Książka „Niezapomniany Iran”. Rozdział 14.2 Atrakcje Yazd
Yazd to jedno z najstarszych miast na Ziemi, wedł ug archeologó w istnieje od III tysią clecia p. n. e. mi. Turyś ci czę sto przyjeż dż ają tu, aby spacerować po adobe uliczki starego miasta, podziwiać panoramę domó w z wiatrakami (badgiry), odwiedzić ś wią tynie zoroastryjskie lub wybrać się na wycieczkę krajoznawczą na pustynię.
Ciekawi podró ż nicy wolą nie odwiedzać Yazd, ale prowincję o tej samej nazwie. Na przykł ad odwiedź Meybod, z domami z cegł y, któ re reprezentują Yazd w miniaturze. 70 km od miasta znajduje się miasto Kharanak (Kharanaq), opuszczone przez mieszkań có w i zamienione w miasto duchó w. Znajduje się tam ró wnież wieś Chak-Chak („czapka” w ję zyku farsi), gdzie znajduje się ś wią tynia ognia „Pir e Sabz”, tysią ce pielgrzymó w przybywają tu w poł owie czerwca.
Jeś li przyjedziesz do Yazd, zacznij zwiedzać je od gł ó wnej atrakcji - kompleksu Amir Chakmak, któ rego gł ó wną czę ś cią jest trzypię trowa Khoseiniya, rytualny budynek przeznaczony do modlitwy i ż ał oby po Imama Husajna.
Na prawo od kompleksu zobaczysz budynek z pię cioma badgirami. Wcześ niej był to ogromny zbiornik, w któ rym przechowywano wodę dla miasta. Po wejś ciu najpierw znajdujesz się w pomieszczeniu, wewną trz któ rego we wnę ce znajduje się pierś cień , a wokó ł niego rozmieszczone są dziwne przedmioty: drewniane patyki w kształ cie gruszki ró ż nej wielkoś ci, ł ań cuchy z metalowymi pł ytkami, a nad nim wznosi się trybuna pierś cień jak w zawodach sportowych. To miejsce nazywa się „Sahe b a Zaman Zurkhane”, czyli sił ownia. Sportowcy są tu angaż owani wedł ug specjalnej metody, trening skł ada się z ć wiczeń gimnastycznych i sił owych, jako cię ż arkó w uż ywa się drewnianych kijó w i ł ań cuchó w.
Jeś li przyjdziesz wieczorem, bę dziesz mó gł uczestniczyć w kulturystyce w stylu irań skim.
Film szkoleniowy na youtube:
http://youtu. be/juA18a1PaZQ
Kontynuują c inspekcję budynku, zejdź pię tro niż ej, aby spojrzeć na zbiornik, teraz nie ma w nim wody, ale skala jest imponują ca. Nastę pnie moż esz udać się na dach, zrobić stamtą d kilka zdję ć i przyjrzeć się borsukom.
Odniesienie. Badgiry (farsa „ba: d” wiatr, „gi: r” ł apacz) – przeznaczone do chł odzenia powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych i zbiornikach wodnych. Przy lekkim wietrze powietrze, omijają c wiatraczek, dostaje się do jego szybu i opada do pomieszczenia, pod któ rym najczę ś ciej montowany jest basen. Chł odzenie, przepł yw jest rozdzielony – zimne powietrze pozostaje w domu, natomiast ciepł e wznosi się szybem na przeciwległ ym koń cu pomieszczenia.
Po zaję ciu się zbiornikiem, czas w Muzeum Wody dowiedzieć się , ską d ta woda pochodzi na ś rodku pustyni.
Budynek muzeum znajduje się naprzeciwko kompleksu Amir Chakmak, jego modele i ilustracje wyraź nie pokazują , ż e powstał system kanał ó w - „lin” (kanat) do transportu wody do miasta. W samym muzeum znajduje się zejś cie do jednego z nich. Wiele plakató w dedykowanych jest osobom wykonują cym specjalny zawó d, któ ry ł ą czy kopaczkę i inż yniera, a za pomocą ich obliczeń i zrogowaciał ych rą k pojawił y się wł aś nie te „liny”. Pod jednym z plakató w jest napisane, ż e zawó d był tak niebezpieczny, ż e robotnicy roztropnie zeszli do podziemia natychmiast w biał ych szatach.
Odniesienie. „Kanat” (kyariz, kariz) to tradycyjny podziemny system hydrauliczny, któ ry ł ą czy systemy zaopatrzenia w wodę i nawadniania. Ź ró dł o wody znajduje się w warstwie ziemi, nastę pnie pod nią wykonywany jest kanał podziemny (szyb poziomy), któ ry prowadzony jest do zbiornika z wodą lub do miejsca nawadniania.
Z muzeum najlepiej udać się na spacer po starym mieś cie, jego uliczkach z domami z cegł y i wysokimi murami. Przewodnik LP radzi dosł ownie „zgubić się spacerują c po starym Yazd”, jeś li nie masz mapy, najprawdopodobniej to zrobisz. Niech „Biuro Informacji Turystycznej” bę dzie Twoim przewodnikiem, wtedy w drodze do niego miniesz trzypię trową Khoseiniya (jak Amir Chakmak), bibliotekę i zbiornik na wodę z czterema badgirami, a znajdziesz się w Mauzoleum 12 Imamó w, kwadratowy budynek z kopuł ą . Został zbudowany w XI wieku. i jest najstarszym w Yazd. W pobliż u znajduje się ciekawe wię zienie Aleksandra z wewnę trznym dziedziń cem, sklep z instrumentami muzycznymi, a takż e podziemna herbaciarnia, przez któ rą kiedyś przechodził a „lina”.
Meczet Jakuba XV w. uważ any za najwyż szy meczet w Iranie. Jej portal jest bogato zdobiony mozaikami i posiada dwa 48-metrowe minarety.
Mozaika jest tu wszę dzie, jej mał e wielobarwne kawał ki tworzą ogromne pł ó tno regularnych geometrycznych wzoró w. Na przeciwległ ym wyjś ciu z meczetu zobaczysz schodki schodzą ce w dó ł , jedno z przejś ć na „liny”.
Bardzo podobał mi się też Meczet Khazire. Jej portal z dwoma minaretami i „oknami” z kolorowego szkł a jest ł atwy do rozpoznania. W meczecie uderzył a mnie wyją tkowa ś wią teczna atmosfera, któ ra pojawił a się dzię ki ś cianom w postaci ogromnych witraż y.
Najciekawszym ogrodem w Yazd jest „Bagh e Dolat Abad”. Zbudowana w 1750 roku dawna rezydencja Karima Khana Zanda to pał ac otoczony ogrodami. Sam budynek wyró ż nia się najwyż szym badgir w Iranie. Kiedy wejdziesz do ś rodka, nie zapomnij zamkną ć drzwi i okien, aby podziwiać niesamowite wielobarwne mozaiki okienne.
Program wycieczki po Yazd moż na uzupeł nić znajomoś cią religii zoroastryzmu, wizytą w Ś wią tyni Ognia i niezwykł ym cmentarzu wyznawcó w tej religii. Po powrocie do Azerbejdż anu, odwiedzają c „Ś wią tynię Czcicieli Ognia”, kiedy zapytał em, kim oni są , otrzymał em odpowiedź : „Czczą ogień , wię c ogień pł onie w każ dej z ich ś wią tyń ”. Ponieważ to wyjaś nienie jest bł ę dne, lepiej zaczą ć od począ tku.
Odniesienie. Zoroastrianizm (takż e mazdaizm) to jedna z najstarszych religii, oparta na objawieniu proroka Zaratustry (Zaratustra), otrzymanym przez niego od Boga – Ahura Mazdy. Ś wię ta księ ga nazywa się Awestą , a wyznawcy tej religii nazywani są Zoroastrianami (czcicielami ognia). Wedł ug zoroastryzmu ś wiatł o jest widzialnym obrazem Boga w ś wiecie fizycznym. Dlatego, chcą c zwró cić się do Boga, Zoroastrianie zwracają twarze do ś wiatł a – ź ró dł o ś wiatł a reprezentuje dla nich kierunek modlitwy.
Dają szczegó lny szacunek ogniu, jako najważ niejszemu i dostę pnemu dla czł owieka ź ró dł u ś wiatł a i ciepł a od czasó w staroż ytnych. Stą d powszechna zewnę trzna definicja Zoroastrian jako „czcicieli ognia”.
Ś wią tynia Zoroastrian w Yazd, w tej chwili wydawał o mi się , jest muzeum ze wszystkimi niezbę dnymi atrybutami: wysokim pł otem i bileterem przy wejś ciu. Ś wią tynia to mał y ceglany budynek, zbudowany w 1932 roku, z figurą Faravahara, symbolu zoroastryzmu, na fasadzie i okrą gł ym stawem, w któ rym tak cudownie odbija się budynek ku uciesze fotografó w.
Odniesienie. Faravahar to rodzaj uskrzydlonego dysku, któ ry peł ni rolę gł ó wnego symbolu zoroastryzmu, przedstawiają c Fravashi (Dobrego Ducha), rodzaj anioł a stró ż a w religiach Abrahama. Począ tkowo był o to „skrzydlate sł oń ce” (symbol mocy i boskiego pochodzenia), do któ rego pó ź niej dodano wizerunek czł owieka.
Faravahar - rodzaj uskrzydlonego dysku, peł nią cego rolę gł ó wnego symbolu zoroastryzmu, przedstawiają cego Fravashi (Dobrego Ducha)
Turyś ci odwiedzają ś wią tynię gł ó wnie po to, aby zobaczyć i sfotografować ś wię ty ogień , któ ry pł onie od 474 roku n. e. mi. Tablety w ję zyku angielskim pomogą Ci dowiedzieć się wię cej o religii. W zoroastryzmie uważ a się , ż e każ da osoba jest osobiś cie odpowiedzialna za zwycię stwo dobra nad zł em. Aby tak się stał o, musi kierować się w swoich dział aniach dobrymi myś lami, dobrymi sł owami i dobrymi czynami.
Po zapoznaniu się z podstawami religii moż esz udać się do Towers of Silence, dawnego cmentarza Zoroastrian. Moż na tam dojechać autobusem miejskim, potem trzeba bę dzie dojś ć do samych Wież . Miejsce to skł ada się z dwó ch wzgó rz zakoń czonych wież ami o okrą gł ych murach.
Na mał ą wież ę moż na się doś ć ł atwo wspią ć , podczas gdy wspinanie się na wysoką wież ę bę dzie wymagał o treningu sportowego. W centrum każ dej z baszt wykopano wnę ki, w któ re wrzucano koś ci. U podnó ż a kilka opuszczonych budynkó w (zbiornik na wodę z borsukami i kilka budynkó w gospodarczych), obok nowoczesny cmentarz z betonowych grobó w.
Odniesienie. Zoroastrianie wierzą w ś wię toś ć naturalnych elementó w i dzikiej przyrody (ogień , woda, wiatr, ziemia, roś liny i zwierzę ta gospodarskie) jako wytwory Ahura Mazdy, wię c grzebanie zwł ok w ziemi (zanieczyszczenie ziemi) i kremacja (zanieczyszczenie powietrza) jest uważ ane za wielki grzech. Tradycyjnym sposobem pochó wku jest odsł onię cie zwł ok w otwartym, specjalnie przygotowanym miejscu do utylizacji przez ptaki. Zwł oki przeniesiono na wież ę bez dachu i zwią zano, aby ptaki nie mogł y unieś ć duż ych czę ś ci ciał a.
Po oczyszczeniu szkieletu z tkanek mię kkich koś ci wrzucano w zagł ę bienie wież y.
Ten zwyczaj tł umaczy się tym, ż e Zoroastrianie nie mają szacunku dla zwł ok, wedł ug ich wyobraż eń zwł oki nie są osobą , ale materią plugawą , symbolem tymczasowego zwycię stwa Ahrimana (personifikacji zł a) w ziemskim ś wiecie. Jednak w Iranie tradycyjny obrzę d pogrzebowy pod naciskiem muzuł manó w został na począ tku porzucony. lata 70. , a Zoroastrianie grzebią teraz ciał a w betonowych grobach i kryptach, aby unikną ć zbezczeszczenia ziemi i wody.
Autor: Kozł owski Aleksander.
Ksią ż ka: „Niezapomniany Iran”. 159 dni autostopu.
Ź ró dł o: http://sanyok-biał oruś . ludzie. pl/
