Starożytna twierdza Thira i Akkerman
"Odkrę canie skrę conych gał ę zi
hał aś liwej mł odzież y w wieku
Zobacz miejsce każ dego stulecia
Na pniu historii ludzkoś ci.
Cię cie w przyszł oś ć
Pamię taj, nie niszczą c ś cież ek przodkó w,
Znanie przestrzeni przeszł oś ci,
Poznajmy się na czas»
Pó ł nocne wybrzeż e Morza Czarnego… niekoń czą ce się stepy… ocean koł yszą cych się fal trawy pierzastej, bluegrass i kostrzewy. A Dunaj i Dniestr, Dniepr i Bug Poł udniowy niosą swoje wody do Morza Czarnego. Tu, niemal u samego ujś cia Dniestru, znajduje się prowincjonalne przytulne miasteczko – Bieł gorod-Dniestr, któ rego historia się ga czasó w staroż ytnych… w tamtych czasach, kiedy Grecy, poszerzają c swoją strefę wpł ywó w, ż eglowali w dolne partie rzeki Tiras i zaję ł y pó ł nocny region Morza Czarnego. W ten sposó b powstał a nowa kolonia, a teraz staroż ytne miasto– Thira.
Miasto osią gnę ł o rozkwit w VI-V wieku. pne, zamieniają c się w doś ć duż y oś rodek handlu z Attyką , Azją Mniejszą , Rodos, Herakleą i Aleksandrią Egiptu, a takż e ze staroż ytnymi miastami Olbia i Chersonese. Ponieważ ziemie te był y bardzo ż yzne, aw rzece był a ogromna liczba ryb, walka o terytoria trwał a przez wiele stuleci. Któ rzy po prostu nie musieli podbijać ziem czarnomorskich, pró bują c ustanowić dominację . W tych miejscach naprzemiennie osiedlali się Scytowie i Macedoń czycy, a pó ź niej Goci, barbarzyń cy i Rzymianie, plemiona sł owiań skie i Osmanowie, ludnoś ć moł dawska, polska i litewska. Ogó lnie losy Tyry są ciekawe i zró ż nicowane. Teraz, w wyniku wykopalisk archeologicznych, odkryto szereg materiał ó w i pozostał oś ci budowli, wedł ug któ rych moż na prześ ledzić i ukształ tować choć trochę wyobraż enie o staroż ytnym mieś cie. Jednak ani ź ró dł a pisane, ani dane archeologiczne nie dają peł nego obrazu ż ycia miasta w okresie wczesnego ś redniowiecza. Ale nawet wtedy miasto przechodził o z rą k do rą k od Tivertsy i ulic do Buł garó w i Turkó w, a nastę pnie do Księ stwa Kijowskiego i Wielkiego Księ stwa Litewskiego.
Miasto miał o wielu wł aś cicieli, ale dopiero etap moł dawski, któ ry trwał nieco ponad wiek, był czasem jego prawdziwego rozkwitu gospodarczego w XIV wieku. Jednak w XV wieku miasto znalazł o się pod kontrolą Suł tanatu i otrzymał o od Turkó w nową nazwę „Akkerman”, co oznacza „Biał a Twierdza”. Ale Imperium Osmań skie, stale w stanie wojny z Rosją , ponoszą c kolejną poraż kę w nastę pnej wojnie rosyjsko-tureckiej, w 1806 r. poddaje miasto armii de Richelieu, a Akkerman przechodzi do Pó ł nocnego Departamentu Morza Czarnego w Rosji. I znowu kolejne ale! Przewroty rewolucyjne nie ominę ł y miasta, aw styczniu 1918 r. ustanowiono tu wł adzę radziecką . Jednak już w marcu do miasta wkroczył y wojska rumuń skie i ogł oszono, ż e ziemie besarabskie są czę ś cią kró lestwa rumuń skiego, a miasto otrzymał o nową nazwę Chetatya-Albe. I dopiero po zawarciu paktu o nieagresji z Niemcami, w 1940 r. , dbają c o bezpieczeń stwo swoich poł udniowo-zachodnich granic, rzą d ZSRR zaż ą dał od Rumunii zwrotu nielegalnie zaanektowanych wcześ niej ziem. I wreszcie, 9 sierpnia 1944 r. dekretem Prezydium Rady Najwyż szej Akkerman został przemianowany na Belgorod-Dnestrovsky, w ramach Ukraiń skiej SRR. To są wzloty i upadki losu. . .
Có ż , badamy kamienie, pró bują c zobaczyć staroż ytne miasto Tyra, któ re pojawił o się w wyniku wykopalisk. . .
Wykopaliska Tyry wykazał y, ż e miasto był o usytuowane na dwó ch tarasach – gó rnym, gdzie znajdował y się kwatery mieszkalne i system budowli obronnych, oraz dolnym, gdzie znajdował się port z miejscami do cumowania, ale ta czę ś ć miasto został o wchł onię te przez wody ujś cia. Na najwyż szym miejscu znajdował się akropol z wzniesionymi ś wią tyniami dla bogó w patronó w. W centrum zawsze znajdował a się agora – rynek, któ rego archeolodzy jeszcze nie byli w stanie znaleź ć . Odkopano tylko pozostał oś ci kamiennych domó w i dziedziń có w.
Obok staroż ytnej Tyry wznosi się ś redniowieczna forteca Akkerman, wyją tkowa w swoim pię knie i mocy, któ ra wzbudził a podziw wrogó w, a teraz wzbudza szacunek dla sztuki budowlanej staroż ytni mistrzowie.
Gł ó wnym rdzeniem systemu fortecy był a mał a zamkowa cytadela. Data jego budowy nie jest znana. Zwolennicy wersji sł owiań skiej uważ ają , ż e zamek został zbudowany przez galicyjskiego księ cia Daniela Romanowicza na począ tku XIII wieku. Ale faktem jest, ż e nadal nie ma zgody co do granic księ stwa galicyjskiego. I w ogó le, nawet gdyby cytadela został a zbudowana przez Sł owian, najprawdopodobniej został aby zniszczona podczas najazdu tatarsko-mongolskiego. Nie ma sensu rozważ ać tureckiej wersji budowy zamku, ponieważ twierdza istniał a jeszcze przed przybyciem tych zdobywcó w. Najbardziej prawdopodobna jest moł dawska wersja budowy twierdzy pod koniec XIV wieku. Potwierdzają to inskrypcje wł adcó w moł dawskich przedstawiają ce herb księ stwa moł dawskiego. Akkerman znajduje się na skalistym pł askowyż u u ujś cia Dniestru. W planie wyglą da jak prostoką t o powierzchni okoł o 9 hektaró w.
Obwarowania otoczone są szeroką fosą :
Pomię dzy murem twierdzy a wewnę trzną ś cianą fosy znajduje się wale wył oż ony pł ytami, zwykle zakrywają cy ś cież kę wartowniczą . W wyniku wykopalisk odkryto tu pozostał oś ci ulicy z czasó w rzymskich z domami, a nawet systemem odwadniają cym.
Sama twierdza jest wyposaż ona w zewnę trzne struktury obronne - wież e i kurtyny, niezbę dne do zatrzymania wojsk wroga i zorganizowania skutecznego oporu.
Wież a Bramy Gł ó wnej (Kiliya)miał a wyją tkowe znaczenie strategiczne, ponieważ to tutaj znajduje się brama wjazdowa:
Fortyfikacja podzielona jest wewnę trznymi murami na dziedziń ce, z któ rych każ dy miał swoje specyficzne znaczenie:
Pomię dzy murami Są du Miejskiego i Garnizonowego znajduje się Wież a Straż nicza lub Wież a Magazynowa, na jej pierwszym poziomie znajdował się magazyn prochu. Ta wież a był a przeznaczona zaró wno do obrony, jak i do inwigilacji; na jej otwartej przestrzeni ostatniego poziomu znajdował y się wartowniki i dawał y sygnał y w razie niebezpieczeń stwa.
Najbardziej interesują ca dla zwiedzają cych jest Cytadela, na rogach któ rej znajdują się cztery najpotę ż niejsze wież e. Znajdował o się tam podwó rko komendanta, skarbiec miejski i prochownia.
Posiadanie potę ż nego fundamentu Wież a lochó w to swego rodzaju pomysł owa konstrukcja.
Jest trzypoziomowy. Ponadto pierwsza kondygnacja jest odizolowana od gó rnych i nakryta ostroł ukowym sklepieniem. Wchodzą c do ś rodka, wę drowanie po lochu ze sł abym blaskiem kilku bardzo ekonomicznych lampionó w stał o się niewygodne, trochę przeraż ają ce.
Ale drugi i trzeci poziom są poł ą czone kamiennymi schodami i mają dostę p do ś wiatł a:
Pozostał oś ci pał acu komendanta z wież ą komendanta.
Poł udniowo-wschodni naroż nik twierdzy był broniony przez Wież ę Dziewicy lub Owidiusza. Baszta Dziewicza zawdzię cza swoją nazwę legendzie, w któ rej có rka moł dawskiego cara Aleksandra Dobro, Tamara, przeż ył a swoje dni w niewoli. Legenda gł osi, ż e Tamara utworzył a bandę rabusió w i pod nieobecnoś ć ojca okradł a mieszczan. I rzekomo w odwecie za nią mieszkań cy miasta uwię zili ją w Wież y, z któ rej wyjś cia został y cał kowicie zamurowane. Ale to tylko legenda, bo w rzeczywistoś ci jedna z có rek kró la zmarł a jako dziewczynka, a druga wyszł a za hrabiego Pelesa, znanego nam jako Dracula.
Pó ł nocno-wschodnia wież a zamku, znana ró wnież jako Wież a Ewakuacyjna, był a przeznaczona do celó w obronnych i garnizonowych.
Komunikację mię dzy jej poziomami osią gnię to za pomocą kamiennych schodó w:
Istnieje też rodzaj cytadeli o lirycznej nazwie Wież a Puszkina, któ ra swoją nazwę zawdzię cza zhań bionemu rosyjskiemu poecie Aleksandrowi Siergiejewiczowi Puszkinowi, któ ry ją odwiedził i zakwaterował w tym czasie w Akkerman. Na skrzyż owaniu muró w stoczni cywilnej i portowej wzniesiono wież ę .
Sł ynny poeta stoją c na balkonie wież y patrzył na bezkresne przestrzenie Besarabii, podziwiają c majestatyczny Dniestr.
Kiedyś na terenie twierdzy znajdował y się budynki sakralne. Począ tkowo wybudowano kaplicę prawosł awną , któ ra został a zniszczona po podboju osmań skim. A na jego miejscu Turcy wznieś li meczet, z któ rego ocalał a tylko minaret - wież a, z wysokoś ci któ rej muezin wzywał do modlitwy - modlitwy.
Wę drują c po terenie twierdzy, moż esz się trochę zabawić . Na przykł ad strzel na strzelnicy znajdują cej się obok Wież y Dziewicy.
Lub zró b wł asny gliniany garnek na kole garncarskim:
Decydują c się przezwycię ż yć jedną z moich fobii, wspią ł em się na najwyż szy taras widokowy, ską d otwiera się pię kna panorama cał ej twierdzy:
A wieczorem na zakoń czenie trasy oglą daliś my takż e festiwal Dniestr Veselka:
Na zakoń czenie chciał bym powiedzieć , ż e nasza podró ż po bezkresach Besarabii okazał a się bardzo ciekawa i obfitują ca w wydarzenia. Polecam wszystkim odwiedzić ten mał o eksplorowany przez turystó w, ale nie mniej tajemniczy i atrakcyjny region!
Seria opowiadań „Niesamowita Ukraina”
