Отдыхали в Черногории в первой недели сентября. Билеты на самолет купили самостоятельно. В инете выбрали виллу, но не бронировали. Поселиться без брони оказалось просто, предложений по аренде апартаментов на виллах море. От Тивата до Бечичей добрались на такси (25 евро за машину). Ехать решили в Бечичи, потому что там по рассказам меньше людей и пляжи чище чем в Будве. Более мелкие курорты чем Бечичи, как например Пржно или Святой Стефан не рассматривали вобще, так как нам хотелось активного отдыха. Когда я говорю о Бечичах, то имею ввиду также и курорт Рафаиловичи. Рафаиловичи расположены сразу за Бечичи, южнее. Один курорт плавно переходит в другой. Это как бы одна туристическая зона Бечичи-Рафаиловичи. Остальные курорты Будванской Ривьеры находятся каждый в своей бухте, а Бечичи и Рафаиловичи в одной большой.
Поселились на вилле Бечича. Новая вилла без излишеств в Рафаиловичах.
Насчет еды, завтракали мы продуктами из маркета, обедали в ресторанчиках, порции огромные (правда не во всех заведениях). Второе блюдо всегда подают с достаточным количеством гарнира. Суп, второе, напитки и десерт на двоих обходились примерно в 25 евро. Ужинать после такого обеда совсем не хотелось. На ужин покупали фруктов и местного вина, было вкусно. Есть в их кухне один нюанс, они не умеют делать салаты, вобще. Единственный более-менее приличный салат это Шопский, но и он у нас вкуснее.
Чтоб поездить по стране мы взяли на прокат машину в отелей Иберостар Бельвю, за 40 евро в сутки. Фиат Панда, двигатель 1.1, без кондиционера, без гидроусилителя и без прикуривателя (последнее мы обнаружили уже утром, когда отправлялись в путь, это нас несколько огорчило потому что без прикуривателя невозможно пользоваться GPS, быстро садится батарея). Но даже без навигатора достичь основных достопримечательностей по указателям не составило проблем.
Страна очень маленькая, всего 600 тыс населения, насколько она маленькая настолько и гористая. По дорогам ехать больше 70 км/час уже страшно, повороты на 360 градусов и круто вверх. Ездить надо с включенными фарами все время, все люди в машине должны быть пристегнуты и желательно не нарушать скоростной режим. Если вдруг что, взятка черногорскому менту составляет 10 евро, штрафы 25-30 евро.
Ездили в монастырь Острог, туда ведет самая стремная дорога, это наскальный монастырь, очень высоко в горах. Паломников там полно, там хранятся мощи св. Василия Острожского. Когда возвращались из Острога, по пути заехали в конобу Галеб, большой ресторан, там также останавливаются пообедать группы туристов. Про это место мы узнали из рассказов путешественников в интернете, расположен ресторан там, где заканчивается крутой спуск (или начинается крутой подьем), за поворотом кладбище, напротив ресторана отель. Вкусная еда, огромные порции, советую. Потом поехали в Цетинье, столица страны де-юре. Интересный городок, как-будто застывший в конце 19 начале 20 веков. Сейчас де-факто столицей Черногории является Подгорица, новые посольства открывают там, жизнь страны проходит там. Цетинье потихоньку пустеет. Еще в этом городе расположен монастырь, где хранится десница Иоанна Крестителя, кусочек креста на котором был распят Иисус и древняя икона Божьей матери руки св. Луки.
На второй день поехали в Котор, город Бока-Которской бухты. Там хорошо сохранился старый город, он взят под охрану ЮНЕСКО. Не советую туда ехать с групповой экскурсией, это полный развод. Ну невозможно посмотреть этот город за час или два! Над городом сохранились руины крепости, подьем туда платный (2 евро) и несколько тяжеловат, нужно шагать пешком вверх метров 700, зато панорама с горы открывается чудесная, на Старый город Котор и весь залив. После мы отправились посетить остров Богородицы на Рифе с одноименной церковью и остров св. Георгия. Эти острова тоже находятся в Бока-Которском заливе. Едите от Котора 18 км, приезжаете в маленький городок-набережную, с неповторимой Средиземноморской атмосферой, тихо, спокойно, много ресторанчиков у моря, старинные дома, церковь с колокольней (туда можно подняться и сфотографировать панораму). Чтоб добраться до островов (они расположена рядом друг с другом), нужно нанять лодку (4 евро с человека), лодочник отвезет вас на рукотворный остров Богородицы на Рифе, в церкви проводят экскурсию (50 центов с человека). Соседний естественный остров для посещений закрыт, так как там расположено кладбище.
Вода в заливе намного теплее чем в открытом море на побережье и вообще этот огромный залив очень красивый, его обязательно надо посетить, но самостоятельно, чтоб спокойно посидеть в ресторанчике у моря, к тому же групповые экскурсии, это - «вроде на все смотрел, но ничего не увидел».
Старый город в Будве тоже очень красив и хорошо сохранился, но он намного меньше чем в Которе. Чтоб увидеть его панораму нужно зайти на крепость, оттуда также видны пляжи Морген. (ничего особого в них нет, просто пляжи в бухтах). В Будве обедать рекомендую в рыбном ресторане Konoba, в Старом городе. Очень вкусно, особенно рыбный суп. Есть меню на русском. В Черногории, в отличие от Турции или Египта, русский понимают практически все. Сейчас россияне активно покупают там недвижимость у моря.
Святой Стефан – элитный курорт. Сейчас так называется не только остров со старым городом-отелем, но и поселок напротив острова, в бухте. Здесь самая большая концентрация русских и самые высокие цены в ресторанах. Как сказал местный серб, русская мафия скупает землю и дома, строит отели. Город-отель сейчас закрыт на ремонт, местные говорят что должны открыть в следующем году, но зная трудолюбия черногорцев рассчитывать на следующий год не приходится… Красного песка на пляжах Св. Стефана, о котором пишут в интернете, замечено не было. Возле Св. Стефана расположена бывшая королевская резиденция, Милочер. Это большой парк, дворец и укромный пляж в бухте. Дворцы в Черногории заслуживают отдельного упоминания. Нам, украинцам и русским, не отличить их дворец от флигеля для прислуги. Мы видели два дворца, в Цетинье (дворец короля) и в резиденции Милочер, и каждый раз не верили, продолжая упорно искать другое здание. Дворец в их понимании – это двухэтажная небольшая постройка, без каких-либо украшений, разве что герб над входом и предбанник с парой колонн, и то не всегда. Резиденция Милочер теперь служит отелем. За Милочером находится курортик Пржно, с единственным отелем Маестраль, тоже в бухте, с кучей ресторанчиков. Цены дороже чем в Будве, Бечичах, Рафаиловичах.
Насчет пляжей, за исключением пляжа Милочера, все пляжи бесплатные, только вот лежаки и зонты платные (5-7 евро в день за два лежака и зонт). Лечь на песок на участке пляжа, где стоят лежаки нельзя, потому что стоят они плотно. Участков пляжа, где можно лечь на песок и поставить собственный зонт очень немного. Поэтому получается, что в основном на Будванской Ривьере пляжи платные. Отелям также принадлежат большие участки пляжа, вход на них только для гостей отеля.
Совершили мы одну ошибку, купили экскурсию на каньоны. Целый день в автобусе, проехали всю страну, до границы с Боснией и Герцоговиной (вроде бы). Каньоны рек Морача и Тары не особенно впечатлили. Зато по дороге остановились у монастыря Морача, опят таки 30 минут для осмотра этого хоть и маленького, но очень сильного энергетически и красивого места, мало. Монастырь древний, внутри покрыт фресками, сохранились сильные иконы. Конечной целью этой экскурсии было озеро ледникового происхождения высоко в горах, Черное озеро. Возле горнолыжного центра Черногории, города Жабляк. Озеро действительно красивое, не такое уж и холодное как пугают гиды, градусов 19. Вокруг лес, просто альпийский идиллический пейзаж. Намного разумней ехать сюда самостоятельно и проводить столько времени, сколько хочется. Не проблема даже на ночевку остаться. В Жабляке полно предложений. Экскурсию покупали у Олимпия Тревел, это большая фирма в Черногории. Маршрутные автобусы которые ходят между курортами называются Олимпия Экспресс. Так вот у них есть гид, Дарья с Севера России, не рекомендую. О Черногории знает только справочную информацию, предпочитает рассказывать либо о себе, либо глупые истории из жизни. Зато автобус, по сравнению с другими группами, у нас был отличный.
Последний день валялись на пляже, в самом начале Бечичей, под мысом с церковью, который отделяет Бечичи от Будвы. На этом пляже, сразу возле мыса, есть бугель для водных лыж. Т. е. стоят опоры между которыми натянуты тросы, вы одеваете лыжи, хватаетесь за бугель и катаетесь по прямоугольнику. 1 час стоит 20 евро, 2 часа 30 евро и целый день 40 евро. Кстати, никакого туристического паровозика между курортами, о котором пишут в интернете, я не нашла.
В заключение: Черногория – почти как старая Европа, только в три раза дешевле и десять раз меньше.
Odpoczywaliś my w Czarnogó rze w pierwszym tygodniu wrześ nia. Bilety lotnicze kupowano we wł asnym zakresie. Wybraliś my willę przez internet, ale jej nie rezerwowaliś my. Okazał o się , ż e ł atwo się zał atwić bez rezerwacji, ofert wynajmu mieszkań w willach nad morzem. Z Tivatu do Becici dostaliś my się taksó wką (25 euro za samochó d). Zdecydowaliś my się pojechać do Becici, bo wedł ug opowieś ci jest mniej ludzi, a plaż e są czystsze niż w Budvie. Mniejsze kurorty niż Becici, takie jak Przno czy Sveti Stefan, nie był y w ogó le brane pod uwagę , ponieważ chcieliś my aktywnego wypoczynku. Kiedy mó wię o Becici, mam na myś li ró wnież kurort Rafailovici. Rafailovici znajdują się zaraz za Becici, na poł udnie. Jeden oś rodek pł ynnie przechodzi w drugi. To jest jak jeden obszar turystyczny Becici-Rafailovici. Pozostał e kurorty Riwiery Budva znajdują się we wł asnej zatoce, a Becici i Rafailovici w jednym duż ym.
Zamieszkał w Willi Becich. Nowa willa bez dodatkó w w Rafailovici.
Jeś li chodzi o jedzenie to jedliś my ś niadania z produktami z targu, jedliś my w restauracjach, porcje są ogromne (choć nie we wszystkich lokalach). Drugie danie zawsze podaje się z odpowiednią iloś cią dodatkó w. Zupa, danie gł ó wne, napoje i deser dla dwojga kosztują okoł o 25 euro. Nie chciał em jeś ć po takiej kolacji. Na obiad kupiliś my owoce i lokalne wino, był o pyszne. W ich kuchni jest jeden niuans, nie wiedzą , jak robić sał atki, po prostu to zró b. Jedyną mniej lub bardziej porzą dną sał atką jest Shopska, ale u nas smakuje lepiej.
Aby podró ż ować po kraju, wypoż yczyliś my samochó d w hotelach Iberostar Bellevue za 40 euro dziennie. Fiat Panda, silnik 1.1, bez klimatyzacji, bez hydraulicznego doł adowania i bez zapalniczki (ta ostatnią odkryliś my rano, kiedy ruszaliś my, trochę nas to zdenerwował o, bo bez zapalniczki nie da się korzystać z GPS, bateria się rozł adowuje szybko).
Ale nawet bez nawigatora nie był o problemu z dotarciem do gł ó wnych atrakcji za pomocą znakó w.
Kraj jest bardzo mał y, tylko 600 tysię cy ludzi, jaki jest mał y, jaki gó rzysty. Już teraz strasznie jest jeź dzić ponad 70 km/h po drogach, 360-stopniowych zakrę tach i stromo pod gó rę . Należ y jechać cał y czas z wł ą czonymi ś wiatł ami, wszystkie osoby w aucie muszą być zapię te i wskazane jest, aby nie przekraczać dozwolonej prę dkoś ci. Jeś li nagle ł apó wka dla czarnogó rskiego gliniarza wynosi 10 euro, grzywna to 25-30 euro.
Pojechaliś my do Klasztoru Ostrog, prowadzi tam najgł upsza droga, jest to klasztor skalny, bardzo wysoko w gó rach. Jest tam wielu pielgrzymó w, relikwie ś w. Wasilij Ostroż ski. Wracają c z Ostroga, po drodze zatrzymaliś my się w konobu Galeb, duż ej restauracji, w któ rej na lunch zatrzymują się ró wnież grupy turystó w.
O tym miejscu dowiedzieliś my się z opowieś ci podró ż nikó w w Internecie, restauracja znajduje się tam, gdzie koń czy się strome zejś cie (lub zaczyna się strome podejś cie), wokó ł cmentarza, naprzeciwko restauracji hotelowej. Pyszne jedzenie, porcje ogromne, radzę . Nastę pnie pojechaliś my do Cetinje, stolicy kraju de jure. Ciekawe miasto, jakby zamroż one na przeł omie XIX i XX wieku. Teraz de facto stolicą Czarnogó ry jest Podgorica, otwierane są tam nowe ambasady, toczy się tam ż ycie kraju. Cetinje powoli się opró ż nia. W tym mieś cie znajduje się ró wnież klasztor, w któ rym przechowywana jest prawa rę ka Jana Chrzciciela, kawał ek krzyż a, na któ rym został ukrzyż owany Jezus oraz staroż ytna ikona Matki Boż ej z rę ki ś w. Ł ukasz.
Drugiego dnia pojechaliś my do Kotoru, miasta Zatoki Kotorskiej. Stare miasto jest tam dobrze zachowane, obję te ochroną UNESCO. Nie radzę jechać tam z wycieczką grupową , to kompletne oszustwo. Có ż , nie da się zobaczyć tego miasta w godzinę lub dwie!
Nad miastem zachował y się ruiny twierdzy, wejdziemy tam za opł atą (2 euro) i są nieco cię ż kie, trzeba iś ć.700 metró w w gó rę , ale panorama z gó ry cudownie otwiera się na Stare Miasto Kotor i cał a zatoka. Nastę pnie pojechaliś my odwiedzić wyspę Dziewicy na Rafie z koś cioł em o tej samej nazwie oraz wyspę ś w. Jerzy. Wyspy te znajdują się ró wnież w Zatoce Kotorskiej. Jadą c 18 km od Kotoru, dojeż dż asz do mał ego nadmorskiego miasteczka z niepowtarzalną ś ró dziemnomorską atmosferą , ciszą , spokojem, wieloma restauracjami nad morzem, starymi domami, koś cioł em z dzwonnicą (moż esz tam wejś ć i zrobić zdję cie panorama). Aby dostać się na wyspy (znajdują się obok siebie), trzeba wynają ć ł ó dkę (4 euro za osobę ), wioś larz zabierze Cię na sztuczną wyspę Dziewicy na Rafie, przeprowadzi wycieczkę w koś ciele (50 centó w za osobę ). Są siednia naturalna wyspa jest zamknię ta dla zwiedzają cych, ponieważ znajduje się tam cmentarz.
Woda w zatoce jest znacznie cieplejsza niż na otwartym morzu na wybrzeż u, a ogó lnie ta ogromna zatoka jest bardzo pię kna, zdecydowanie należ y ją odwiedzić , ale na wł asną rę kę , aby posiedzieć spokojnie w restauracji nad morzem, poza wycieczkami grupowymi, to tak: „Przejrzał em wszystko, ale nic nie widział em”.
Stare miasto w Budvie jest ró wnież bardzo pię kne i dobrze zachowane, ale jest znacznie mniejsze niż w Kotorze. Aby zobaczyć jego panoramę , trzeba udać się do twierdzy, stamtą d ró wnież moż na zobaczyć plaż e Morgen. (nie ma w nich nic specjalnego, tylko plaż e w zatokach). W Budvie polecam zjeś ć lunch w restauracji rybnej Konoba, na Starym Mieś cie. Bardzo smaczna, zwł aszcza zupa rybna. Jest menu w ję zyku rosyjskim. W Czarnogó rze, w przeciwień stwie do Turcji czy Egiptu, prawie każ dy rozumie rosyjski. Teraz Rosjanie aktywnie kupują tam nieruchomoś ci nad morzem.
Sveti Stefan to elitarny kurort. Teraz to nazwa nie tylko wyspy ze starym miastem hotelowym, ale takż e wioski poł oż onej naprzeciw wyspy, w zatoce.
Oto najwię ksze skupisko Rosjan i najwyż sze ceny w restauracjach. Jak powiedział miejscowy Serb, rosyjska mafia wykupuje grunty i domy, buduje hotele. Miasto-hotel jest już zamknię te z powodu remontu, miejscowi mó wią , ż e powinni otworzyć w przyszł ym roku, ale znają c pracowitoś ć Czarnogó rcó w, nie moż na liczyć na przyszł y rok...Czerwony piasek na plaż ach ś w. o któ rych pisano w Internecie, nie został a zauważ ona. W pobliż u St Stephen znajduje się dawna rezydencja kró lewska, Milocer. To duż y park, pał ac i ustronna plaż a w zatoce. Na szczegó lną uwagę zasł ugują pał ace w Czarnogó rze. My, Ukraiń cy i Rosjanie, nie moż emy odró ż nić ich pał acu od wychodka dla sł uż by. Widzieliś my dwa pał ace, w Cetinje (pał ac kró la) oraz w rezydencji Milocera i za każ dym razem nie wierzyliś my, wcią ż uparcie szukaliś my kolejnego budynku.
Pał ac w ich rozumieniu jest pię trowym, niewielkim budynkiem, bez ż adnych ozdó b, moż e poza herbem nad wejś ciem i garderobą z kilkoma kolumnami, ai tak nie zawsze. Rezydencja Milocer sł uż y obecnie jako hotel. Za Milocerem znajduje się kurort Przhno, z jedynym hotelem Maestral, ró wnież w zatoce, z kilkoma restauracjami. Ceny są droż sze niż w Budvie, Becici, Rafailovichi.
Jeś li chodzi o plaż e, poza Milocer, wszystkie plaż e są bezpł atne, pł atne są tylko leż aki i parasole (5-7 euro dziennie za dwa leż aki i parasol). Nie moż na leż eć na piasku na plaż y, gdzie są leż aki, bo są gę ste. Na plaż y jest bardzo niewiele odcinkó w, na któ rych moż na poł oż yć się na piasku i zał oż yć wł asny parasol. Okazuje się zatem, ż e najczę ś ciej plaż e na Riwierze Budva są pł atne. Hotele posiadają ró wnież duż e odcinki plaż y, wejś cie do nich jest tylko dla goś ci hotelowych.
Popeł niliś my jeden bł ą d, wykupiliś my wycieczkę do kanionó w.
Cał y dzień w autobusie jeź dziliś my po cał ym kraju, do granicy z Boś nią i Hercegowiną (podobno). Niezbyt imponują ce był y kaniony rzek Moraca i Tara. Ale po drodze zatrzymaliś my się przy klasztorze Moraca, znowu 30 minut na zwiedzanie tego, choć mał ego, ale bardzo silnego energetycznie i pię knego miejsca, to za mał o. Klasztor jest staroż ytny, wewną trz pokryty jest freskami, zachował y się mocne ikony. Ostatecznym celem tej wyprawy był o jezioro pochodzenia polodowcowego poł oż one wysoko w gó rach, Czarne Jezioro. W pobliż u oś rodka narciarskiego Czarnogó ry, miasta Zabljak. Jezioro jest naprawdę pię kne, nie tak zimne, jak straszą przewodnicy, stopnie 19. Wokó ł las po prostu alpejski idylliczny krajobraz. O wiele mą drzej jest przyjechać tu samemu i spę dzić tyle czasu, ile chcesz. Nie ma problemu nawet z noclegiem. Zabljak jest peł en ofert. Trasa został a kupiona od Olympia Travel, jest to duż a firma w Czarnogó rze.