Hiszpania to wspaniały europejski kraj z mauretańskim akcentem
Trzy rzeczy uszczę ś liwiają czł owieka: mił oś ć,
ciekawa praca i moż liwoś ć podró ż owania…”
(Iwan Bunin)
Hiszpania to kraj gó r, malowniczych zatok i piaszczystych plaż , staroż ytnych zamkó w, majestatycznych katedr i staroż ytnych miast, miejsce narodzin walk bykó w, fiesty, ognistego flamenco i sł ynnych czerwonych win… To był o celtyckie i greckie, rzymskie i gotyckie, arabskie i , w koń cu Christian. Hiszpanii udał o się poł ą czyć ze sobą najró ż niejsze tradycje i stworzyć wspaniał ą i pię kną kulturę . Co to jest, dzisiejsza Hiszpania? Trudno jest stworzyć ogó lny portret, ponieważ ró ż ne regiony kraju i Hiszpanie są bardzo zró ż nicowane. Odwiedziwszy wszystkie regiony kontynentalnej Hiszpanii, podró ż ują c ze wschodu do Cape Finisterre, z pó ł nocy na poł udnie, postanowił em napisać osobno o każ dym regionie, aby stworzyć ogó lny portret kraju, a nastę pnie, ł ą czą c jak puzzle, uł oż yć wszystko w jedno zdję cie.
O Baskach, ich kraju i historii
Kraj Baskó w, Kraj Baskó w lub Euskal-Erriya to jeden z najbardziej niezwykł ych regionó w historycznych nie tylko w Hiszpanii, ale w cał ej Europie Zachodniej. Poł oż ona na pó ł nocy kraju, w zachodnich ostrogach Pirenejó w i we wschodniej czę ś ci Gó r Kantabryjskich, ta autonomiczna wspó lnota ró ż ni się znacznie od reszty Hiszpanii zaró wno pod wzglę dem skł adu etnicznego, jak i ję zyka o tajemniczym pochodzeniu, w przeciwień stwie do innych, a takż e pod wzglę dem klimatu i poziom przemysł u. Euskal Erria, jak sami Baskowie nazywają tę krainę , obejmuje trzy regiony - sam Kraj Baskó w oraz dwie rozległ e prowincje zamieszkane przez Baskó w we Francji i Nawarrę (te ostatnie nie są administracyjnie czę ś cią Kraju Baskó w). Toczył a się dł ugotrwał a walka hiszpań skich baskijskich separatystó w z organizacji ETA („Kraj Baskó w i Wolnoś ć ”) o utworzenie niezależ nego pań stwa Baskó w.
Od I wieku p. n. e. mi. do poł owy V wieku naszej ery. mi.
terytorium zamieszkiwane przez Baskó w nominalnie podlegał o Rzymowi. Ze wzglę du na gó rzysty charakter tego obszaru Rzymianom udał o się jedynie przenikną ć do prowincji Alava, co pozwolił o Krajowi Baskó w zachować ję zyk i toż samoś ć narodową . Podczas dominacji Wizygotó w, a pó ź niej Arabó w na Pó ł wyspie Iberyjskim, wię kszoś ć terytorium Baskó w pozostał a niezależ na i stał a się twierdzą rekonkwisty. W XI - XV w. pań stwa baskijskie - pod panowaniem Nawarry, Kastylii; pod koniec XV - począ tek XVI w. weszł y w skł ad zjednoczonego pań stwa hiszpań skiego, zachowują c pewną autonomię do 1876 r. Trzy prowincje, któ re obecnie tworzą ten obszar, został y zjednoczone dopiero w XIX wieku, podczas wojen domowych. W 1876 r. Kraj Baskó w utracił swoje fueros, czyli prawa i przywileje. Po zwycię stwie Frontu Ludowego w 1936 r. utworzono region autonomiczny, zwany Krajem Baskó w. Wraz z upadkiem republiki w 1939 roku Kraj Baskó w został pozbawiony samorzą du.
Zgodnie z konstytucją z 1978 r. Kraj Baskó w otrzymał począ tkowo tymczasową , od stycznia 1980 r. stał ą autonomię.
Baskowie to wyją tkowy lud. Nikt nie zna ani ich pochodzenia, ani historii ich pojawienia się w Europie. Genetycznie prawie nie są spokrewnieni z ż adnym wspó ł czesnym ludem Morza Ś ró dziemnego, co moż na ł atwo prześ ledzić nawet na poziomie skł adu krwi. Ró wnie oryginalne są lokalne tradycje i obyczaje, kuchnia ludowa, a zwł aszcza obrzę dy taneczne i pieś niowe.
Ję zyk baskijski (Euscara) nie ma bezpoś rednich krewnych nigdzie na ś wiecie. Uważ a się , ż e jest jedynym zachowanym reliktem z epoki przedindoeuropejskiej w Europie. Jednocześ nie ję zyk baskijski nie posiada standardowej wymowy, ale ró ż nice mię dzy dialektami są niewielkie, co razem pozwala zaliczyć go do grupy ję zykó w praindoeuropejskich.
Pomimo tego, ż e jest to najbardziej uprzemysł owiony region pó ł wyspu (a tym samym jeden z najbogatszych), natura wnę trza Kraju Baskó w jest w niewielkim stopniu dotknię ta przez czł owieka - zadbane i spokojne wioski wspó ł istnieją tu z surową roś linnoś cią gó rską i dziką skaliste wybrzeż e, system transportowy jest doskonale rozwinię ty, a bliskoś ć granicy sprzyja handlowi i turystyce. Wszystko to pozwala nam zaliczyć Kraj Baskó w do jednego z najciekawszych regionó w Hiszpanii.
Podró ż do Kraju Baskó w lub Euskadi
Kraj Baskó w, czyli Baskonia, wita nas chł odną deszczową pogodą , nietypową o tej porze roku. Obszar ten znajduje się u zbiegu Pirenejó w i Gó r Kantabryjskich, nad brzegiem Zatoki Biskajskiej, któ rą Hiszpanie nazywają Morzem Kantabryjskim, i zajmuje powierzchnię.7234 metró w kwadratowych. km. Kraj Baskó w, zamieszkiwany przez 2.2 miliona ludzi, podzielony jest na trzy prowincje: Biskajska, Hyposcoa, Alava.
Na tle innych hiszpań skich autonomii wyró ż nia się zupeł nie odmienną kulturą i ję zykiem od reszty Hiszpanii. Wszystkie nazwy w tym obszarze mają podwó jną nazwę : hiszpań ską i baskijską.
Naszą znajomoś ć z Krajem Baskó w zaczynamy od gł ó wnego miasta prowincji Gipuzkoa, San Sebastian (lub Donostia), któ re leż y nad brzegiem Zatoki Biskajskiej i przez wielu uważ ane jest za najpię kniejsze miasto w Hiszpanii. Jego populacja wynosi 183 tysią ce, a od stolicy Kraju Baskó w Vitoria, 473 km od Madrytu i tylko 18 km od granicy z Francją , znajduje się.103 km.
Wznosimy się do Pał acu Miramar, któ ry został zbudowany w 1893 roku na zlecenie kró lewskiego domu Hiszpanii wedł ug projektu angielskiego architekta Seldena Wornuma dla kró lowej-wdowy Marii Cristiny.
Po ś mierci Marii Cristiny w 1929 roku pał ac odziedziczył Alfons XIII, a wraz z powstaniem II RP budynek przeszedł na urzą d burmistrza San Sebastian, zachowują c status letniej rezydencji, ale obecnie prezydenta kraju. Po odrestaurowaniu Domu Burbonó w podczas dyktatury Franco, pał ac ponownie znalazł się w rę kach rodziny kró lewskiej. W 1963 roku ogromny mają tek podzielono na czę ś ci i sprzedano. Ostatnia dział ka należ ą ca do Infante Juana został a zakupiona przez wł adze miasta w 1972 roku. Obecnie pał ac jest udostę pniony dla turystó w, a takż e sł uż y jako budynek edukacyjny dla letnich kursó w Uniwersytetu Kraju Baskó w oraz biura Wyż szego Centrum Muzyki. Ponadto Miramar jest czę sto uż ywany do ró ż nych uroczystoś ci, takich jak Festiwal Filmowy w San Sebastian.
Otoczony pię knym parkiem z pię knymi rabatami kwiatowymi, poł oż ony jest na wybrzeż u morskiej zatoki, naprzeciwko wyspy Santa Clara, pomię dzy dwiema plaż ami z najdrobniejszym biał ym piaskiem. Plaż e te są dumą miasta: najwię ksza to La Concha, najbardziej elitarna to Ondaterra, na koń cu któ rej znajduje się kompozycja sł ynnego miejscowego rzeź biarza Eduardo Chillida „Grzebień wiatru”.
Od Ondaretty. z placu, któ ry nazywa się Funicular Square, wjeż dż amy kolejką na gó rę Igueldo, poł oż oną po poł udniowej stronie zatoki La Concha. Z tarasu widokowego Mount Igueldo roztacza się bardzo pię kny widok na okolice San Sebastian, niesamowitą zatokę La Concha w kształ cie muszli, plaż a Zurriola to prawdziwy raj dla surferó w. Z pó ł nocnej strony zatoki moż na zobaczyć zamek La Mota i figurę Chrystusa na szczycie gó ry Urgull.
Tu na gó rze znajduje się lokalny park rozrywki wybudowany na począ tku XX wieku.
Schodzą c z gó ry Igueldo, kierujemy się na gó rę Urgull, poł oż oną po pó ł nocnej stronie zatoki La Concha. Zaró wno plaż e, promenada, jak i wyspa Santa Clara są wyraź nie widoczne z gó ry, na któ rą moż na dotrzeć ł odzią , a czasem nawet spacerować podczas odpł ywu. Poł oż ona na szczycie gó ry Urgull statua Chrystusa bł ogosł awi cudowne miasto i daje atmosferę spokoju i duchowej harmonii.
Schodzimy z gó ry Urgull i kontynuujemy poznawanie miasta, spacerują c po dzielnicy Parte-Viechta (Stare Miasto), poł oż onej mię dzy rzeką Urumea a Zatoką Biskajską . To tutaj pł ynie gł ó wne ż ycie San Sebastian. W pobliż u portu naszą uwagę przykuwa wzgó rze usiane domami w ró ż nym wieku.
Gł ó wną atrakcją Placu Konstytucji jest budynek dawnego ratusza, któ ry dziś sł uż y jako biblioteka. Wzdł uż krawę dzi placu znajdują się kawiarenki ze stolikami i parasolami na ś wież ym powietrzu.
Każ dego roku na tym placu obchodzone są dwa gł ó wne ś wię ta - ś w. Tomasza (21 grudnia) i Tamborrada (20 stycznia). Balkony budynkó w, któ re otaczają plac, są wł asnoś cią pań stwa i są wynajmowane za pienią dze tym, któ rzy chcą oglą dać uroczystoś ci z loż y VIP.
Z atrakcji kulturalnych nie moż na pominą ć gotyckich koś cioł ó w Santa Maria i San Vicente,
San Sebastian jest podzielony na dwie czę ś ci przez rzekę Urumea z przepię knymi mostami przez nią . Spoś ró d nich szczegó lnie wyró ż niają się mosty Marii Christiny i Kursaala.
Innym ciekawym obiektem jest nowoczesny kompleks architektoniczny dwó ch duż ych budynkó w, znanych jako Pał ac Kongresowy i Audytorium Kursaal, poł oż ony przy alei Zurriola u ujś cia rzeki Urumea. Nazwa „Kursaal” ł ą czy nowoczesny budynek z jego historycznym pierwowzorem, na miejscu któ rego powstał kompleks.
Na począ tku XX wieku budynek zwany "Kursaal" (niem. Kur - "ksią dz", Saal - "sala, salon", czyli dosł ownie "sala księ ż y"), stanowił integralną czę ś ć infrastruktura europejskich kurortó w. Tradycyjnie w tych klubach rozrywkowych (w krajach romań skich nazywano je kasynami) odbywał y się przedstawienia teatralne i koncerty, tań ce, gry i bankiety. „Great Seaside Kursaal” w San Sebastian został otwarty w 1921 roku, stają c się jednym z najwię kszych budynkó w pierwszego ć wierć wiecza. Wraz z pał acem wybudowano nowy most przez rzekę , ł ą czą cy Kursaal z centrum miasta. Los Bolshoi Kursaal nie był zbyt pomyś lny – w kilka lat po jego wybudowaniu domy hazardowe został y prawnie zakazane, a budynek przez dziesię ciolecia był wykorzystywany do innych celó w. W latach 60. postanowiono zburzyć budynek i wybudować na jego miejscu kolejny. W 1973 przyję to odpowiedni projekt i zburzono Wielki Kursaal.
Budowa nowego budynku rozpoczę ł a się dopiero na począ tku lat 90. i zakoń czył a się w 1999 roku.
San Sebastian, któ re mieszkań cy pieszczotliwie nazywają „Sanse”, jest bardzo pię kne i oryginalne, na ulicach znajduje się wiele klombó w, platanó w i ró ż nych palm. A pię kne plaż e, ł agodny klimat morski, doskonał e warunki do surfowania sprawił y, ż e jest to jeden z najlepszych kurortó w w Hiszpanii.
Nastę pnego dnia wybieramy się na wycieczkę „Zwiedzanie są siadó w”, aby kontynuować naszą znajomoś ć z Krajem Baskó w. Odwiedzamy miasto Vitoria-Gasteiz – centrum administracyjne prowincji Alava, sł yną cej z winnic, a od 1980 roku – cał ego Kraju Baskó w, miasto o prawie tysią cletniej historii, jedno z najbardziej zielonych miast w Hiszpanii .
Miasto został o zał oż one w 1181 roku przez kró la Nawarry Sancho VI, któ ry zbudował mury wokó ł miasta i nadał mu ró ż ne przywileje.
Naszą znajomoś ć rozpoczynamy od centralnego placu Marii Panny Blanc, w centrum któ rego znajduje się pomnik na cześ ć „Bitwy pod Vitorią ”, kiedy w 1813 roku alianckie wojska Portugalii, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii pokonał y Napoleona Bonaparte i wyzwoloną Hiszpanię . Na rynku znajduje się koś ció ł ś w. Michał a Archanioł a - gotycki koś ció ł z elementami stylu renesansowego, zbudowany w XIV wieku.
Stare miasto wyglą da doś ć atrakcyjnie, przyjemnie jest spacerować jego przytulnymi, zadbanymi uliczkami.
Przyjemny dla oka i przykuwają cy uwagę dom, ozdobiony pię knymi malowidł ami ś ciennymi.
Atrakcyjnie wyglą dają ró wnież biura administracyjne obok takich nasadzeń.
Miasto posiada ciekawe koś cioł y katolickie zbudowane w ró ż nych stylach. Katedra Niepokalanej Marii Panny (Nowa Katedra) znajduje się w sercu miasta w dzielnicy Lovaina.
Został a zbudowana w stylu neogotyckim w pierwszej poł owie XX wieku i jest jedną z najwię kszych katedr w Hiszpanii. Otrzymał a nazwę Nowej Katedry ze wzglę du na to, ż e w mieś cie istniał a już Katedra Najś wię tszej Marii Panny i trzeba był o je wyró ż nić.
Gospodarka Vitoria-Gasteiz jest zró ż nicowana, wielu producentó w ma tu swoje biura, a miasto jest drugim co do wielkoś ci miastem w Hiszpanii pod wzglę dem poziomu ż ycia. W stosunkowo niewielkim mieś cie (okoł o 230 tys. osó b) znajduje się wiele zielonych parkó w, miejsc kultury oraz ciekawych muzeó w: Muzeum Sztuki, Muzeum Broni i Muzeum Map.
Vitoria-Gasteiz został a ogł oszona Zieloną Stolicą Europy w 2012 roku, a dzię ki pracom zwią zanym z architekturą krajobrazu udał o się uzyskać tytuł honorowy. Teraz miasto otoczone jest pasem zieleni, co sprawia, ż e ż ycie w mieś cie jest przyjemniejsze. Miasto podję ł o ró wnież szereg dział ań na rzecz ochrony bioró ż norodnoś ci.
W szczegó lnoś ci miasto zaczę ł o ostroż niej traktować florę i faunę w celu zmniejszenia fragmentacji biotopó w. Ponadto administracja miasta rozpoczę ł a realizację projektó w mają cych na celu poprawę zaopatrzenia w wodę i jakoś ci wody.
Nastę pnego dnia kontynuujemy naszą podró ż po Kraju Baskó w. W drodze do Bilbao zatrzymujemy się w mał ym typowym baskijskim miasteczku Getaria, poł oż onym na wybrzeż u Zatoki Biskajskiej w prowincji Gipuzkoa.
Pierwsza wzmianka o Getarii pochodzi z 1209 roku, a dzię ki znaleziskom archeologicznym wiadomo, ż e miasto to był o zamieszkane już w czasach rzymskich. Mimo niewielkich rozmiaró w miasto posiada wiele zabytkó w. Gotycki koś ció ł San Salvador, zbudowany w XIV wieku, został uznany za skarb narodowy. Koś ció ł był nieustannie niszczony i odbudowywany po licznych wojnach.
Dziś Getaria to mał e miasteczko liczą ce okoł o 3000 mieszkań có w z dwiema wspaniał ymi plaż ami i portem rybackim, któ rego mieszkań cy zajmują się gł ó wnie ryboł ó wstwem, a ostatnio rozwinę ł a się turystyka i handel winem.
Mieszkań cy Getarii zawsze sł ynę li z mę stwa i odwagi. Latem 1638 roku eskadra francuska, realizują c plan kardynał a Richelieu zdobycia strategicznych obiektó w Gipuzkoa, nagle zaatakował a hiszpań skie okrę ty wojenne stacjonują ce w porcie Getaria. Bitwę przetrwał tylko jeden hiszpań ski statek, ale gdy Francuzi chcieli wylą dować w porcie, spotkali się z ostrą odmową ze strony miejscowej ludnoś ci, któ ra nie pozwolił a im wejś ć do miasta. Atakują cy zostali zmuszeni do odwrotu i jedyne, co mogli zrobić , to zniszczyć miasto za pomocą artylerii morskiej. Ale ani jeden francuski ż oł nierz nigdy nie wszedł do ziemi Getarii.
W swojej historii miasto doznał o wielu zniszczeń , ale zawsze był o odbudowywane.
Najsł ynniejszą postacią historyczną , pochodzą cą z Getarii, był Juan Sebastian Elcano, kapitan statku Neo Victoria, któ ry w 1519 roku pod dowó dztwem kapitana Magellana wyruszył w podró ż dookoł a ś wiata. Podczas rejsu zmarł Magellan, po czym Sebastian Elcano obją ł dowó dztwo wyprawy i wracają c w 1522 roku został pierwszym nawigatorem, któ ry opł yną ł ś wiat. Pomnik Juana Sebastiana Elcano, został wybudowany w latach 1922-1924 na cześ ć.400-lecia powrotu Elcano z pierwszej podró ż y dookoł a ś wiata.
Pomnik wszystkich ż eglarzy zespoł u Elcano, któ rzy uczestniczyli w rejsie dookoł a ś wiata, został zbudowany z blokó w ś cię tych pod ką tem w formie piramidy, z wystają cym w gó rnej czę ś ci dziobem statku Neo Victoria.
Dojeż dż amy do Bilbao - centrum administracyjnego prowincji Biscay. Z populacją ponad 36.000
osó b, Bilbao jest najwię kszym miastem autonomicznej społ ecznoś ci Kraju Baskó w. Miasto został o zał oż one w czerwcu 1300 roku przez Diego Ló peza V de Haro, wł adcę prowincji Biskajskiej. Do tego czasu na tutejszych ziemiach osiedlali się rybacy, handlują c wył ą cznie ryboł ó wstwem. W poł owie XIX wieku Bilbao stał o się waż nym oś rodkiem przemysł owym o rozwinię tej gospodarce i do dziś jest motorem gospodarczym Kraju Baskó w i jego najbardziej reprezentacyjnym miastem. Bilbao to historyczne miasto przepeł nione ultranowoczesnoś cią , cią gł ym postę pem, chę cią ż ycia, rozwoju i innowacji. Bilbao zyskał o ś wiatowe uznanie w 2010 roku dzię ki nagrodzie Lee Kuan Yew World City, uznawanej za „Nagrodę Nobla” dla miast. Stał o się pierwszym miastem na ś wiecie, któ re otrzymał o ten zaszczyt za bycie wybitnym przykł adem poziomu i jakoś ci ż ycia.
Miasto poł oż one jest u ujś cia rzeki Nervion, a jego przedmieś cia wychodzą na wybrzeż e Zatoki Biskajskiej.
Zatrzymujemy się przy moś cie dla pieszych Zubizuri, zaprojektowanym przez ś wiatowej sł awy architekta Santiago Calatrava.
W pobliż u mostu znajduje się sł ynne Muzeum Sztuki Nowoczesnej Guggenheima. Budynek, któ ry wyglą da jak gigantyczna rzeź ba uderzają cej sylwetki albo ptaka, albo futurystycznego statku, albo liniowca, jest uznawany za jeden z najbardziej spektakularnych budynkó w dekonstruktywistycznych na ś wiecie i został nazwany „najwię kszą budowlą nasz czas. " Muzeum Guggenheima znajduje się we wspaniał ej lokalizacji nad brzegiem rzeki, naprzeciwko Uniwersytetu Deusto, Ś wią tyni Wiedzy. Z brzegu, na któ rym znajduje się uniwersytet, sylwetka muzeum wyglą da jak statek na nabrzeż u, przypominają cy o przemysł owej przeszł oś ci Bilbao i transporcie morskim.
Przy wejś ciu do muzeum znajduje się ciekawa kompozycja - ogromny pies zrobiony z kwiató w.
Wzdł uż nasypu, niedaleko gł ó wnego wejś cia, stoi owoc myś li projektowej Louise Bourgeois, ucieleś niony w postaci gigantycznego pają ka, stworzony jako dodatek do Muzeum Guggenheima i symbolizują cy wiek postę pu technologicznego ś wiata.
Bilbao to jedno z tych wyją tkowych miast, w któ rych przeszł oś ć i teraź niejszoś ć są misternie splecione, gdzie spokó j i urok staroż ytnoś ci rozmywa się nowoczesną technologią i zgieł kiem wspó ł czesnoś ci, gdzie wspó ł istnieją staroż ytne ś wią tynie i wapienne kamienie pokryte pył em wiecznoś ci z luksusowymi rezydencjami i majestatycznymi budynkami architektury. Bilbao cieszy się duż ym prestiż em w Europie i co roku przycią ga do swoich wybrzeż y tysią ce zagranicznych goś ci, zafascynowanych jego historią , architekturą i stylem ż ycia. Miasto wyró ż nia się powś cią gliwoś cią , elegancją , wyrafinowaniem, któ re oddycha każ dym detalem miasta od przedmiotó w po mieszkań có w.
Do najciekawszych obiektó w należ ą najpię kniejszy i najstarszy koś ció ł San Nicolá s de Bari, katedra ś w. Jakuba w stylu gotyku baskijskiego, nowoczesne Centrum Kongresowe, Teatr Arriga.
Jednym z symboli minionych lat jest secesyjny targ Mercado de la Ribera, poł oż ony nad brzegiem Nervió n. Tutaj moż esz spró bować licznych owocó w morza, kupić pamią tki i cieszyć się z dala od hał aś liwych ulic miasta. Miasto posiada wiele nowoczesnych budynkó w i najnowsze centra handlowe.
Jedzenie w Bilbao to wyją tkowa uczta, obowią zkowa randka. Kuchnia w Bilbao to sztuka ł ą czą ca rodzime tradycje z najnowszymi trendami. Stare Miasto peł ne jest baró w i restauracji, w tym kilkusetletnich restauracji specjalizują cych się w pintxos, miniaturowej sztuce gastronomicznej.
Wycieczka do tych lokali jest czę ś cią lokalnej kultury i rodzajem rytuał u, wię c po prostu nie mogliś my zignorować tak atrakcyjnej starej restauracji.
Lady Pintxos sprawiają , ż e gastronomia staje się przyjemnoś cią dla najbardziej wymagają cych smakoszy, dzię ki czemu każ dy kę s moż na rozkoszować się niczym prawdziwe dzieł o sztuki.
Z wizytą u Baskó w ...w Navarre
Naszą znajomoś ć z Baskami koń czymy… w stolicy Nawarry. Ale nie pomyliliś my się , bo dla Baskó w Pampeluna (Iruñ a) jest historyczną stolicą Kraju Baskó w, a historyczny region Kraju Baskó w obejmuje ró wnież Nawarrę . Obecna hiszpań ska prowincja Nawarra to tylko poł udniowa poł owa ś redniowiecznego kró lestwa o tej samej nazwie - Gó rnej Nawarry (Dolna Nawarra, poł oż ona na pó ł nocnym zboczu Pirenejó w, jest czę ś cią Francji). W tym obszarze autonomii 1.
391 km² z populacją ponad 600 tysię cy mieszkań có w, etniczni Baskowie stanowią okoł o 47%. Ję zyk baskijski, w przeciwień stwie do innych ję zykó w Hiszpanii, nie należ y do romań skiego i ogó lnie do indoeuropejskiego. Zgodnie z formalną ustawą z dnia 15 grudnia 1986 r. Nawarra jest podzielona ję zykowo na 3 strefy w zależ noś ci od charakteru rozmieszczenia ję zyka baskijskiego: baskijskoję zyczny, mieszany i niebaskijski. W strefach baskijskoję zycznych i mieszanych ję zyk baskijski ma oficjalny status wraz z ję zykiem hiszpań skim, podczas gdy w strefie nieję zykowej tylko hiszpań ski jest ję zykiem urzę dowym. Oficjalny status Baskó w oznacza mię dzy innymi uż ywanie baskijskich nazw miejscowoś ci oraz prawo obywatela do uż ywania ję zyka baskijskiego podczas komunikowania się w instytucjach pań stwowych.
Zwiedzanie rozpoczynamy aleją Sarasate w pobliż u pomnika Fueros, któ ry został wzniesiony w 1903 roku jako symbol wolnoś ci mieszkań có w Nawarry.
Pogoda i tak nas w Kraju Baskó w nie rozpieszczał a, a Pampeluna spotkał a nas nawet ulewnym deszczem i bardzo chł odną pogodą (5 stopni C), ale chę ć poznania ciekawego miasta wypę dził a nas z przytulnego autobusu na mokre ulice miasta, bo Pampeluna to nie tylko najstarsze miasto Hiszpanii, ale takż e jedno z najpię kniejszych miast w kraju. Zał oż ona w latach 70. przez rzymskiego generał a Pompejusza, od któ rego imienia pochodzi, Pamplona stał a się w VII wieku stolicą niezależ nego kró lestwa Nawarry.
Stare mury twierdzy moż na uznać za najbardziej uderzają cą atrakcję Pampeluny - do tej pory trzy z czterech ś cian muró w miejskich, cytadela i fort są doskonale zachowane, choć od dawna wykorzystywane są jedynie jako parki i tereny rekreacyjne .
Chociaż Pampeluna jest doś ć duż ym miastem (183 tys. mieszkań có w), to jej historyczne centrum Casco Antico jest bardzo zwarte, co pozwala znaleź ć najbardziej charakterystyczne zabytki w promieniu dosł ownie dziesię ciu minut na piechotę od gł ó wnego placu Plaza del Castillo . Drzewa są sadzone na zadbanym placu na placu, pod nimi ł awki. W dniach masowych uroczystoś ci moż e być tu przepeł niony. Najbardziej znane zabytki na placu to XVIII-wieczny barokowy Pał ac Goyenes i kiosk muzyczny.
Gł ó wny plac Pampeluny otoczony jest kawiarniami i restauracjami, z któ rych wiele ma zewnę trzne tarasy. Tutaj, w kawiarni Iruñ a, siedział Ernest Hemingway (w ś rodku znajduje się jego posą g z brą zu), któ ry w swojej powieś ci Fiesta obrazowo opisał ś wię to San Fermin („Sł oń ce też wschodzi”).
To nie przypadek, ż e mieszkań cy Pampeluny tak bardzo oddają cześ ć temu amerykań skiemu pisarzowi, jedna z ulic miasta nosi jego imię , a w pobliż u areny, na któ rej odbywa się walka bykó w, postawiono mu pomnik.
Zbliż amy się do Konsystorza (Ratusz). Z architektonicznego punktu widzenia budynek wyglą da doś ć dziwnie: niż sze kondygnacje w stylu barokowym podtrzymują gó rne partie budynku kolumnami joń skimi i doryckimi. Przy gł ó wnych drzwiach Ratusza znajdują się posą gi Roztropnoś ci i Sprawiedliwoś ci.
Co roku 6 lipca w poł udnie z balkonu ratusza startuje rakieta zapowiadają ca począ tek corocznego festiwalu San Fermin, a wraz z nim wyś cig z bykami. Pampeluna sł ynie z tej wyją tkowej atrakcji – co roku od 6 do 14 lipca odbywa się tu festiwal, podczas któ rego walki bykó w i wyś cigi stają się gł ó wną atrakcją miasta. Nie mieliś my szansy stać się jego uczestnikami, ale spacerowaliś my po Sztafecie i robiliś my zdję cia pod Pomnikiem Encierro.
W pobliż u znajduje się Muzeum Encierro, w któ rym moż na obejrzeć filmy z zeszł orocznych wyś cigó w, poznać historię Encierro i kupić pamią tki tematyczne.
Pampeluna znana jest ró wnież z innych atrakcji: najstarszej „cywilnej” budowli w mieś cie – domu Camary de Comptos (są du obrachunkowego kró lestwa Nawarry, XIV w. ), ś redniowiecznego pał acu ś w. rezydencja kró lewska i biskupia, a takż e urzą d wojskowego gubernatora Nawarry) został y prawie doszczę tnie zniszczone podczas wojny secesyjnej, a po odrestaurowaniu sł uż y jako siedziba archiwum Nawarry. Istnieje ró wnież kilka ś redniowiecznych mostó w na rzece Arga - Santa Engracia, Miluse, Magdalena i San Pedro.
Zbliż amy się do katedry Santa Maria.
Odbudowana i odrestaurowana na przestrzeni wiekó w katedra jest obecnie mieszanką styló w: za neoklasycystyczną fasadą kryją się gotyckie wnę trza, a niektó re elementy wnę trza zachował y się z XIV wieku. Istnieje ró wnież muzeum, któ re obejmuje klasztor, kaplicę , jadalnię , wystawę obrazó w i artefaktó w historycznych.
Czas poż egnać się z Krajem Baskó w, któ ry ż egna nas drobnym deszczem „chirimiri”, któ ry zastą pił ulewę . Jednak obfitoś ć opadó w i ł agodny klimat morski są charakterystyczne dla tego regionu, dlatego jest zawsze tak ś wież y, zielony, z bujną roś linnoś cią . Tak wspominam ten kraj z ciekawą przeszł oś cią : goś cinny, zadbany i zadbany, bardzo malowniczy, deszczowy...Przed nami spotkanie z innymi autonomiami tak ró ż norodnego i pię knego kraju jak Hiszpania.
