Путешествия учат больше, чем что бы то ни было.
Иногда один день, проведенный в других местах,
даёт больше, чем десять лет жизни дома.
(Анатоль Франс)
Швеция – морская страна, земля гор, равнин, озёр и лесов, расположенная на Скандинавском полуострове, занимающая на сегодняшний день территорию 450 тыс. кв. км с населением около 9 млн. человек и состоящая из 24 административных районов, называемых ленами.
Сегодня Швеция – конституционная монархия, шведы составляют 81%, финны и саамы 1 % её населения.
Страна обильно наделена природными красотами и достопримечательностями - зелёные поля юга страны и суровая тундра Лапландии, зелёные холмы запада и лесистые скалы Норботтена, живописные острова и шхеры юга и спокойные берега Ботнического залива, огромная озёрная система с богатым животным миром - всё это привлекает в страну огромное число туристов. А её богатая история и красивые города позволят ознакомиться с самобытной культурой страны.
Стокгольм – столица Швеции
Начинаем своё знакомство со Стокгольма, раскинувшегося на 14 островах, который считается одним из самых изящных и живописных столичных городов мира. Первое упоминание о Стокгольме относится к 1252 году, а с XIII века город являлся постоянной резиденцией шведских королей и столицей огромной в то время территории Швеции. Окончательно Стокгольм стал столицей шведского государства после расторжения в 1523 году Кальмарской унии (объединявшей Норвегию, Данию, Швецию и Финляндию). Ранее религиозным и политическим центром Швеции был город Упсала (Старая Упсала), сгоревший в 1245 году.
C уверенностью можно сказать, что Стокгольм - город плывущий по воде, третья часть её территории – каналы и проливы. Он расположен на островах озера Меларен и берегах узкого пролива, соединяющего озеро с Балтийским морем. Стоит отметить, что положение стратегически весьма выгодное - город быстро развивался и рос благодаря интенсивной торговле со многими европейскими странами. Сейчас в Стокгольме проживает 765 тыс. человек.
Гамла Стан (старый город) – район, дошедший до наших времен Стокгольм XVII века. Именно к этому периоду относится большинство построек Старого города. Он целиком расположен на острове Стадсхольмен, куда не добрались ни автомобили, ни современные постройки. Здесь расположены знаменитый Королевский дворец (1754 г. ) с королевской часовней и Античным музеем Густава III, а также Дворцовая церковь, собор Св. Николая (XIII-XV в. в. , место коронации шведских монархов), Оружейная палата, Королевский монетный двор, Казначейство, двopeц Укceншepна (сейчас здесь Mиниcтepство образования), Teccинcкий дворец (Cлoттcбaккeн) и Cтoкгoльмcкaя фoндoвaя биpжa нa плoщaди Cтypтopиeт.
Семь мостов соединяют историю и современность, старый и сегодняшний Стокгольм. Узкие улочки с газовыми фонарями и ресторанчиками днём и ночью наполнены любопытными туристами. Самые настойчивые из них без труда найдут переулок Mopтeнa Tpoтцигa, ширина которого не превышает 90 см. Здесь же расположен и дом, на крыше которого жил знакомый нам с детства книжный герой Карлсон. Добраться до Гамла Стана можно на метро, котороё само по себе является одной из самых больших достопримечательностей города.
Королевский дворец в Стокгольме – один из самых больших дворцов в мире (608 комнат), используется главой государства королем Карлом Густавом XVI. Здесь находятся несколько выдающихся достопримечательностей Стокгольма: королевские апартаменты, зал торжеств, палаты Рыцарского Ордена, Казначейство, дворец-музей «Три короны», Арсенал и Античный музей Густава III. Церемонию смены караула можно наблюдать по средам и субботам в 12:15, а по воскресеньям и праздничным дням - в 13:15. Дворец был построен на фундаментах прежнего средневекового замка - Tre Kronor (Три короны) середины XIII века, который был разрушен пожаром в 1697 году. Остатки старого замка экспонируются во дворце-музее «Три короны». Строительство нового дворца велось в течение 57 лет, с 1697 по 1754 год. Это был самый большой единый строительный проект в Европе в то время. Великолепны королевские палаты, выполненные в разных стилях, от барокко, рококо и густавианского нео-классицизма до эклектических стилей XIX века. Дворец является официальной резиденцией главы государства короля Карла Густава XVI.
Кроме того, в здании Королевского дворца находятся несколько важных достопримечательностей Стокгольма: королевские апартаменты с сокровищницей и монаршими регалиями, зал торжеств, палаты Рыцарского Ордена, Казначейство, дворец-музей «Три Короны», арсенал с собранием карет и оружия, античный музей Густава III. Посещаем Livrustkammaren (арсенал), в котором содержится богатая коллекция карет, доспехов, оружия, драгоценных украшений, картин, икон, книг и прочих трофеев, добытых в результате военных побед.
Ежедневно с апреля по октябрь на площади перед дворцом можно наблюдать торжественную церемонию смены королевского караула. В зимнее время, когда туристов меньше, она проводиться по средам и субботам в 12-10, в воскресенье в 13-10.
Если не удастся попасть на торжественную церемонию в указанное время, не стоит огорчаться - в 8.10, 14.16, 18 часов тоже проходит смена караула, она проще парадной. Среди гвардейцев с удивлением увидели женщину.
Городская ратуша - самый известный силуэт Стокгольма - один из самых выдающихся образцов архитектуры национально-романтического стиля. Ратуша построена на острове Кунгсхольмен по проекту архитектора Рагнара Эстберга была открыта в 1923 году. На постройку Ратуши и колокольни потребовалось 8 миллионов кирпичей. Величественная квадратная башня высотой в 106 метров выделяется на фоне общей структуры здания из красного кирпича. Она увенчана тремя позолоченными коронами, являющимися символом Швеции, и изображёнными также на малом гербе страны.
В Ратуше два двора: открытый гражданский двор и внутренний закрытый двор. За торжественным фасадом размещены офисы городских служб, залы совещаний политических деятелей и служащих города, а также практичные банкетные залы и уникальные коллекции произведений искусств.
Свод сотен является почётным входом в Ратушу, который ведёт прямо на этаж для празднеств. Потолок представляет собой крестовый свод, состоящий из 100 оболочек. На одном уступе стены видны фигуры из саги о Святом Георгии. Летом в 12-00 и 18-00 происходит вращение фигур, и Святой Георгий и дракон появляются на балконе снаружи под мелодию курантов.
В Зале советов проходят заседания муниципального совета Стокгольма. Галерея общественности вмещает около 200 слушателей (ими могут быть любые желающие граждане). Имитация отверстия в потолке даёт ощущение того, что находимся в избе с коньковой крышей времён викингов.
Галерея принца предназначена для городских приёмов. Отсюда открывается захватывающий вид на залив Риддарфьёрден.
Зал Три Короны получил своё название от трёх позолоченных люстр, свисающих с перекрытия. Северная стена покрыта шёлковой парчёй, сотканной в Китае.
Голубой зал должен был в сущности быть голубым, но Эстберг изменил своё решение. Когда он увидел красивый желобчатый кирпич, он раздумал покрывать его голубой штукатурой. В Голубом зале, самом большом зале для празднований в Ратуше, с 1935 года каждый год 10 декабря проходит торжественный ужин по случаю вручения Нобелевской премии (сама церемония награждения также с 1935 г. проводится в Голубом здании Концертного зала Стокгольма). Здесь также находится один из крупнейших в Северной Европе органов, который насчитывает 10000 труб и 135 регистров.
После обеда в Голубом зале, Нобелевские лауреаты, члены Королевского Двора и гости, танцуют в Золотом зале, интерьеры которого украшены 18 миллионами мозаичных кусочков из керамики, стекла и золота. Это банкетный зал с золотым блеском, где может сидеть до 700 гостей.
В магазине сувениров Ратуши можно приобрести специально изготовленные сувениры и подарки на тему «Городская ратуша и Стокгольм». Каждый день здесь проходят экскурсии в сопровождении гидов на нескольких языках. В ресторане «В подвале Ратуши» подают блюда из меню всех нобелевских обедов с 1901 по 2004 гг. Таким обедом можно завершить экскурсию по Ратуше.
Ha ocтpoвe Pиддapxoльмeн ("Pыцapcкий oстpoв") расположено несколько уникальных дворцов - Двopeц Bpaнгeля (ceйчac здесь Швeдcкий aппeляциoнный cyд), Двopeц Cтeнбoкк (в наши дни - Bepxoвный aдминиcтpaтивный cyд) и Двopeц Бyндe, в кoтopoм ceйчac pacпoлaгaeтcя Bepxoвный cyд. Также интересна Риддархольмская церковь (XIII-XV вв. ), место погребения шведских королей и аристократов, а с 1807 г. - роскошный музей.
Здание Парламента (1905 г. ) расположено на острове Хельгиндсхольмен ("остров Св. Духа") и открыто для посещения, а в подвале расположен подземный музей средневекового Стокгольма.
Центр города или Норрмальм - средоточие магазинов и театров, ресторанов и oфиcов, центр деловой активности столицы и традиционное место расположения посольств и государственных учреждений.
Фонтан в парке в самом центре Стокгольма – любимое место не только для отдыха, здесь также проходят разные городские мероприятия. Свидетелем одного из них, проводимого для молодёжи, посчастливилось стать и нам. Повсюду в расположенных палатках проводились различные конкурсы, военнослужащие рассказывали юношам и девушкам о службе и проводили различные конкурсы. В парке было много игровых автоматов, лотков с напитками, фруктовыми десертами и прочими угощениями. Как мы поняли, для молодёжи всё бесплатно.
Южная часть города, Сёдермальм или просто Cёдep, представляет собой довольно необычное место - старые деревянные лачуги внeceны в cпиcoк кyльтypнoгo наследия столицы, окружены пестрой смесью из кpacивых дoмов XVIII-XIX вв. и современными зданиями, среди которых такие необычные постройки, как полукруглое здaниe "Бoy" или необычный нeбocкpeб "Cёдepтopн". Недалеко от Вагнхарада лежит летняя резиденция короля Густава V - дворец Тулгарнс (1720 г. ). Также неподалеку лежит старейшая среди ныне действующих русских православных церквей за пределами России - Спасо-Преображенская церковь (XVII в. ).
Рaйoн и остров Юpгopдeн расположен к востоку от исторического центра Стокгольма. B зaпaднoй чacти острова - самые знаменитые туристические достопримечательности столицы - дворец Розендаль (1820 г. ), парк развлечений и мyзeй пoд oткpытым нeбoм Cкaнceн (основан в 1891 г. ), а также одноименный зоопарк, пapк отдыха "Гpёнa Лyнд" (1883 г. ), множество мyзeев, кинотеатр Космонова с экраном площадью 740 кв. м. , музей деревянной архитектуры Юpгopдccтaдeн, в котором собрано более 150 построек различных эпох из всех уголков Швеции, башня Kaкнэcтopнет (выcoта 155 м. ), а вся южнaя чacть Юpгopдeнa представляет собой часть огромного, и пока единственного в мире, Эко-Парка. B ceвepнoй eгo чacти нaxoдятcя Myзeй мopcкoй иcтopии и Пoлитexничecкий музей, а также знаменитый мyзeй Baсa, посвященный национальной реликвии – затонувшему в XVII в. королевскому кораблю "Baсa". В Национальном городском парке расположен дворец Уриксдаль (1640-1644 гг. ), в оранжерее и бывших королевских конюшнях которого открыт Музей шведской скульптуры. Также стоит посетить дворец Розерсберг (1634-38 гг. ) с экспозицией интерьеров XVIII-XIX в. и дворец Стромсхольм (XV в. ) с экспозицией шведского искусства XVII в. , высшей школой верховой езды и гиппологическим центром. На острове находится также детский театр.
Посещаем музей корабля «Васа», который 10 августа 1628 г. затонул в гавани Стокгольма в день первого рейса. В 1961 г. , по прошествии 333 лет, он был поднят на поверхность. Его реставрировали и в настоящее время на 95% состоит из оригинальных частей, пышно украшен сотнями резных скульптур. Сегодня «Васа» - один из известнейших в мире туристических объектов, дающих уникальное представление о Швеции начала XVII века. У посетителей есть возможность подняться на верхнюю палубу корабля и осмотреть предметы, найденные на нём. В музее подробно рассказывается об истории корабля с момента создания до момента, как корабль был найден, исследован водолазами и поднят. Интересны также истории людей, погибших при его крушении. Реконструированные лица восстановлены на основе скелетов, поднятых с кораблём со дна моря.
Помимо музея корабля «Васа» в городе есть где побывать и что посмотреть. К услугам шведских граждан и туристов в столице свыше 75 музеев и 100 художественных галерей - Национальный музей, Шведская Национальная портретная галерея в замке Грипсхольм, Королевская сокровищница в подвалах королевского дворца, Музей национальной истории, Музей современного искусства, Музей естественной истории, Музей бабочек и птиц в Хагапарке, Музей науки и техники, Морской музей, Шведский музей истории экономики в здании Королевского монетного кабинета, Королевский арсенал (старейший музей страны), Галерея Тиль, Национальный музей этнографии и художественная галерея "Лильевальс". Пристального внимания заслуживают Шведский центр графики, Еврейский музей, Музей керамики, Музей биологии с великолепной панорамой, Шведский музей архитектуры, оригинальный Алмгренский шелкопрядильный завод-музей, Музей игрушек, Ботанический сад Бергиус с экзотической оранжереей Эдварда Андерсона, Лангхолменская тюрьма-музей, единственный в мире Музей танца и театр "Дом танца", Международный кукольный театр-музей, музей "Юнибакен" (посвящен книгам Астрид Линдгрен), Музей античности Средиземноморья и Ближнего Востока, Музей истории медицины, Музей музыки, Северный музей, Почтовый музей, Дом-музей Олсона и одноименная галерея современного искусства, Шведский музей спорта, музей Стриндберга, Музей телекоммуникаций, Табачный музей в здании старой таверны, Ваксхолмский музей-крепость береговой артиллерии, Исторический музей вина и спирта, Музей Королевской армии, исторические поместья Лефста и Нинас (XVII-XX вв. ), дворец Лако с коллекцией шведского искусства XVII в. и дворец Вадстена (XVI-XVII вв. ), а также Музей-аквариум "Аквария-Уотер-Мьюсеум" и др.
Своё знакомство с величественным и грациозным Стокгольмом завершаем на прогулочном катере, с борта которого ещё раз имеем возможность насладиться полюбившимся нам городом, проплывая его водными артериями. Набережные Стокгольма заставлены плотной чередой яхт, покачивающихся на спокойных водах озера. Обширные водные пространства Стокгольма позволяют морским путешественникам пришвартоваться в самом его центре.
Пригороды Стокгольма также богаты не менее прекрасными достопримечательностями. В пригороде находится резиденция шведской королевской семьи - знаменитый дворец Дроттингхольм (XVII в. ) с великолепным парком, Китайским павильоном (1753 г. ) и Дроттинхольмским придворным театром (1766 г. ), в котором каждое лето проходят оперные и балетные спектакли и концерты в оригинальных декорациях XVIII в. В 60 км к западу от Стокгольма лежит самая древняя королевская резиденция страны - замок Грипсхольм (XIV в. ), чьи интерьеры считаются одними из самых роскошных в Европе. В Шведской Национальной портретной галерее (1822 г. ), расположенной в замке, выставлены портреты наиболее выдающихся деятелей шведской истории.
Одной из наиболее интересных достопримечательностей пригорода является музей - усадьба скульптура Карла Миллеса (1875-1955), выдающегося скульптора Швеции, расположенного на острове Лидинго, к северо-востоку от Стокгольма, посещение которого планировала ещё до поездки. На высоком берегу пролива стоит его своеобразная усадьба-заповедник, созданная на основе принципа ландшафтной архитектуры, задуманной самим Миллесом. Это живописный комплекс раскинулся на 18 гектарах, в нём органично сочетаются архитектура, скульптура и неповторимая красота природы. Усадьба состоит из дома, в котором жил и работал Миллес, и вымощенных разноцветными плитами из естественного камня ряда террас с фонтанами и множеством скульптур в прекрасном парке. Из парка открывается широкая панорама Стокгольма.
Известно, что Миллес сам неотлучно наблюдал за строительством, подбирая каждый камень по форме и оттенку, продумывая каждую деталь. В результате получился совершенно беспримерный по своему своеобразию ансамбль, ярко отражающий неповторимую особенность художественного творчества замечательного скульптора, патриота, прекрасно знавшего и любившего свою родину, ее природу и людей.
Музей также содержит личную коллекцию скульптора, в которой собраны работы других прославленных мастеров. В особняке располагается уникальная коллекция искусства Средневековья и Ренессанса, а также редкие артефакты древнего Рима и древней Греции.
Провинциальная Швеция
Приезжая в Швецию из суматохи промышленных центров и перенаселённых городов континентальной Европы, поражаешься прежде всего огромными просторами страны и малочисленности её населения (около 9 млн. чел. на 449964 кв. км территории). Если ехать с юга, то сельский ландщафт с полями и ветряными мельницами скоро сменяют густые леса. Ещё севернее раскинулась страна с бескрайними лесами до самой тундры. Постепенно подчиняешься местному ритму, забываешь о суматохе, ощущая умиротворение и душевное равновесие.
Большинство населения Швеции – горожане и соответственно в стране много городов. Не видно ни одной дымящей трубы. Сплошные хвойные леса и озера. Комфорт, дисциплина. Мусор не валяется, а лежит кое-где у дорог в больших пластиковых мешках, откуда их быстро подбирают и увозят соответствующие службы. В сельском хозяйстве занято всего 2 процента жителей. Но… высочайшее техническое вооружение фермеров плюс набор сезонных рабочих позволяют Швеции иметь продовольственную независимость.
Первая часть нашего маршрута пролегала от южного порта Иштад через города Хельсинборг, Мальме и Гётеборг, вторая – с севера на юг (через города Лулео, Умео, Сундсвалль, Эвле, Упсала, Стокгольм), заканчиваясь в другом южном порту Карлскрона. Упомянутые города, как и другие шведские города, привлекают своей благоустроенностью, многообразием красивых цветочных клумб, что даёт возможность насладиться их спокойствием, свежестью и опрятностью. Особенно следует отметить чистоту и свежесть воздуха, что является следствием того, что эти города расположены на морском побережье. В городах много зелёных красивых парков с множеством фонтанов и скульптур. Особое внимание обращаешь на повсеместно встречающиеся на улицах фигурки животных (в Сундсвалле это дракончики, в Эвле – баранчики), которые являются шутливыми символами городов.
В портовом городе Сундсвалль, проходя мимо туристического агентства, призывающего шведских граждан совершать путешествия по всему миру, я спросила о турах на Украину, менеджер смущённо ответила, что в Украину ничего нет. Тот же эксперимент я повторила и в другом месте и услышала тот же ответ. Стало очень обидно за свою родину, неужели в Швеции считают, что в нашей стране нечего смотреть и она не может быть привлекательной для их граждан!
Каждый город по-своему интересен с отличительными зданиями городских ратуш, монументальными памятниками шведским королям, кирхами, добротными зданиями и ухоженными улицами, современными торговыми центрами, кафе и ресторанами. Старые постройки гармонично соседствуют с современными зданиям. Здесь ничего не перестраивают, не копают и не ломают. Есть архитектурная старина, но нет ничего ветхого и облезлого. Впечатление такое, что страна только что сдана под ключ - всё отполировано и сверкает.
Некоторые из посещённых городов оставили в памяти особое впечатление и о них хочется рассказать подробнее.
Гётеборг - порт на Северном море
Самый крупный порт Швеции – город Гётеборг – расположен на берегах пролива Каттегат Северного моря, приятно поразил своими достопримечательностями. Между Гетеборгом и Стокгольмом существует негласное соперничество двух столиц — официальной и неофициальное. Результаты опросов общественного мнения показали, что благодаря его “дружественной и радостной” атмосфере Гетеборг является наиболее привлекательным городом страны для большинства шведов и половина населения Швеции хотела бы жить в Гетеборге. Ежегодно Гетеборг посещают около 5 миллионов туристов, которых привлекают чистые пляжи, прекрасные леса, озера и живописный архипелаг, а деловых людей - многочисленные выставки и ярмарки. В Гётеборге находится резиденция епископа и университет. На центральной площади Старого города - Густав-Адольфсторг - стоит памятник Густаву II Адольфу, королевская рука указывает на место закладки города, который им был основан в 1621 году. Здесь же находится биржа, построенная в середине прошлого века и ратуша, сооруженная в 1672 г.
Kungsportsavenyn или Avenyn — главная улица Гётеборга, наиболее популярное место прогулок и развлечений горожан и туристов. Если в городе происходит какое-либо событие с участием знаменитостей, обязательно встретишь их на Avenyn. Парадная аллея, обрамленная деревьями, состоит из магазинов, пабов, уличных кафе, ресторанов, кинотеатров, музеев, театров, гостиниц. Интересно, что одну сторону улицы составляют здания, построенные во французском стиле, в то время как на другой стороне представлены типичные образцы английской архитектуры. На Avenue находятся музей искусства, городская библиотека, в западной части находятся художественные галереи и магазины, торгующие предметами искусства и изделиями народных промыслов. Улица заканчивается площадью Gotaplatsen, в центре которой расположен фонтан "Посейдон" — произведение всемирно известного шведского скульптора Карла Миллеса (1931 г. ). На площади находится Концертный зал, построенный в 1935 г. и обладающий прекрасной акустикой, благодаря которой он считается одним из лучших залов в мире. Ежегодно на площади устраивается грандиозный праздник "Gцteborg Party", во время которого в течение четырех дней не прекращаются музыкальные и театральные представления, танцевальные марафоны, открывается множество кафе, баров, закусочных.
Портовый город, открытый для общения со всем миром, больше ориентируется на европейские традиции и стиль жизни, чем на шведские. С давних пор здесь царит дух космополитизма. Немало интересного можно открыть для себя, прогуливаясь по улицам Гётеборга - внимание привлекают геометрически выверенные пропорции улиц, проспектов и площадей, которые представляют немалый интерес для путешественников из различных уголков земного шара.
Лулео – город на севере Балтики в шведской Лапландии
В том же 1621 году во время правления Густава II Адольфа был основан на северном побережье Ботнического залива Балтийского моря и город Лулео.
В Гаммельстаде («старый город») находится самый большой и наиболее хорошо сохранившийся церковный город в стране, который состоит из 408 построек, которые используются по сей день для проживания, связанных с посещением церкви во время церковных праздников и как летние домики. Улочки узкие, а красные избушки с белыми углами тесно прижимаются друг к другу. Похоже, что время здесь остановилось.
В самом центре находится замечательная церковь. Эта старая и по воспоминаниям богатая церковь XV века, была освещена в день апостола Петра в 1492 году. Пётр – святой защитник церкви, а ключ апостола Петра является гербом церковного прихода. Церковь, вкупе со средневековыми воротами, использовалась также в качестве укрепления во времена смут и волнений. Церковный город в Гаммельстаде был внесён в список мирового наследия ЮНЕСКО как «образец традиционного церковного города северной Скандинавии».
Современный Лулео – город, расположенный на северном побережье Ботнического залива, полон контрастов. В нём сочетаются космополитизм с одновременной близостью к дикой природе.
Упсала – бывшая и духовная столица Швеции
Город является известным в Европе университетским центром, открытым для молодежи любой национальности и вероисповедания и связанный с жизнью и научной деятельностью натуралиста Карла Линнея, астронома и физика Андерса Цельсия и химика Берцелиуса. Кроме того, в Упсале жили и работали медик и математик, ректор Упсальского университета Олаф Рудбек, химик Карл Вильгельм Шееле, драматург и режиссер Ингмар Бергман. Упсальский yниверситет был основан в 1477 году и является самым старым в стране. В этом солидном учебном заведении, который в своё время окончили все участники ансамбля «АВВА», сегодня обучается 40 тыс. студентов. Этот город частично «разгрузил» Стокгольм: в нём расположены несколько министерств.
Напротив университета расположена национальная святыня - старейшая церковь Швеции Упсальский кафедральный собор, признанный самым высоким в Скандинавии (118.7 м, высота равна длине). Это внушительное сооружение было заложено в 1260 году, когда в городе насчитывалось всего 800 жителей, его строительство продолжалось 175 лет. Храм реставрировался несколько раз, в частности, после пожаров. Последняя реставрация завершена в 1976 году.
Стены собора покрыты росписью, общая площадь которой составляет 1.000 кв. м, его витражное окно - самое большое в Швеции. Интересно осмотреть кафедру проповедника, относящуюся к 1709 году.
Главная святыня храма - золотая гробница первого шведского короля Эрика Святого, который ввёл христианство в Швеции. В соборе также захоронены многие короли и видные деятели Швеции: король Густав Ваза с обеими супругами, Йохан III, великие учёные Карл Линней, Натан Седерблом и Эммануил Сведенборг. В северной башне храма размещается Соборный музей.
Невдалеке от корпуса старинного университета находятся многочисленные рунические камни. На этих камнях зашифрована история и описания многих событий древних времён. Шведский город Упсала или Асгард Светьодский (город Богов освященный светом Одина). Это последний Асгард, который был построен. После того, как Асгард Свитьодский (он был деревянный) сгорел из-за того, что купцы завезли болезнь (чуму, холеру или тиф), на его месте был построен новый город, который до сих пор называется Упсала.
Карлскруна – город морской славы
Карлскруна является наиболее важным шведским портом. Заложен Карлом XI в 1680 году как главная (а теперь и единственная) база шведского флота на 33 островах у берега Балтийского моря. Название в переводе означает «корона Карла». Население - 6.804 жителей. Расположенный на полуострове и нескольких небольших островах, соединённых с материком мостами. Город до сих пор тесно связан с морской историей. Его широкие улицы предназначены для проведения военных парадов. На главной площади, которая называется Stortorget, стоят две церкви: Святой Троицы (Тrefaldighetskyrka) и Fredrikskyrka. Рядом находится деревянная Адмиралтейская церковь (Amiralitets Torget). Это самый крупный деревянный храм в Швеции. Он был построен в 1685 году. Популярным является морской музей.
Каждого, кто входит в Адмиралтейскую церковь, в самом начале приветствует, пожалуй, самая известная нам шведская скульптура - старик Розенбом: именно этот деревянный старичок матрос оживает в книге Сельмы Аагерлёф о приключениях Нильса с дикими гусями. Это в его шляпе прятался проказник мальчуган от грозного бронзового короля. Стоит перед самой большой в Швеции деревянной церковью, правда, многочисленные туристы видят только созданную в 1956 г. копию, оригинал же, дошедший до нас с 1793 г. , хранится в самой церкви. В руках представленный нищим Розенбом держит табличку с просьбой о милостыни: «Смиренно прошу вас — Хоть голос мой слаб, — Подайте монетку, Мою шляпу подняв». Внизу содержится приписка из Библии, напоминающая прохожим о том, что забота о бедняках причисляется к делам праведным. История, рассказанная Селъмой Аагерлёф в «Невероятном путешествии Нильса с дикими гусями», представляет Розенбома славным боцманом, прослужившим в великом шведском флоте и пережившим необыкновенные приключения с самим королем Карлом. Однако подвиги и заслуги Розенбома, видимо, слегка преувеличены.
Завершая рассказ о путешествии по городам Швеции отменными дорогами нельзя не сказать об окружающих пейзажах, которые окружали нас на протяжении всего пути. На остановках мы неоднократно убеждались как шведы заботятся об окружающей среде. В придорожном лесу нет валёжника, ни соринки, в многочисленных водоёмах такая же прозрачная чистая вода, как чист и прозрачен воздух всей Швеции.
В одном из таких мест мы остановились на несколько часов на пикник, чтобы отдохнуть от длительной дороги.
Место не пустынное, рядом шоссе, оборудовано мангалами, деревянными столами и скамьями. Помимо нас на поляне находилось несколько компаний. Видно, что это излюбленное место для отдыха. Чисто и на поляне, и в лесу. Не устояли от соблазна искупаться в озере. Вода чистейшая – даже хотелось напиться прямо с озера. В воде росли лилии. Эта остановка навсегда останется ярким впечатлением в памяти.
Контрасты капиталистического социализма
Швецию называют страной “капиталистического социализма” или “социалистического капитализма”. При этом видны все атрибуты настоящего социалистического государства: бесплатное образование, забота об инвалидах и пенсионерах. Высокие социальные пособия и льготы, оплачиваемый отпуск. Высокие зарплаты, и что не менее важно, высокие пенсии. Даже когда рассказывают о шведских тюрьмах и содержании заключённых сразу не понимаешь о чём идёт речь: так эти условия напоминают условия пребывания в наших домах отдыха.
Вспомним, что Швеция — это конституционная монархия. Сейчас королём Швеции является Карл XVI Густав (с 1973 года), единственный сын принца Густава Адольфа, герцога Вестерботтенского, и принцессы Сибиллы Саксен-Кобург-Готской. Наследник трона — кронпринцесса Виктория (род. 14 июля 1977 года), в 1979 году родился принц Карл Филипп, а в 1982 году — принцесса Маделина. 30 апреля граждане со всей страны собираются у Королевского замка в Стокгольме, где у них есть редчайшая возможность не только увидеть короля, но и лично вручить ему подарки с наилучшими пожеланиями. В этот день в центре города проводится военный парад, различные зрелищные мероприятия и вся страна празднует день рождения монарха с огромной любовью к своему главному символу шведской государственности.
Как-то не умещаются в голове такие понятия как «монархический социализм» или «Социалистическое Королевство Швеция». В чём социализм? Это скорее народный капитализм. Заключается он в высоком уровне жизни и высочайшей социальной защищенности. При этом производство, природопользование, почта - всё частное или акционерное. Все леса в этих странах негосударственные. Но заборов нет, любой житель может в них заходить, собирать ягоды и грибы. Но нельзя повреждать деревья и жечь костры… Короче, производство максимально капиталистическое, а потребление максимально социалистическое. Даже административные районы областей именуются коммунами. Чем выше у человека доход, тем больший процент он платит налогов в государственную казну, но потолка для доходов нет.
В итоге средняя зарплата в стране составляет $2 500 в месяц. Бесплатная медицина, образование (в т. ч. высшее! ), бесплатные детсады и ясли. Средняя продолжительность жизни: у мужчин - 78 лет, у женщин - 83. На пенсию идут в 67 лет (и те и другие). Пенсия - 2/3 от максимальной получаемой конкретным человеком зарплаты. Если учесть, что пенсия налогами не облагается, а из зарплаты в среднем на налоги уходит как раз 1/3 заработка, то… пенсионерам лучше всех. Доживают старики чаще всего не в семьях (это не принято), а в домах престарелых. Это не убогие заведения, а многоэтажные комфортабельные отели с полным пансионом и медобслуживанием за государственный счет. При этом вся пенсия у стариков сохраняется! Видели эти дома престарелых, правда, снаружи, но и этого хватило!
Таким образом, на вопрос существует ли социализм на самом деле можно ответить утвердительно. В Швеции социализм — реальность. И каждый может убедиться в этом лично. Познакомившись со Швецией, с условиями труда и быта людей, живущих там, можно убедиться, что социальный строй, к которому в СССР так стремились, успешно существует в Швеции.
Деньги налогоплательщиков в Швеции идут прежде всего на содержание системы социальной защиты, заботливо опекающей каждого жителя этой страны с момента его рождения. Бесплатное образование, в том числе для взрослых, субсидируемое региональными властями медицинское обслуживание, страхование от безработицы, оплачиваемый отпуск в случае рождения или болезни ребенка, пособие на оплату жилья, пенсия, достигающая 70-75% зарплаты, - вот далеко не полный перечень гарантий, предоставляемых шведскому населению. При этом все жители "шведского дома", независимо от уровня своего дохода, имеют доступ к равному набору одинаковых по качеству социальных благ. Элитарные больницы или школы в Швеции - явление, до сей поры неизвестное.
Ещё одна характерная черта шведского социализма - выравнивание доходов между различными группами населения. Результатом этой политики является наименьшая в мире разница в зарплатах между различными профессиями и между представителями одной и той же профессии.
За яркими ухоженными домиками на ухоженных улицах чаще всего забывается, что везде живут люди со всеми своими проблемами, с радостями и огорчениями. Не всё так просто в этой благополучной стране, как кажется на первый взгляд, и многое для наших сограждан с нашим менталитетом является не только удивительным, но и неприемлемым.
Шведы - очень спокойный и сдержанный народ. Дружелюбие местных жителей к гостям страны известно на весь мир. Любой вопрос или обращение за помощью к шведу не останется без ответа. Однако заметна и вторая национальная черта - скрупулезное следование раз и навсегда установленным правилам и поразительное для туриста из бывшего Советского Союза законопослушание и бескомпромисность. При этом не считается зазорным добровольно оповестить полицию о любом замеченном нарушении, даже если со стороны оно никак не касается данного гражданина, по-нашему - стукачество.
На улицах поддерживается абсолютно образцовый порядок, поэтому категорически не следует сорить или выбрасывать мусор в неположенном месте. Нарушение норм чистоты грозит серьезными штрафами. Также очень жестки нормы природопользования. Рыбалка разрешена далеко не везде. В озерах Венерн, Веттерн, Меларен и Ельмарен можно удить рыбу бесплатно, в остальных водоемах для этого нужно оформить в местных бюро информации или в спортивных магазинах специальное разрешение Категорически запрещена рыбалка на территории водоёмов, находящихся в частной собственности.
Также нельзя без специального разрешения пересекать границы заказников. Категорически запрещено ходить по посевам и приусадебным участкам, заходить на территорию частных домов, оставлять на дороге или у дома мусор, наносить ущерб постройкам и природе, валить деревья, ломать или пилить ветви на костер (даже если это сушняк или хворост), разорять птичьи гнезда, въезжать на автомобиле в лес там, где не проложена дорога, жечь костры (даже на скальных участках), мыть машины в естественных водоёмах и т. д.
Во многих продуктовых магазинах, банках, билетных кассах, пунктах обмена валюты, информбюро и т. д. , практикуются талоны-номера для формирования очереди. Талоны выдаются специальными автоматами, обычно закрепленными на стене рядом с прилавком. Для того, чтобы им воспользоваться, следует просто оторвать талон и запомнить высветившийся на табло номер. Талон предъявляется продавцу, а если очередь случайно пропущена, следует взять новый талон.
В Швеции достаточно строгое отношение к алкоголю. Спиртные напитки можно купить только в магазинах государственной монополии "Systembolaget" (спиртное не продается в пятницу, субботу и воскресенье). При этом уpовень цен на все спиpтные напитки кpайне высокий. Поэтому многие туристы пpедпочитают пpиобpетать алкоголь во "фpи шопе" при аэропорте. Ни в коем случае нельзя распивать принесенные с собой спиртные напитки в ресторане или кафе. Также не рекомендуется делать этого на улице или в других общественных местах.
Общественное отношение к потреблению алкоголя в Швеции весьма осторожное. Рюмка спиртного, выпитая после работы, отчётливо осуждается окружающими, поэтому потребление алкоголя, в основном, принято только в праздники, выходные и в период отпуска. Заметно сокращается и потребление крепких спиртных напитков "в угоду" пиву и столовым винам.
Все общественные туалеты (за исключением аэропорта и некоторых музеев) платные. Стоимость, как правило, составляет 5 SEK. В некоторых местах следует платить непосредственно при входе в туалет, в других заведениях - только за пользование кабиной (в этом случае на двери кабинки или рядом с ней расположен автомат с указанием цены). Пользование туалетом в ресторане или кафе бесплатно только для кл
Podró ż owanie uczy wię cej niż czegokolwiek.
Czasem jeden dzień spę dzony w innych miejscach
daje ponad dziesię ć lat ż ycia w domu.
(Anatol Francja)
Szwecja to kraj nadmorski, kraina gó r, ró wnin, jezior i lasó w, poł oż ona na Pó ł wyspie Skandynawskim, któ ra dziś zajmuje powierzchnię.450 tysię cy metró w kwadratowych. km liczą cy okoł o 9 milionó w ludzi i skł adają cy się z 24 okrę gó w administracyjnych, zwanych lennami.
Dziś Szwecja jest monarchią konstytucyjną , Szwedzi stanowią.81%, Finowie i Lapoń czycy 1% jej populacji.
Kraj jest obficie obdarzony naturalnym pię knem i atrakcjami - zielone pola poł udnia kraju i surowa tundra Laponii, zielone wzgó rza zachodu i zalesione skał y Norrbotten, malownicze wyspy i szkiery poł udnia i spokojne brzegi Zatoki Botnickiej, ogromny system jezior z bogatą przyrodą – to wszystko przycią ga ogromną liczbę turystó w.
A jego bogata historia i pię kne miasta pozwolą zapoznać się z oryginalną kulturą kraju.
Sztokholm jest stolicą Szwecji
Rozpoczynamy znajomoś ć ze Sztokholmem, rozł oż onym na 14 wyspach, któ ry uważ any jest za jedną z najbardziej eleganckich i malowniczych stolic ś wiata. Pierwsza wzmianka o Sztokholmie pochodzi z 1252 roku, a od XIII wieku miasto był o stał ą rezydencją kró ló w szwedzkich i stolicą rozległ ego terytorium Szwecji w tym czasie. Sztokholm stał się ostatecznie stolicą pań stwa szwedzkiego po rozwią zaniu Unii Kalmarskiej w 1523 r. (zrzeszają cej Norwegię , Danię , Szwecję i Finlandię ). Wcześ niej religijnym i politycznym centrum Szwecji był o miasto Uppsala (Stara Uppsala), któ re spł onę ł o w 1245 roku.
Moż na ś miał o powiedzieć , ż e Sztokholm to miasto unoszą ce się na wodzie, jedna trzecia jego terytorium to kanał y i cieś niny. Znajduje się na wyspach jeziora Mä laren i brzegach wą skiej cieś niny ł ą czą cej jezioro z Morzem Bał tyckim.
Warto podkreś lić , ż e poł oż enie jest strategicznie bardzo korzystne - miasto rozwijał o się i szybko rosł o dzię ki intensywnej wymianie handlowej z wieloma krajami europejskimi. Obecnie w Sztokholmie mieszka 765 tysię cy ludzi.
Gamla Stan (stare miasto) to obszar, któ ry do naszych czasó w sprowadza się do Sztokholmu z XVII wieku. Do tego okresu należ y wię kszoś ć zabudowy Starego Miasta. W cał oś ci znajduje się na wyspie Stadsholmen, do któ rej nie dotarł y ani samochody, ani nowoczesne budynki. Oto sł ynny Pał ac Kró lewski (1754) z kaplicą kró lewską i Muzeum Antycznym Gustawa III, a takż e Koś ció ł Pał acowy, Katedra ś w. Mikoł aja (XIII-XV w. , miejsce koronacji monarchó w szwedzkich), Zbrojownia, Mennica Kró lewska, Skarbiec, Pał ac Uksensherna (obecnie Ministerstwo Edukacji jest tutaj), Pał ac Tessinsky (Slottsbakken) i Gieł da Sztokholmska na Placu Styptoriet.
Siedem mostó w ł ą czy historię i nowoczesnoś ć , dawny i dzisiejszy Sztokholm.
Wą skie uliczki z lampami gazowymi i restauracjami peł ne są ciekawskich turystó w dzień i noc. Najbardziej wytrwali z ł atwoś cią odnajdą zauł ek Mortena Trotziga, któ rego szerokoś ć nie przekracza 90 cm, tu też znajduje się dom, na dachu któ rego mieszkał znany nam z dzieciń stwa bohater ksią ż ek Carlson. Do Gamla Stan moż na dostać się metrem, co samo w sobie jest jedną z najwię kszych atrakcji miasta.
Pał ac Kró lewski w Sztokholmie to jeden z najwię kszych pał acó w na ś wiecie (608 pokoi), uż ywany przez gł owę pań stwa, kró la Karola Gustawa XVI. Oto niektó re z wyją tkowych atrakcji Sztokholmu: apartamenty kró lewskie, sala bankietowa, komnaty Zakonu Rycerzy, Skarbiec, Muzeum Pał acu Trzech Koron, Arsenał i Muzeum Antyczne Gustawa III. Zmianę warty moż na obserwować w ś rody i soboty o godz. 12.15 oraz w niedziele i ś wię ta o 13.15.
Pał ac powstał na fundamentach dawnego ś redniowiecznego zamku – Tre Kronor (Trzy Korony) z poł owy XIII wieku, któ ry spł oną ł w 1697 roku. Pozostał oś ci starego zamku moż na oglą dać w Muzeum Pał acu Trzech Koron. Budowa nowego pał acu trwał a 57 lat, od 1697 do 1754 roku. Był to wó wczas najwię kszy pojedynczy projekt budowlany w Europie. Komnaty kró lewskie są wspaniał e, wykonane w ró ż nych stylach, od baroku, rokoka i neoklasycyzmu gustawiań skiego po style eklektyczne XIX wieku. Pał ac jest oficjalną rezydencją gł owy pań stwa kró la Karola Gustawa XVI.
Ponadto w budynku Pał acu Kró lewskiego znajduje się kilka waż nych zabytkó w Sztokholmu: apartamenty kró lewskie ze skarbcem i kró lewskimi insygniami, sala uroczystoś ci, komnaty Zakonu Rycerzy, Skarbiec, Muzeum Pał acu Trzech Koron, arsenał z kolekcją powozó w i broni, staroż ytne muzeum Gustawa III.
Odwiedzamy Livrustkammaren (Arsenał ), któ ry zawiera bogatą kolekcję powozó w, zbroi, broni, biż uterii, obrazó w, ikon, ksią ż ek i innych trofeó w zdobytych w wyniku zwycię stw militarnych.
Codziennie od kwietnia do paź dziernika na placu przed pał acem moż na oglą dać uroczystą ceremonię zmiany warty kró lewskiej. Zimą , gdy turystó w jest mniej, odbywa się w ś rody i soboty w godz. 12-10, w niedziele w godz. 13-10.
Jeś li nie dotrzesz na uroczystą ceremonię we wskazanym czasie, nie denerwuj się - o 8.10, 14.16, 18 godzina jest też zmiana warty, jest prostsza niż przednia. Wś ró d straż nikó w zdziwił się widok kobiety.
Ratusz - najsł ynniejsza sylwetka Sztokholmu - jeden z najwybitniejszych przykł adó w architektury w stylu narodowo-romantycznym. Ratusz został zbudowany na wyspie Kungsholmen przez architekta Ragnara Ö stberga i otwarty w 1923 roku. Do budowy ratusza i dzwonnicy potrzeba był o 8 milionó w cegieł.
Na tle ogó lnej brył y budynku z czerwonej cegł y wyró ż nia się majestatyczna kwadratowa wież a o wysokoś ci 106 metró w. Jest zwień czona trzema zł oconymi koronami, któ re są symbolem Szwecji, a takż e są przedstawione na herbie kraju.
W Ratuszu znajdują się dwa dziedziń ce: otwarty cywilny i wewnę trzny zamknię ty. Za uroczystą fasadą mieszczą się biura sł uż b miejskich, sale spotkań dla politykó w i pracownikó w miasta, a takż e praktyczne sale bankietowe i unikatowe kolekcje dzieł sztuki.
Krypta Setek to honorowe wejś cie do Ratusza, któ re prowadzi bezpoś rednio na Pię tro Uroczystoś ci. Strop to sklepienie krzyż owe, skł adają ce się ze 100 muszli. Na jednym wystę pie muru widoczne są postacie z sagi o ś w. Latem o 12:00 i 18:00 figury obracają się , a Ś wię ty Jerzy i smok pojawiają się na balkonie na zewną trz w rytm dzwonkó w.
Posiedzenia Rady Miejskiej Sztokholmu odbywają się w Sali Rady.
Galeria publiczna mieś ci okoł o 200 sł uchaczy (moż e to być każ dy zainteresowany obywatel). Imitacja dziury w suficie daje wraż enie, ż e znajdujemy się w chacie z dwuspadowym dachem z czasó w Wikingó w.
Galeria Ksią ż ę ca przeznaczona jest na przyję cia miejskie. Stą d masz zapierają cy dech w piersiach widok na zatokę Riddarfjorden.
Sala Trzech Koron bierze swoją nazwę od trzech pozł acanych ż yrandoli zwisają cych z sufitu. Ś ciana pó ł nocna pokryta jest jedwabnym brokatem utkanym w Chinach.
Niebieska Sala miał a być w istocie niebieska, ale Ö stberg zmienił zdanie. Kiedy zobaczył pię kną ryflowaną cegł ę , zmienił zdanie i pokrył ją niebieskim tynkiem. W Sali Bł ę kitnej, najwię kszej sali na uroczystoś ci w Ratuszu, od 1935 roku co roku 10 grudnia odbywa się uroczysta kolacja z okazji wrę czenia Nagrody Nobla (sama wrę czenie nagró d odbywa się ró wnież od 1935 roku w Niebieski budynek sali koncertowej w Sztokholmie).
Mieś ci ró wnież jedne z najwię kszych organó w w Europie Pó ł nocnej, z 1.000 piszczał kami i 135 rejestrami.
Po kolacji w Sali Bł ę kitnej laureaci Nagrody Nobla, czł onkowie Dworu Kró lewskiego i goś cie tań czą w Sali Zł otej, któ rej wnę trza ozdobione są.18 milionami kawał kó w mozaiki z ceramiki, szkł a i zł ota. Jest to sala bankietowa o zł otym blasku, któ ra moż e pomieś cić do 700 goś ci.
W sklepie z pamią tkami Ratusza moż na kupić specjalnie wykonane pamią tki i upominki na temat „Ratusz i Sztokholm”. Codziennie organizowane są wycieczki z przewodnikiem w kilku ję zykach. Restauracja "W piwnicy Ratusza" serwuje dania z menu wszystkich kolacji noblowskich od 1901 do 2004 roku. Ten obiad moż e zakoń czyć zwiedzanie ratusza.
Ha ocтpoвe Pиддapxoльмeн ("Pыцapcкий oстpoв") расположено несколько уникальных дворцов - Двopeц Bpaнгeля (ceйчac здесь Швeдcкий aппeляциoнный cyд), Двopeц Cтeнбoкк (в наши дни - Bepxoвный aдминиcтpaтивный cyд) и Двopeц Бyндe, в кoтopoм ceйчac pacпoлaгaeтcя Bepxoвный cyд. Interesują cy jest ró wnież koś ció ł Riddarholm (XIII-XV w. ), miejsce pochó wku szwedzkich kró ló w i arystokrató w, a od 1807 r. - luksusowe muzeum.
Budynek Parlamentu (1905) znajduje się na wyspie Helgindsholmen ("Wyspa Ducha Ś wię tego") i jest otwarty dla publicznoś ci, aw podziemiach znajduje się podziemne muzeum ś redniowiecznego Sztokholmu.
Centrum miasta lub Norrmalm to centrum sklepó w i teatró w, restauracji i biur, biznesowe centrum stolicy oraz tradycyjna lokalizacja ambasad i instytucji rzą dowych.
Fontanna w parku w samym centrum Sztokholmu jest ulubionym miejscem nie tylko wypoczynku, ale odbywają się tu takż e ró ż nego rodzaju imprezy miejskie. Mieliś my szczę ś cie być ś wiadkiem jednego z nich, zorganizowanego dla mł odzież y.
Wszę dzie w namiotach odbywał y się ró ż ne zawody, ż oł nierze opowiadali mł odym mę ż czyznom i kobietom o sł uż bie i przeprowadzali ró ż ne zawody. W parku znajdował o się wiele automató w do gier, straganó w z napojami, deserami owocowymi i innymi smakoł ykami. Jak rozumiemy, dla mł odych ludzi wszystko jest bezpł atne.
Poł udniowa czę ś ć miasta, Sö dermalm lub po prostu Sö der, to miejsce doś ć nietypowe – stare drewniane chał upki są wpisane na listę dziedzictwa kulturowego stolicy, otoczone kolorową mieszanką pię knych domó w z XVIII-XIX wieku. oraz nowoczesne budynki, wś ró d któ rych znajdują się tak niezwykł e budowle jak pó ł kolisty budynek „Boy” czy niezwykł y wież owiec „Sö derthorn”. Niedaleko Vagnharad znajduje się letnia rezydencja kró la Gustawa V - Pał ac Tulgarns (1720). W pobliż u znajduje się ró wnież najstarsza z obecnych rosyjskich cerkwi prawosł awnych poza granicami Rosji – cerkiew Przemienienia Pań skiego (XVII w. ).
Obszar i wyspa Djurgå rden znajduje się na wschó d od historycznego centrum Sztokholmu. W zachodniej czę ś ci wyspy znajdują się najsł ynniejsze atrakcje turystyczne stolicy - Pał ac Rosendal (1820), park rozrywki i skansen Skansen (zał oż ony w 1891 roku), a takż e zoo o tej samej nazwie, Park rekreacyjny Grö na Lund (1883). ), wiele muzeó w, kino Kosmonov z ekranem o powierzchni 740 m2. m. , Muzeum Architektury Drewnianej Jyrgå rdsstaden, w któ rym znajduje się ponad 150 budowli z ró ż nych epok z cał ej Szwecji, wież a Kaknastornet (wysokoś ć.155 m. ), a cał a poł udniowa czę ś ć Jurgå rden jest czę ś cią ogromnej i jak dotą d jedyny na ś wiecie Eco-Park. W jego pó ł nocnej czę ś ci znajduje się Muzeum Historii Morskiej i Muzeum Politechniki, a takż e sł ynne Muzeum Wazó w, poś wię cone zabytkowi narodowemu - zatopionemu w XVII wieku. do kró lewskiego statku „Basa”. Pał ac Uriksdal (1640-1644) znajduje się w Narodowym Parku Miejskim, w szklarni i dawnych kró lewskich stajniach, w któ rych otwarte jest Muzeum Rzeź by Szwedzkiej.
Warto ró wnież odwiedzić Pał ac Rosersberg (1634-38) z ekspozycją wnę trz z XVIII-XIX wieku. oraz Pał ac Stromsholm (XV wiek) z ekspozycją sztuki szwedzkiej XVII wieku. , wyż sza szkoł a jazdy konnej i oś rodek hipologiczny. Na wyspie znajduje się ró wnież teatr dla dzieci.
Zwiedzamy muzeum statku Wazó w, któ ry w dniu pierwszego rejsu zatoną ł.10 sierpnia 1628 w porcie sztokholmskim. W 1961 roku, po 333 latach, został wyniesiony na powierzchnię . Został odrestaurowany i skł ada się z 95% oryginalnych czę ś ci, bogato zdobionych setkami rzeź bionych rzeź b. Dziś Vasa jest jednym z najbardziej znanych miejsc turystycznych na ś wiecie, zapewniają cym wyją tkowy wglą d w Szwecję na począ tku XVII wieku. Odwiedzają cy mają okazję wejś ć na gó rny pokł ad statku i obejrzeć znalezione na nim przedmioty. Muzeum szczegó ł owo opowiada o historii statku od momentu powstania do momentu odnalezienia, zbadania przez nurkó w i podniesienia.
Interesują ce są ró wnież historie osó b, któ re zginę ł y w jego katastrofie. Zrekonstruowane twarze oparte są na szkieletach wydobytych z dna morza wraz ze statkiem.
Opró cz muzeum statku Vasa, miasto ma miejsca do odwiedzenia i rzeczy do zobaczenia. Ponad 75 muzeó w i 100 galerii sztuki w stolicy sł uż y szwedzkim obywatelom i turystom – Muzeum Narodowe, Szwedzka Narodowa Galeria Portretó w na zamku Gripsholm, Skarbiec Kró lewski w podziemiach Pał acu Kró lewskiego, Muzeum Historii Narodowej, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Muzeum Historii Naturalnej, Muzeum Motyli i Ptakó w w Hagapark, Muzeum Nauki i Techniki, Muzeum Morskie, Szwedzkie Muzeum Historii Gospodarczej w gmachu Mennicy Kró lewskiej, Arsenał Kró lewski ( najstarszego muzeum w kraju), Thiel Gallery, National Museum of Etnography i Lilyevals Art Gallery.
Szwedzkie Centrum Grafiki, Muzeum Ż ydowskie, Muzeum Ceramiki, Muzeum Biologii ze wspaniał ą panoramą , Szwedzkie Muzeum Architektury, oryginalne Muzeum Jedwabnego Mł yna Almgren, Muzeum Zabawek, Ogró d Botaniczny Bergius z egzotyczną szklarnią Na szczegó lną uwagę zasł uguje Muzeum Wię zienia Langholmen, jedyne na ś wiecie, Muzeum Tań ca i Teatru „Dom Tań ca”, Muzeum Mię dzynarodowego Teatru Lalek, Muzeum „Junibacken” (poś wię cone ksią ż kom Astrid Lindgren), Muzeum Staroż ytnoś ci Morza Ś ró dziemnego i Bliskiego Wschodu, Muzeum Historii Medycyny, Muzeum Muzyki, Muzeum Pó ł nocne, Muzeum Poczty, Muzeum Olson House i galeria sztuki nowoczesnej o tej samej nazwie, Szwedzkie Muzeum Sportu, Muzeum Strindberga, Muzeum Telekomunikacji, Muzeum Tytoniu w budynku starej tawerny, Muzeum Twierdzy Artylerii Nadbrzeż nej Vaxholm, Muzeum Historyczne Wina i Alkoholi, Kró lewskie Muzeum Wojska, historyczne posiadł oś ci Lefsta i Ninas (XVII-XX w. ).
), Pał ac Lako z kolekcją sztuki szwedzkiej z XVII wieku. i Pał ac Wadsten (XVI-XVII w. ), a takż e Muzeum Akwarium Aquaria-Water-Museum itp.
Naszą znajomoś ć z majestatycznym i peł nym wdzię ku Sztokholmem koń czymy na statku wycieczkowym, z któ rego po raz kolejny mamy okazję podziwiać kochane przez nas miasto, pł yną c jego drogami wodnymi. Nabrzeż a Sztokholmu wypeł nione są gę stą linią jachtó w koł yszą cych się na spokojnych wodach jeziora. Ogromne poł acie wó d w Sztokholmie pozwalają podró ż nikom morskim cumować w samym jego centrum.
Przedmieś cia Sztokholmu są ró wnież bogate w nie mniej pię kne zabytki. Na przedmieś ciach znajduje się rezydencja szwedzkiej rodziny kró lewskiej – sł ynny pał ac Drottingholm (XVII w. ) ze wspaniał ym parkiem, Pawilon Chiń ski (1753) i Teatr Dworski Drottinholm (1766).
), gdzie co roku latem odbywają się przedstawienia operowe i baletowe oraz koncerty w oryginalnej XVIII-wiecznej scenerii. 60 km na zachó d od Sztokholmu znajduje się najstarsza w kraju rezydencja kró lewska - Zamek Gripsholm (XIV w. ), któ rego wnę trza uważ ane są za jedne z najbardziej luksusowych w Europie. Znajdują ca się w zamku Szwedzka Narodowa Galeria Portretó w (1822 r. ) prezentuje portrety najwybitniejszych postaci szwedzkiej historii.
Jednym z ciekawszych zabytkó w przedmieś cia jest rzeź ba-muzeum-posiadł oś ć Karla Millesa (1875-1955), wybitnego szwedzkiego rzeź biarza, poł oż ona na wyspie Lidingo, na pó ł nocny wschó d od Sztokholmu, któ rą planował em odwiedzić jeszcze przed podró ż ą . Na wysokim brzegu cieś niny stoi jego oryginalny rezerwat dworski, stworzony w oparciu o zasadę architektury krajobrazu, wymyś loną przez samego Millesa.
Ten malowniczy kompleks rozcią ga się na 18 hektarach, organicznie ł ą czy architekturę , rzeź bę i niepowtarzalne pię kno przyrody. Osiedle skł ada się z domu, w któ rym mieszkał i pracował Milles, oraz szeregu tarasó w wył oż onych wielobarwnymi pł ytami z naturalnego kamienia z fontannami i wieloma rzeź bami w pię knym parku. Park oferuje szeroką panoramę Sztokholmu.
Wiadomo, ż e sam Milles nieodł ą cznie czuwał nad budową , dobierają c każ dy kamień pod wzglę dem kształ tu i odcienia, zastanawiają c się nad każ dym szczegó ł em. W efekcie powstał zespó ł , któ ry nie miał sobie ró wnych w swej oryginalnoś ci, wyraź nie odzwierciedlają c unikalną cechę twó rczoś ci artystycznej wybitnego rzeź biarza, patrioty, któ ry bardzo dobrze znał i kochał swoją ojczyznę , jej naturę i ludzi.
W muzeum znajduje się ró wnież osobista kolekcja rzeź biarza, w któ rej znajdują się prace innych znanych mistrzó w.
W rezydencji znajduje się wyją tkowa kolekcja sztuki z okresu ś redniowiecza i renesansu, a takż e rzadkie artefakty ze staroż ytnego Rzymu i staroż ytnej Grecji.
Prowincjonalne Szwecja
Przybywają c do Szwecji z zgieł ku oś rodkó w przemysł owych i przeludnionych miast kontynentalnej Europy, uderzają przede wszystkim rozległ e obszary kraju i jego niewielka liczba ludnoś ci (ok. 9 mln osó b na 44.964 km² terytorium). Jeś li jedzie się od poł udnia, to wiejski krajobraz z polami i wiatrakami szybko zastą pią gę ste lasy. Jeszcze dalej na pó ł noc rozcią ga się kraj z niekoń czą cymi się lasami, aż do samej tundry. Stopniowo podporzą dkowujesz się miejscowemu rytmowi, zapominasz o zgieł ku, czują c spokó j i spokó j.
Wię kszoś ć ludnoś ci Szwecji to mieszkań cy miast, a zatem w kraju jest wiele miast. Nie widać ani jednego dymią cego komina. Solidne lasy iglaste i jeziora. Komfort, dyscyplina.
Ś mieci nie leż ą dookoł a, ale leż ą gdzieś przy drogach w duż ych plastikowych workach, ską d są szybko odbierane i wywoż one przez odpowiednie sł uż by. Rolnictwo zatrudnia tylko 2% populacji. Ale… najwyż sze wyposaż enie techniczne rolnikó w oraz zespó ł pracownikó w sezonowych pozwalają Szwecji na niezależ noś ć ż ywnoś ciową.
Pierwsza czę ś ć naszej trasy biegł a z poł udniowego portu Istad przez miasta Helsingborg, Malmö i Gö teborg, druga – z pó ł nocy na poł udnie (przez miasta Luleå , Umeå , Sundsvall, Gä vle, Uppsala, Sztokholm), koń czą c na kolejny poł udniowy port Karlskrony. Miasta te, podobnie jak inne szwedzkie miasta, przycią gają swoim dobrobytem ró ż norodnoś cią pię knych klombó w, co pozwala cieszyć się ich spokojem, ś wież oś cią i schludnoś cią . Na szczegó lną uwagę zasł uguje czystoś ć i ś wież oś ć powietrza, co wynika z faktu, ż e miasta te leż ą na wybrzeż u morskim.
W miastach jest wiele pię knych zielonych parkó w z wieloma fontannami i rzeź bami. Szczegó lną uwagę zwracasz na figurki zwierzą t, któ re są wszechobecne na ulicach (w Sundsvall są to smoki, w Gä vle - barany), któ re są zabawnymi symbolami miast.
W portowym mieś cie Sundsvall, mijają c biuro podró ż y zachę cają ce obywateli Szwecji do podró ż owania po ś wiecie, zapytał em o wycieczki na Ukrainę , kierownik z zakł opotaniem odpowiedział , ż e na Ukrainę nie ma nic. Powtó rzył em ten sam eksperyment w innym miejscu i usł yszał em tę samą odpowiedź . Stał o się to bardzo obraź liwe dla ich ojczyzny, czy oni naprawdę myś lą w Szwecji, ż e w naszym kraju nie ma co oglą dać i nie moż e to być atrakcyjne dla ich obywateli!
Każ de miasto jest na swó j sposó b ciekawe z charakterystycznymi budynkami ratuszó w, monumentalnymi pomnikami kró ló w szwedzkich, koś cioł ami, solidnymi budynkami i zadbanymi ulicami, nowoczesnymi centrami handlowymi, kawiarniami i restauracjami. Stare budynki harmonijnie wspó ł istnieją z nowoczesnymi budynkami. Tutaj nic nie jest odbudowywane, kopane ani ł amane. Jest staroż ytnoś ć architektoniczna, ale nie ma nic zrujnowanego i odrapanego. Odnosi się wraż enie, ż e kraj wł aś nie został przekazany pod klucz – wszystko jest dopracowane i lś ni.
Niektó re z odwiedzonych miast pozostawił y w mojej pamię ci szczegó lne wraż enie i chciał abym o nich wię cej opowiedzieć.
Gö teborg - port na Morzu Pó ł nocnym
Najwię kszy port w Szwecji - miasto Gö teborg - znajduje się nad brzegiem cieś niny Kattegat na Morzu Pó ł nocnym i zachwyca swoimi zabytkami. Pomię dzy Gö teborgiem a Sztokholmem istnieje niewypowiedziana rywalizacja mię dzy dwiema stolicami - oficjalną i nieoficjalną.
Jeś li w mieś cie odbywa się jakieś wydarzenie celebrytó w, koniecznie spotkaj się z nimi na Avenyn. W alei frontowej, otoczonej drzewami, znajdują się sklepy, puby, uliczne kawiarnie, restauracje, kina, muzea, teatry, hotele. Co ciekawe, po jednej stronie ulicy znajdują się budynki wybudowane w stylu francuskim, a po drugiej typowe przykł ady architektury angielskiej. Przy Alei znajduje się muzeum sztuki, biblioteka miejska, w zachodniej czę ś ci znajdują się galerie sztuki i sklepy z dzieł ami sztuki i rę kodzieł em. Ulica koń czy się placem Gotaplatsen, poś rodku któ rego znajduje się Fontanna Posejdona – dzieł o ś wiatowej sł awy szwedzkiego rzeź biarza Carla Millesa (1931). Plac jest siedzibą Sali Koncertowej, wybudowanej w 1935 roku, o doskonał ej akustyce, co czyni ją jedną z najlepszych sal na ś wiecie.
Co roku na placu odbywa się huczna uroczystoś ć „Gö teborg Party”, podczas któ rej przez cztery dni nie koń czą się wystę py muzyczne i teatralne, taneczne maratony, dział a wiele kawiarni, baró w, jadł odajni.
Portowe miasto, otwarte na komunikację z cał ym ś wiatem, skupia się bardziej na europejskich tradycjach i stylach ż ycia niż na szwedzkich. Od dawna panuje tu duch kosmopolityzmu. Spacerują c uliczkami Gö teborga moż na odkryć wiele ciekawych rzeczy - uwagę zwracają geometrycznie dopasowane proporcje ulic, alei i placó w, któ re cieszą się duż ym zainteresowaniem podró ż nikó w z ró ż nych czę ś ci globu.
Luleå to miasto na pó ł nocy Morza Bał tyckiego w szwedzkiej Laponii.
W tym samym 1621 roku, za panowania Gustawa II Adolfa, na pó ł nocnym wybrzeż u Zatoki Botnickiej na Bał tyku zał oż ono miasto Lulea.
Gammelstad („stare miasto”) to najwię ksze i najlepiej zachowane miasto koś cielne w kraju, któ re skł ada się z 408 budynkó w, któ re do dziś sł uż ą do zamieszkania, uczę szczania do koś cioł a podczas ś wią t koś cielnych oraz jako domy letniskowe. Ulice są wą skie, a czerwone chaty z biał ymi naroż nikami są mocno do siebie przyciś nię te. Wyglą da na to, ż e czas się tu zatrzymał.
W samym centrum znajduje się wspaniał y koś ció ł . Ten stary i wedł ug pamię tnikó w bogaty koś ció ł z XV wieku został konsekrowany w dniu ś w. Piotra w 1492 roku. Piotr jest ś wię tym opiekunem koś cioł a, a kluczem Apostoł a Piotra jest herb parafii koś cielnej. Koś ció ł wraz ze ś redniowieczną bramą sł uż ył takż e jako fortyfikacja w czasach niepokojó w i niepokojó w. Miasto koś cielne w Gammelstad został o wpisane na Listę Ś wiatowego Dziedzictwa UNESCO jako „przykł ad tradycyjnego miasta koś cielnego w pó ł nocnej Skandynawii”.
Nowoczesne Luleå , miasto poł oż one na pó ł nocnym wybrzeż u Zatoki Botnickiej, peł ne jest kontrastó w. Ł ą czy kosmopolityzm z jednoczesną bliskoś cią dzikoś ci.
Uppsala – dawna i duchowa stolica Szwecji
Miasto jest znanym oś rodkiem uniwersyteckim w Europie, otwartym dla mł odych ludzi dowolnej narodowoś ci i religii oraz zwią zanym z ż yciem i pracą naukową przyrodnika Karola Linneusza, astronoma i fizyka Andersa Celsjusza oraz chemika Berzeliusa. Ponadto w Uppsali mieszkał i pracował lekarz i matematyk, rektor Uniwersytetu w Uppsali Olaf Rudbek, chemik Karl Wilhelm Scheele, dramaturg i reż yser Ingmar Bergman. Uniwersytet w Uppsali został zał oż ony w 1477 roku i jest najstarszym w kraju. Dziś w tej solidnej instytucji edukacyjnej studiuje 4.000 studentó w, któ rą wszyscy czł onkowie zespoł u ABBA ukoń czyli w jednym czasie.
To miasto czę ś ciowo „rozł adowane” Sztokholm: mieś ci się w nim kilka ministerstw.
Naprzeciw uniwersytetu znajduje się narodowe sanktuarium - najstarszy koś ció ł w Szwecji - Katedra w Uppsali, uznawana za najwyż szą w Skandynawii (118.7 m, wysokoś ć ró wna dł ugoś ci). Ta imponują ca budowla powstał a w 1260 roku, kiedy miasto liczył o zaledwie 800 mieszkań có w, jej budowa trwał a 175 lat. Ś wią tynia był a kilkakrotnie odnawiana, w szczegó lnoś ci po poż arach. Ostatnia renowacja został a ukoń czona w 1976 roku.
Ś ciany katedry pokryte są malowidł ami, któ rych ł ą czna powierzchnia wynosi 1000 metró w kwadratowych. m, jego witraż jest najwię kszym w Szwecji. Interesują ca jest ambona z 1709 roku.
Gł ó wnym sanktuarium ś wią tyni jest zł oty grobowiec pierwszego kró la szwedzkiego Eryka Ś wię tego, któ ry wprowadził chrześ cijań stwo do Szwecji.
W katedrze pochowanych jest takż e wielu kró ló w i wybitnych postaci szwedzkich: kró l Gustaw Waza z obojgiem mał ż onkó w, Jan III, wielcy naukowcy Carl Linneus, Nathan Soderblom i Emmanuel Swedenborg. W pó ł nocnej wież y ś wią tyni znajduje się Muzeum Katedralne.
Niedaleko od budynku staroż ytnego uniwersytetu znajdują się liczne kamienie runiczne. Na tych kamieniach zaszyfrowana jest historia i opisy wielu wydarzeń z czasó w staroż ytnych. Szwedzkie miasto Uppsala lub Asgard Svetiodsky (miasto bogó w konsekrowane ś wiatł em Odyna). To ostatni zbudowany Asgard. Po tym, jak Asgard Svitiodsky (był drewniany) spł oną ł z powodu sprowadzenia przez kupcó w choroby (dż umy, cholery lub tyfusu), na jego miejscu zbudowano nowe miasto, któ re do dziś nosi nazwę Uppsala.
Karlskrona - miasto morskiej chwał y
Karlskrona to najważ niejszy szwedzki port.
Został zał oż ony przez Karola XI w 1680 roku jako gł ó wna (i obecnie jedyna) baza floty szwedzkiej na 33 wyspach u wybrzeż y Bał tyku. Nazwa w tł umaczeniu oznacza „korona Karola”. Ludnoś ć - 6.804 mieszkań có w. Znajduje się na pó ł wyspie i kilku mał ych wyspach poł ą czonych z lą dem mostami. Miasto nadal jest ś ciś le zwią zane z historią morską . Szerokie ulice są przeznaczone na parady wojskowe. Na gł ó wnym placu zwanym Stortorget znajdują się dwa koś cioł y: Tró jcy Ś wię tej (Trefaldighetskyrka) i Fredrikskyrka. W pobliż u znajduje się drewniany Koś ció ł Admiralicji (Amiralites Torget). Jest to najwię ksza drewniana ś wią tynia w Szwecji. Został zbudowany w 1685 roku. Popularne jest muzeum morskie.
Każ dego, kto wchodzi do Koś cioł a Admiralicji, na samym począ tku wita chyba najsł ynniejsza dla nas szwedzka rzeź ba – starzec Rosenbom: to ten drewniany stary marynarz oż ywa w ksią ż ce Selmy Aagerlö f o przygodach Nielsa z dzikimi gę si.
To w swoim kapeluszu dowcipnisi ukrywał się przed potę ż nym spiż owym kró lem. Stoi przed najwię kszym drewnianym koś cioł em w Szwecji, jednak wielu turystó w widzi tylko kopię powstał ą w 1956 roku, podczas gdy oryginał , któ ry trafił do nas od 1793 roku, jest przechowywany w samym koś ciele. W dł oniach, przedstawionych przez ż ebraka Rosenboma, trzyma tabliczkę z proś bą o jał muż nę : „Proszę pokornie – Chociaż gł os mam sł aby, – Daj mi monetę , Podnoszą c kapelusz”. U doł u widnieje napis z Biblii, przypominają cy przechodniom, ż e troska o biednych uważ ana jest za czyn sprawiedliwy. Historia opowiedziana przez Selmę Aagerlö f w „Niesamowitej podró ż y z dzikimi gę siami” Nielsa przedstawia Rosenbauma jako wspaniał ego bosmana, któ ry sł uż ył w wielkiej szwedzkiej marynarce wojennej i przeż ył niezwykł e przygody z samym kró lem Karolem. Jednak wyczyny i zalety Rosenboma są najwyraź niej nieco przesadzone.
Kontrasty kapitalistycznego socjalizmu
Szwecja nazywana jest krajem „socjalizmu kapitalistycznego” lub „kapitalizmu socjalistycznego”. Jednocześ nie widoczne są wszystkie atrybuty realnego pań stwa socjalistycznego: bezpł atna nauka, opieka nad niepeł nosprawnymi i emerytami. Wysokie ś wiadczenia i ś wiadczenia socjalne, pł atny urlop. Wysokie pensje i wreszcie wysokie emerytury. Nawet kiedy mó wią o szwedzkich wię zieniach i utrzymaniu wię ź nió w, nie od razu rozumiesz, o co toczy się gra: te warunki tak bardzo przypominają warunki przebywania w naszych domach spokojnej staroś ci.
Pamię taj, ż e Szwecja jest monarchią konstytucyjną . Teraz kró lem Szwecji jest Karol XVI Gustaw (od 1973), jedyny syn księ cia Gustawa Adolfa, księ cia Vä sterbotten i księ ż nej Sybilli Sachsen-Coburg i Gotha. Nastę pczynią tronu jest księ ż na Wiktoria (ur. 14 lipca 1977), ksią ż ę Karol Filip urodził się w 1979 r. , a księ ż niczka Madeleine urodził a się w 1982 r.
30 kwietnia obywatele z cał ego kraju zbierają się na Zamku Kró lewskim w Sztokholmie, gdzie mają najrzadszą okazję nie tylko zobaczyć kró la, ale takż e osobiś cie zł oż yć mu najlepsze ż yczenia. W tym dniu w centrum miasta odbywa się parada wojskowa, ró ż ne imprezy rozrywkowe, a cał y kraj obchodzi urodziny monarchy z wielką mił oś cią do jego gł ó wnego symbolu szwedzkiej pań stwowoś ci.
Jakoś nie pasują mi do gł owy takie poję cia jak „monarchistyczny socjalizm” czy „Socjalistyczne Kró lestwo Szwecji”. Czym jest socjalizm? To bardziej przypomina ludzki kapitalizm. Polega na wysokim standardzie ż ycia i najwyż szym zabezpieczeniu społ ecznym. Jednocześ nie produkcja, zarzą dzanie przyrodą , poczta - wszystko prywatne lub akcyjne. Wszystkie lasy w tych krajach są niepań stwowe. Ale pł otó w nie ma, każ dy mieszkaniec moż e do nich wejś ć , zbierać jagody i grzyby.
Ale nie moż na niszczyć drzew i palić poż aró w… Kró tko mó wią c, produkcja jest maksymalnie kapitalistyczna, a konsumpcja maksymalnie socjalistyczna. Nawet okrę gi administracyjne regionó w nazywane są gminami. Im wyż szy dochó d danej osoby, tym wię kszy procent pł aci podatki do skarbu pań stwa, ale nie ma limitu dochodu.
W rezultacie ś rednia pensja w kraju wynosi 2500 dolaró w miesię cznie. Bezpł atna medycyna, edukacja (ró wnież wyż sza! ), bezpł atne przedszkola i ż ł obki. Ś rednia dł ugoś ć ż ycia: dla mę ż czyzn - 78 lat, dla kobiet - 83. Przechodzą na emeryturę w wieku 67 lat (obaj). Emerytura - 2/3 maksymalnej pensji otrzymywanej przez daną osobę . Jeś li weź miemy pod uwagę , ż e emerytury nie są opodatkowane, a ś rednio tylko 1/3 zarobkó w trafia na podatki od pensji, to… najlepsi są emeryci. Osoby starsze najczę ś ciej nie mieszkają w rodzinach (to nie jest akceptowane), ale w domach opieki.
Nie są to nę dzne instytucje, ale pię trowe, komfortowe hotele z peł nym wyż ywieniem i opieką medyczną na koszt pań stwa. Jednocześ nie zachowana jest cał a emerytura osó b starszych! Widzieliś my jednak te domy opieki z zewną trz, ale to wystarczył o!
Tak wię c na pytanie, czy socjalizm rzeczywiś cie istnieje, moż na odpowiedzieć twierdzą co. W Szwecji socjalizm jest rzeczywistoś cią . I każ dy moż e to sprawdzić osobiś cie. Zapoznawszy się ze Szwecją , warunkami pracy i ż ycia ludzi tam ż yją cych, moż na być przekonanym, ż e system społ eczny, do któ rego dą ż ył ZSRR, z powodzeniem istnieje w Szwecji.
Pienią dze podatnikó w w Szwecji trafiają przede wszystkim na utrzymanie systemu ubezpieczeń społ ecznych, któ ry pieczoł owicie dba o każ dego mieszkań ca tego kraju od momentu jego narodzin.
Bezpł atna nauka, w tym dla dorosł ych, opieka zdrowotna dotowana przez wł adze wojewó dzkie, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia, pł atny urlop w przypadku narodzin lub choroby dziecka, dodatek mieszkaniowy, emerytura w wysokoś ci 70-75% wynagrodzenia - to nie jest peł ne wykaz gwarancji udzielonych ludnoś ci szwedzkiej. Jednocześ nie wszyscy mieszkań cy „szwedzkiego domu”, niezależ nie od poziomu dochodó w, mają dostę p do ró wnego zestawu ś wiadczeń socjalnych tej samej jakoś ci. Elitarne szpitale czy szkoł y w Szwecji to zjawisko dotychczas nieznane.
Inną charakterystyczną cechą szwedzkiego socjalizmu jest wyró wnywanie dochodó w mię dzy ró ż nymi grupami ludnoś ci. Rezultatem tej polityki jest najmniejsza na ś wiecie ró ż nica pł ac mię dzy ró ż nymi zawodami i mię dzy czł onkami tego samego zawodu.
Za jasnymi, zadbanymi domami na zadbanych ulicach najczę ś ciej zapomina się , ż e ludzie ż yją wszę dzie ze wszystkimi swoimi problemami, radoś ciami i smutkami. Nie wszystko jest takie proste w tym zamoż nym kraju, jak się wydaje na pierwszy rzut oka, a wiele dla naszych wspó ł obywateli z naszą mentalnoś cią jest nie tylko zaskakują ce, ale i nie do zaakceptowania.
Szwedzi to bardzo spokojni i powś cią gliwi ludzie. Ż yczliwoś ć mieszkań có w wobec goś ci kraju znana jest na cał ym ś wiecie. Wszelkie pytania czy proś by o pomoc do Szweda nie pozostaną bez odpowiedzi. Zauważ alna jest jednak druga cecha narodowa - skrupulatne przestrzeganie raz na zawsze ustalonych reguł i niesamowite dla praworzą dnego i bezkompromisowego turysty z był ego Zwią zku Radzieckiego. Jednocześ nie nie uważ a się za haniebne dobrowolne zawiadomienie policji o zaobserwowanym naruszeniu, nawet jeś li z zewną trz nie dotyczy to w ż aden sposó b tego obywatela naszym zdaniem - pisk.
Absolutnie wzorowy porzą dek utrzymany jest na ulicach, wię c absolutnie nie należ y ś miecić ani wyrzucać ś mieci w niewł aś ciwe miejsce. Naruszenie norm czystoś ci grozi poważ nymi grzywnami. Ró wnież przepisy dotyczą ce ochrony ś rodowiska są bardzo surowe. Wę dkowanie nie jest wszę dzie dozwolone. W jeziorach Vä nern, Vä ttern, Mä laren i Elmaren moż na ł owić za darmo, na innych wodach należ y uzyskać specjalne zezwolenie lokalnych biur informacyjnych lub sklepó w sportowych. Wę dkowanie jest surowo zabronione na wodach prywatnych.
Niemoż liwe jest ró wnież przekraczanie granic rezerwató w bez specjalnego zezwolenia.
Surowo zabrania się chodzenia po uprawach i dział kach domowych, wchodzenia na teren domó w prywatnych, pozostawiania ś mieci na drodze lub w pobliż u domu, niszczenia budynkó w i przyrody, ś cinania drzew, ł amania lub cię cia gał ę zi w ogniu (nawet jeś li jest suchy drewna lub chrustu), niszcz gniazda ptakó w, wjeż dż aj samochodem do lasu, gdzie nie ma drogi, pal poż ary (nawet na terenach skalistych), myj samochody w naturalnych zbiornikach itp.
W wielu sklepach spoż ywczych, bankach, kasach biletowych, kantorach, biurach informacji itp. numery kuponó w sł uż ą do ustawienia kolejki. Kupony wydawane są przez specjalne maszyny, zwykle montowane na ś cianie obok lady. Aby z niego skorzystać , wystarczy oderwać kupon i zapamię tać liczbę wyś wietlaną na tablicy wynikó w. Kupon jest wrę czany sprzedawcy, a jeś li kolejka zostanie przypadkowo pominię ta, należ y wzią ć nowy kupon.
Wszystkie toalety publiczne (z wyją tkiem lotniska i niektó rych muzeó w) są pł atne. Koszt to zwykle 5 SEK. W niektó rych miejscach trzeba zapł acić bezpoś rednio przy wejś ciu do toalety, w innych - tylko za korzystanie z kabiny (w tym przypadku na drzwiach kabiny lub obok niej znajduje się automat cenowy). Korzystanie z toalety w restauracji lub kawiarni jest bezpł atne tylko dla cl
