienię dzy. Klamka do drzwi muzeum wykonana jest w kształ cie kobry kró lewskiej, jakby ostrzegał a przed moż liwymi niebezpieczeń stwami.
Sam proces zwiedzania jest niezależ nym badaniem eksponató w. Pracownik wł ą czył ś cież kę dź wię kową w ję zyku rosyjskim, któ ra pokró tce opowiadał a o każ dym eksponacie. Jakoś ć dź wię ku jest sł aba, ale każ dy artefakt ma etykietę z kró tkim opisem.
Muzeum prezentuje okoł o stu kopii prawdziwych artefaktó w znalezionych w grobowcu Tutenchamona. Oryginał y są przechowywane w Muzeum Kairskim. Widzieliś my już oryginał y, pozostawił y niezatarte wraż enie. Aby jak najlepiej wykorzystać swó j czas w Muzeum Tutanchamona, wystarczy, ż e przynajmniej pokró tce zapoznasz się z historią wykopalisk grobowca Tutanchamona. Teraz, dzię ki internetowi, nie stanowi to problemu, moż na znaleź ć wiele artykuł ó w i filmó w dokumentalnych o niemal każ dym znaczą cym miejscu lub wydarzeniu historycznym. Proszę posł uchać mojej rady i udać się do muzeum choć trochę przygotowany. Ponadto studiowanie historii staroż ytnego Egiptu jest ekscytują cym zaję ciem, im wię cej je studiujesz, tym wię cej odkrywasz tajemnic. Jeś li odwiedzisz muzeum zupeł nie nieprzygotowany, nie zrozumiesz, gdzie jesteś i dlaczego tu jesteś . Za Twoją zgodą przeprowadzę kró tką dygresję , skompilowaną na podstawie mojej skromnej wiedzy.
Na począ tku XX wieku prawie cał a Dolina Kró ló w (miejsce pochó wku kró lewskiego ludu staroż ytnego Egiptu, poł oż one w pobliż u staroż ytnej stolicy Teb (wspó ł czesnego miasta Luksor)) został a już dobrze zbadana przez archeolodzy. Niestety prawie wszystkie grobowce został y splą drowane. Jednak w ś wią tyni Karnak znaleziono odniesienia do jednego kró lewskiego imienia faraona-chł opca Tutanchamona, któ rego grobu nie odkryto. Poszukiwania tego grobowca stał y się wyzwaniem dla najambitniejszych archeologó w tamtych czasó w. Minę ł y lata, poszukiwania nie powiodł y się , wielu się poddał o. Ale mł ody Anglik Howard Carter nie chciał dodawać do list zdesperowanych. Dzię ki wsparciu finansowemu patrona i entuzjasty Lorda Carnarvona w 1907 roku postanowił spró bować szczę ś cia w poszukiwaniu grobowca Tutanchamona.
Minę ł y lata, a sukces umkną ł naukowcom, pienią dze przeznaczone na wykopaliska się skoń czył y. Jesienią.1922 roku Carnarvon ostrzegł Cartera, ż e był to ostatni sezon. Carter przekonał go, by dał mu co najmniej kilka miesię cy wię cej.
Na począ tku sezonu 1922-1923. mał y kawał ek ziemi pozostał nieoczyszczony, na któ rym znajdował o się kilka chat staroż ytnych budowniczych %81%D1%82%D0%B8%D1%8F" target="_blank">XX dynastia, co poś rednio wskazywał o na moż liwą pogrzeb. Wieczorem 2 listopada 1922 r. Carter nakazał robotnikom rozpoczę cie rozbió rki kabin. Gdy nastę pnego dnia, rankiem 3 listopada, przybył na miejsce, aby sprawdzić stan rzeczy, zauważ ył dziwną ciszę . Czekali na niego i nie odważ yli się kontynuować . Robotnicy znaleź li kamienny stopień pod jedną z chat. Wieczorem 5 listopada stał o się jasne, ż e jest to wejś cie do nieznanego grobowca.
Nie bę dę opisywał cał ego dł ugoterminowego procesu wykopywania samego grobowca, zwią zanego z polityką i przeszkodami biurokratycznymi. Powiem tylko kró tko: po raz pierwszy został y objawione ludzkoś ci wszystkie bogactwa i splendor kró lewskiego grobowca, praktycznie nietknię tego przez rabusió w. Ludzie mogli dowiedzieć się o ż yciu i ś mierci chł opca-faraona, o wierzeniach staroż ytnych Egipcjan, o ich sposobie ż ycia, o kulcie ż ycia pozagrobowego, o tradycjach pochó wku i mumifikacji.
Nie sposó b nie wspomnieć o wysokiej wartoś ci artystycznej artefaktó w. Wspaniał y malowidł o ś cienne opowiada o ż yciu i ś mierci mł odego faraona.
Pozł acane, malowane trony mó wią o jego wyczynach i wielkoś ci, krok przed tronem przedstawia pokonanych wrogó w.
Ł odzie i rydwany bogato zdobione zł otem i rzeź bami mają na celu przenoszenie faraona w zaś wiatach.
Ł ó ż ka i skrzynie został y zaprojektowane z myś lą o luksusowym i wygodnym ż yciu wiecznym Tutenchamona.
Naczynia z koś ci sł oniowej są niesamowitym przykł adem staroż ytnego malarstwa.
Nie moż na zignorować rusznikarzy, któ rych talent widać goł ym okiem.
Peł nej dł ugoś ci posą gi straż nikó w grobowca są wykonane z niezwykł ym realizmem, niezawodnie strzegą spokoju mł odego kró la.
Biż uteria jest tworzona w wyją tkowym staroż ytnym egipskim stylu, ich pię kna i luksusu zazdroś ci nawet wspó ł czesnej fashionistce.
Ciał o mł odego kró la spoczywał o w ostatnim z czterech sarkofagó w umieszczonych jeden w drugim. Na szczegó lną uwagę zasł uguje ró wnież malowanie sarkofagó w.
Po otwarciu sarkofagó w archeolodzy zobaczyli zabalsamowaną mumię faraona w zł otej masce pogrzebowej. Maska stał a się znana na cał ym ś wiecie i jest mocno zwią zana z wizerunkiem Tutanchamona. Maska jest jednym z najsł ynniejszych dzieł sztuki na ś wiecie, a takż e jednym z charakterystycznych symboli staroż ytnego Egiptu. Maska ma wyglą d Ozyrysa, egipskiego boga ż ycia pozagrobowego, ma 54 centymetry (1.8 stopy) wysokoś ci, waż y ponad 10 kilogramó w (22 funty) lub 321.5 uncji trojań skich i jest ozdobiona kamieniami pó ł szlachetnymi. Staroż ytne zaklę cie z Księ gi Umarł ych jest wyryte hieroglifami na ramionach maski. Maska musiał a zostać przywró cona w 2015 roku po tym, jak odpadł a jej 2.5-kilogramowa warkoczowa broda i został a pospiesznie przyklejona przez pracownikó w muzeum.
A najstraszniejszym eksponatem muzeum jest dokł adna kopia mumii mł odego faraona.
Z czego sł ynie faraon Tutanchamon? Syn sł ynnego faraona-reformatora Echnatona i nieznana księ ż niczka przy urodzeniu otrzymali imię TutanchAten (ż ywe wcielenie Atona). Echnaton po raz pierwszy na ziemi wprowadził monoteizm (monoteizm), gł oszą c kult jednego boga Atona w przeciwień stwie do politeizmu (kult kilku bogó w). Stolica Egiptu został a przeniesiona z Teb do El Amarna.
Architekci tamtych czasó w dali ludzkoś ci „sztukę Amarna”, któ rej charakterystyczną cechą jest realizm i sekularyzm. Monoteizm ró wnież wnió sł swó j wkł ad w sztuki wizualne, artefakty z tamtych czasó w czę sto wykorzystują obraz dysku sł onecznego z palmami (bó g Atona).
Jedną z ż on Echnatona był a kró lowa Nefertiti, sł yną ca ze swojej urody i inteligencji.
Po ś mierci Echnatona jedna z jego có rek rzekomo rzą dził a Egiptem przez kilka lat. Mniej wię cej w wieku oś miu lat tron obją ł mł ody chł opiec Tutanchamon (zwró cił politeizm, kult Amona i zmienił imię ). Szacowany czas panowania 1332-1323. PNE. Mł ody kró l zmarł nagle w wieku 18 lat, prawdopodobnie w wyniku zatrucia krwi spowodowanego urazem nogi podczas polowania. Istnieje kilka wersji o morderstwie. Ponadto faraon był doś ć chorowity i miał choroby genetyczne. Wynika to z kultu kazirodczych mał ż eń stw, któ ry w staroż ytnym Egipcie był rozpowszechniony wś ró d rodzin kró lewskich. Tak wię c sam Tutanchamon był ż onaty ze swoją siostrą %D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BD" target="_blank">Ankhesenamon, có rką Echnatona i Nifertiti. W tym zwią zku w grobowcu Tutenchamona znaleziono dwie martwe có rki.
Czy mł ody kró l podczas swoich dziesię cioletnich rzą dó w, z któ rych wię kszoś ć skoń czył a w okresie dojrzewania, a nawet pod rzą dami regentó w, mó gł zrobić coś wspaniał ego dla historii staroż ytnego Egiptu? Praktycznie nie ma na to historycznych dowodó w.
Howard Carter miał w tej sprawie nastę pują ce zdanie: „W obecnym stanie naszej wiedzy moż emy z cał ą pewnoś cią powiedzieć tylko jedno: jedynym niezwykł ym wydarzeniem w jego ż yciu był o to, ż e umarł i został pochowany”.
W przypadku pochó wku faraona nie wszystko jest jasne. Niektó re szczegó ł y wcią ż budzą wiele pytań i sporó w w krę gach naukowych. Mumia został a oczywiś cie pospiesznie zabalsamowana, mimo ż e w staroż ytnym Egipcie udoskonalono techniki balsamowania. Widać , ż e nastę pcy faraona bardzo się spieszyli, aby jako pierwsi obją ć wolny tron. To paradoks, jednak w najsł ynniejszym grobowcu najsł ynniejszy faraon praktycznie nic nie posiada. Nawet sam gró b nie odpowiada statusowi kró la Egiptu. Na ś cianach wyraź nie widać nał oż enie na kogoś innego imienia Tutenchamona. Sarkofagi, zł ota biż uteria, a nawet sł ynna na cał ym ś wiecie zł ota maska ró wnież przechowują resztki cudzego imienia. Mł ody kró l zmarł nagle, nie mają c czasu na przygotowanie sobie odpowiedniego grobowca. Wedł ug jednej wersji jego nastę pca Eya pochował go we wł asnym grobowcu, pospiesznie balsamują c ciał o, dopó ki z kampanii nie powró cił kolejny pretendent do tronu. Ś mierć Tutanchamona, któ ry nie pozostawił potomka, doprowadził a do wojen pał acowych i intryg. Jeś li naprę dce przerobiony grobowiec jest tak wspaniał y, to jak wyglą dał y grobowce faraonó w, któ rzy dł ugo rzą dzili i przygotowywali cał e ż ycie na godne przejś cie do Kró lestwa Umarł ych, na przykł ad Ramzesa II czy Cheopsa?
Odkrycie grobowca Tutanchamona dał o ludzkoś ci nie tylko bezcenne dzieł a sztuki, ale takż e wiele legend. Jedną z najbardziej mistycznych jest legenda o klą twie kró lewskiego grobowca dla tych, któ rzy zakł ó cają wieczny sen mł odego faraona. Prawda czy nie, egiptolodzy spierają się do dziś . Te legendy zainspirował y wielu reż yseró w i scenarzystó w do tworzenia kinowych arcydzieł .
Muzeum, choć skł ada się z kopii sł ynnych artefaktó w, daje jednak moż liwoś ć wyobraż enia sobie siebie w miejscu odkrywcó w grobowca, spojrzenia ich oczami i odczucia emocji w momencie tworzenia jednego z najważ niejsze odkrycia archeologiczne. Historii należ y nie tylko uczyć , czytać , sł uchać , ale takż e widzieć na wł asne oczy i odczuwać , zwł aszcza jeś li nadarza się taka niepowtarzalna okazja. Ten gró b został otwarty dla ludzkoś ci prawie sto lat temu, odkryj dla siebie kawał ek staroż ytnej historii. Myś lę , ż e w przyszł oś ci mł ody faraon Tutanchamon wcią ż moż e nam sprawić wiele niespodzianek.
