Салам, Тэхран!
Наш автобус прибыл рано утром. В Тегеране было прохладно, и стоял туман. Не выспавшееся и отекшее от долгого сидения в автобусе тело не слушалось. Я простился со своим спутниками и направился в здание терминала, чтобы сориентироваться, что делать дальше. Справа и слева раздавались протяжные крики: «Исфахааа́ н, Исфахаааан! Машхааа́ д, Машхааад! » – водители выкрикивали города, куда направлялись их автобусы, и так находили пассажиров. Многие люди, несмотря на холодное утро, спали на траве и лавочках рядом с вокзалом, дожидаясь своего рейса. Меня окружила толпа таксистов. Они обращались ко мне на своем языке и называли улицы, каждый старался утащить меня в свою машину, пришлось быстро убегать от них на вокзал. В здании царила суета, мимо быстро пробегали люди с сумками, все надписи были на фарси. На некоторое время я перестал что-либо понимать. Сначала по указателям я нашел туалет, это место, хотя и считается в Исламе нечистым, обрадовало меня своей чистотой: есть горячая вода, жидкое мыло, кабинки оборудованы специальным душем наподобие биде, туалетной бумаги нет. Вернувшись в зал ожидания, я зашел в магазин, чтобы купить симку. Я показал продавцу телефон и сказал «сим-кард», он кивнул, достал калькулятор и набрал на нем «17.000» (эквивалент $17). Цена мне показалась сильно завышенной, поэтому решил пока пользоваться собственной связью. С московского номера я отослал смс своему другу Рами́ ну и в ответ получил адрес его дома, который занял в моем телефоне почти четыре строки. Оказывается, в Иране адреса записывают именно так, сначала называют самую большую улицу, затем те, что меньше, пока не дойдут до нужной улицы.
На открытках Тегерана я часто видел большую арку, которая является местной достопримечательностью. Она находится на «Мейда́ н э Азади́ » (пл. Свободы), недалеко от терминала. Быстрым шагом убежал от назойливых таксистов и остановился у дороги, потому что не знал, как перейти на другую сторону. Я увидел сплошной поток движущихся машин, водители которых не пользовались ни указателями поворота, ни зеркалами (если у них вообще есть зеркала) и ехали по принципу, кто первый начал маневр, тот должен его первым и закончить. Хотя общий алгоритм движения понять было не сложно: водитель, немного проехав, резко разворачивался, чтобы перестроиться в другой ряд, затем останавливался, сигналил другому водителю, которого только что подрезал, и ехал дальше. В такие наносекундные паузы между «останавливался» и «ехал дальше», маневрируя между машин, с оглушительным грохотом пролетали мотоциклисты, так что от рева их двигателей у меня даже закладывало в ушах. Картину дополняли пешеходы. Стоило водителю слегка сбавить скорость, как перед его машиной моментально появлялось человек десять, которые протискиваясь между бамперами, переходили на другую сторону дороги. Отмечу, что наиболее терпеливые люди все же собирались у перекрестка и дожидались нужного сигнала светофора. Не переставая нервно оглядываться по сторонам, я перешел дорогу на зеленый свет.
Справка. Башня Свободы (Бордж э Азади) была построена в 1971 году по случаю празднования 2500-летия иранской монархии. Башня целиком выстроена из исфаханского белого мрамора и состоит из 8 тысяч каменных блоков. До исламской революция она носила название «Башня памяти царей».
После краткого осмотра площади Свободы я подошел к полицейскому, чтобы спросить, где находится метро. Он не говорил по-английски, поэтому просто остановил для меня такси. Я показал таксисту нужный мне адрес, но по его мимике было видно, что он не знал этот адрес. Тогда я жестами объяснил, что хочу позвонить и произнес «телефон и-р-а-н». Таксист меня понял и дал свой телефон, я позвонил Рами́ ну, и тот объяснил таксисту дорогу. Через несколько минут мы уже ехали домой.
Рами́ н встретил меня у дома и познакомил со своей семьей: младшего брата звали Ахмад, а маму Асаль, что с фарси означает «мёд».
- Хэлло́ у, Алекс, - сказала мне Асаль.
- Сала́ м Але́ йкум, Асаль, - ответил я.
Она засмеялась, пожала мне руку и спросила:
- Кху́ б и? Кхастэ́ и?
- Моя мама спрашивает, ты устал? – перевел Рамин.
- Кху́ би, хастэ́ и, ве́ ри-ве́ ри, - ответил я.
- Хамма́ м, душ, Алекс? – спросила у меня Асаль и протянула белоснежный халат.
- Ба́ ле (да), - ответил я, ведь душ – это как раз то, что было нужно после длительного переезда.
Пока я мылся, для меня уже накрыли стол.
- Бэфа́ рмаин, Алекс! (присаживайся/угощайся) – сказала Асаль и подставила мне стул.
От количества незнакомых слов я немножко растерялся и не сразу нашел, что ответить. Мама Рамина, наоборот, говорила много, поэтому мне оставалось только слушать и запоминать.
«Нун» (хлеб), - сказала она и протянула мне хлеб, - «аб» (вода), - и подала стакан воды. Затем взяла мою тарелку, положила в нее курицу с картошкой и сказала: «моргх ва сиб замини́ » (курица и картофель), «Ну́ ш э джан, Алекс! (приятного аппетита).
- Рамин, а как сказать спасибо? », - спросил я.
- По-разному можно сказать. Иранцы – очень вежливые люди, поэтому у нас есть очень много слов, которые означают «спасибо». В такси или на базаре обычно все говорят «ме́ рси», это общепринятое слово, коротко и понятно. Если все происходит в официальной обстановке, например, ты разговариваешь с преподавателем или хочешь выразить незнакомому человеку свое уважение, тогда нужно говорить «моташакке́ рам (мотшаке́ рам)» или «ташаккор», это арабское слово. Можно также сказать «кхе́ йли моташакке́ рам» (большое спасибо).
Если тебе понравилось, как для тебя что-то сделали, можешь сказать менее официально «да́ стет да́ рнаконе», и тебе всегда с улыбкой ответят «хаи́ ш ми́ конам». А если ты в компании друзей, то не стесняйся и говори «мамну́ н» (спасибо) или «кхейли мамнун» (большое спасибо).
Я повернулся к его маме и сказал: «мо-та-ша-ке́ -рам! » Произнес нескладно, но Асаль меня поняла, улыбнулась и ответила: «хаи́ ш ми́ конам! ».
- А почему при приветствии ты не говоришь «сала́ м але́ йкум», а только «сала́ м»? – спросил я у Рамина.
- Я не люблю говорить «сала́ м але́ йкум», это приветствие слишком арабское. В Иране мы стараемся говорить «сала́ м».
Во время моего пребывания в Тегеране я все время жил в семье Рами́ на. Они, будучи первыми иранцами, с которыми я познакомился, покорили меня своим гостеприимством. И я очень полюбил их за внимание и заботу, которую они проявляли. Первые десять дней я пребывал в Тегеране в состоянии культурного шока и немного боялся выходить из дома, не из-за того, что было опасно, а из-за того, что все было по-другому. Например, я рассчитывал на то, что буду разговаривать на английском, поэтому даже не позаботился о разговорнике. Но английский там никто не знает, и для меня было настоящее мучение объясняться с местными жителями языком жестов. Купить что-либо на рынке тоже было нелегко, сначала нужно было разобраться в индо-арабских цифрах, затем перевести цену из томанов в риалы, а потом вычислить, сколько же это будет долларов. Поэтому помощь Рамина была для меня неоценимой.
Комментарий к фарси. Интересно, что «да́ стет да́ рнаконе» дословно переводится как: «чтобы ваши руки не болели», а ответ на «спасибо» - «хаи́ ш ми́ конам» означает: «я делаю то, о чем меня просишь».
«Бэфа́ рмаин» - говорят всегда, когда приглашают что-то сделать: сесть за стол покушать, сесть в такси, забрать купленный товар и т. д.
Для того, чтобы правильно ответить на вопрос, в глаголе нужно изменить его окончание. Например, Вас спрашивают: «гороснэ и? » (голоден-ты? ), обращаясь на ты/Вы. «И» в конце является сокращенной формой глагола «хасти», (есть-ты).
Shoma/to gorosne i (уставший- вы/ты есть)
Shoma/to gorosne hasti – употребляется в письменной речи.
Ответить нужно: Гороснэ ам (голоден-я), «ам» является сокращением от «хастам», (есть-я).
Man gorosne am (голоден-я есть)
Man gorosne hastam – употребляется в письменной речи.
«Мечети – дома Аллаха на земле» (имам Хаким), и каждый приходящий в мечеть – гость у Великого Аллаха.
В пятницу, свой единственный выходной, Рамин обещал показать мне город. Я много спрашивал про Ислам, и поэтому первым делом он привел меня в старейшую мечеть Тегерана. У входа я долго не решался войти.
- Я православный, - объяснил я ему, - ты уверен, что мне разрешат войти?
- Тебе никто не может этого запретить, - ответил Рамин, - ведь мечеть - дом Аллаха, и каждый приходящий в мечеть – гость у Великого Аллаха, и Аллах радуется, когда к нему приходят гости.
- Значит, меня камнями не закидают как неверного?
- Да, нет же. Ты действительно можешь зайти в любую мечеть, даже будучи не-мусульманином. Два года назад мы, работая в Красном Кресте, ездили с моими приятелями, евреем и католиком, ездили в Саудовскую Аравию. Никто не скрывал свою религию, а еврей открыто сказал, что он еврей. Мы посещали святые места, были в Медине и Мекке, и никто не запрещал им посещать мечети.
Справка. На самом деле посещать могилу И. Резы в Мешхеде (территория внутреннего двора) и заходить в «Заповедную Мечеть» в Мекке, где находится Кааба, действительно запрещено немусульманам.
К нам подошел молодой человек и предложил нам угоститься финиками: «Бэфа́ рмаин! » (угощайтесь). Мы взяли финики и поблагодарили его.
- Зачем он предложил нам финики? – спросил я.
– Когда человек умирает, его близкие приходят к мечети со сладостями и предлагают их прохожим. Считается, когда кто-нибудь принимает угощение, то Аллах принимает душу умершего.
- Рамин, а почему у вас станции метро названы в честь шахидов: «Шахи́ д Бэхэ́ шти, Шахи́ д Мофатэ́ х»? Насколько я знаю, шахиды – это смертники, которые обвязывают себя бомбами и вместе с собой взрывают других людей? У нас даже такое слово есть – пояс шахида, это бомба на поясе.
- Нет, Алекс, шахиды называют тех, кто воевал и погиб за свою страну на своей территории. Например, когда на нас напал Ирак, многие иранские солдаты в бою отдали свои жизни, защищая нас и нашу свободу. За это они были удостоены называться шахидами. А те, кто берут оружие, как ты говоришь бомбу, и едут в другую страну, чтобы взорвать себя вместе с другими людьми – это террористы.
Тут я услышал протяжное «Алааааа-ху Агбар! », вырвавшееся из колонок на минарете, так муэдзин призывал верующих на молитву. Перед тем, как совершить намаз, так в исламе называется обязательная ежедневная пятикратная молитва, сначала необходимо достичь ритуальной чистоты, то есть тщательно вымыться. Вот в чем секрет чистоплотности иранцев: они моются пять раз в день для того, чтобы совершить молитву. Я прошел в туалет вниз по ступенькам и оказался в каком-то предбаннике. Человек рядом со мной умывал лицо, затем руки до локтей и ноги до щиколоток, а иранец напротив, как мне показалось, мыл за ушами (оказалось, это также является обязательным условием для совершения молитвы). В туалете было чисто и аккуратно, я вымыл руки и лицо, теперь можно было зайти в мечеть.
Справка. В Коране, 5:6, сказано: «Когда встаёте на молитву, то мойте ваши лица и руки до локтей, обтирайте голову и ноги до щиколоток».
Мы оставили обувь на входе, и зашли внутрь. Первое, что бросилось в глаза - очень много света и все сияет. Я подошел ближе и присмотрелся: стены и купол были выложены мозаикой из маленьких ромбовидных зеркал, поскольку каждое зеркальце очень маленькое, оно не позволяет разглядеть отражение, но зато за счет того, что в них отражается свет, возникает эффект пространства и торжественности. Это так контрастировало со средневековыми костелами и церквями, строители которых добивались полумрака и таинственности в помещении. В зале мечети я не увидел ничего особенного – на полу лежали ковры, стены были разукрашены причудливым орнаментом и украшены майоликовой мозаикой, картин и икон, как и алтаря – не было. Верующие были обращены в сторону михра́ ба, ниши с углублением в основании пола. В свою очередь михраб всегда указывает направление, где находится Кааба в Мекке.
Я искренне не понимал мусульман: я знал, что они молятся своему богу, которого называют Аллахом, при этом произносят слова на арабском, знал, что изображать людей и животных им запрещено, поэтому в мечетях нет икон, но сложнее всего мне было понять их странный пост в месяц Рамазан. Я слышал от знакомого мусульманина, что он специально будильник заводит на пять утра, чтобы проснуться и как можно больше наесться до восхода солнца, затем весь день не ест, а после захода солнца опять наедается. При этом он считает, что соблюдает пост правильно. Вот у христиан все по-другому, в пост, например, нельзя есть мясо. Если человек верующий, то он строго соблюдает пост в течение положенного срока и днем, и ночью, вне зависимости от восходов и заходов солнца. Я еще раз посмотрел на верующих: «Вот тебе и Аллах Агбар в действии» - подумал я и вышел, чтобы не мешать.
День Гудса.
Когда я спустился утром в тегеранское метро, мое внимание привлек удивительно креативный плакат. Знаете значок вторичной переработки, который ставят, например, на упаковку? На ней изображен человечек, бросающий эту упаковку в урну. На плакате человечек бросал в урну «Звезду Дави́ да». На следующей станции я увидел еще более интересный плакат: флаг Израиля красовался на рулоне туалетной бумаги, на других были фотографии погибших палестинцев, убитых израильскими солдатами, среди прочих мне запомнился плакат с пистолетом и надписью: «Нет Израиля – нет Войны».
Была, пятница (джо́ мэ) – день, когда каждый мусульманин считает своим долгом придти в мечеть, чтобы совершить коллективную молитву (джума-намаз). Из любопытства я зашел в мечеть. Здание было переполнено верующими, но к моему удивлению они не молились, а внимательно слушали человека в армейской форме, который выступал с трибуны. Рядом с ним, не принимая никакого участия и без какой-либо заинтересованности, стояло еще несколько солдат – его группа поддержки. И хотя я не понимал ни единого слова из разговора офицера, но я услышал: «Палестина» и что-то вроде жертвы-жертвы. Люди стали разочарованно вздыхать и кивать головами. Точнее, их жест выглядел, как если мы хотим сказать «нет», но только делаем это медленно и слегка прицокиваем. Так иранец выражает крайнюю степень неописуемого горя. Выдержав паузу, офицер продолжил: «Израиль», и зачитал какие-то цифры, видимо, количество погибших. Народ заметно ободрился, а некоторые начали что-то скандировать. Это была самая странная пятничная молитва, которую я когда-либо слышал. Не дождавшись конца выступления, я вышел на улицу со странным осознанием, что мечети существуют не только для того, чтобы молиться Богу, но и чтобы рассказывать людям «правду» про ненавистные страны. На площади, где я оказался, днем проходила какая-то демонстрация, но сейчас людей уже не было, и в центре стояла пустая трибуна. На плакатах по бокам было написано: «Марг бар Исраил! (смерть Израилю), Марг бар Амрика! (смерть США)». Это был особый день – день солидарности с палестинским народом.
Справка: После исламской революции в Иране в знак солидарности с палестинским народом последняя пятница месяца Рамазан была объявлена Днем Гудса (Иерусалима). Ежегодно в этот день мусульмане проводят акции в поддержку Палестины и против Израиля, а в Тегеране с призывом освободить Гудс (Иерусалим) выступает президент Ирана.
Вечером мы встретили знакомую Рамина, и решили вместе прогуляться по городу. Мимо нас по дороге на большой скорости промчался кортеж из машин. «Это господин Ахмадинежад, - объяснил Рамин - он обычно заканчивает работу в восемь вечера и в это время возвращается домой». Я попросил рассказать про президента.
– Мой президент очень много работает, - ответил Рамин, - видишь, как он поздно уезжает. И так каждый день: с самого утра ты можешь видеть, как он едет на работу, а поздно вечером возвращается домой. Наш родственник работал в охране и рассказывал нам, что президент не живет, как во дворце, а лишь занимает небольшую комнату, причем довольно скромно обставленную, потому что не любит роскоши, в его комнате есть только самое необходимое для работы.
Мы зашли в традиционный ресторан-кальянную. Обычно в кальянные девушкам вход запрещен, а поскольку нашу спутницу пропустили, мне показалось, что это заведение было все-таки больше рестораном, чем простой кальянной. Рамин заказал три чайника, несколько порций арбуза и мятный кальян, все это стоило около десяти долларов. За чаем в неспешной беседе мы узнавали друг о друге много нового, и в конце едва не поссорились из-за разных политических взглядов. Разрешению конфликта способствовал кальян и дипломатия восточной девушки.
- Ты читал вчерашние новости? - спросил я, - совет безопасности ООН вчера принял резолюцию, чтобы наложить на Иран дополнительные санкции. Ты говорил, что ваш президент много работает на благо страны, но любой тебе скажет, что во время командировок в другие страны он только и делает, что дразнит всех своими выступлениями и постоянными шуточками. Дошло до того, что Европа и США уже подумывают о превентивном ударе по Ирану. К тому же они напуганы вашей ядерной программой и постоянными обещаниями Ахмадинежада уничтожить Израиль.
- Я тебе скажу, - ответил Рамин, - если будет война, то я первый возьму в руки оружие и пойду защищать свою страну. Что касается ядерной программы, я думаю, что это мирная программа, зачем нам жечь свою нефть и газ, когда мы сами можем вырабатывать энергию. По поводу ядерного оружия, а почему нет? Иран имеет на этом право! Россия, Соединенные Штаты, многие восточных страны: Китай, Индия, даже Пакистан, в котором очень неспокойно, уже имеют ядерное оружие, даже у Израиля оно есть. Вообще, что касается Израиля, я их не признаю как страну. Я ничего не имею против евреев, но Израиль я просто ненавижу. Эти люди пришли в Палестину, взяли в руки оружие, и сказали: «теперь это наша страна, здесь будут жить евреи, а палестинцы пусть убираются отсюда». Конечно, Штаты помогают им деньгами, оружием и технологиями. Ты этого не знаешь, почитай их историю. Наш президент сказал, если что-то случится с Ираном, мы первым делом мы будем бомбить Израиль, никакую другую страну, а именно его, потому он уже всех достал. Ты знаешь, что сейчас происходит в Палестине, сколько мирных жителей ежедневно погибает в результате израильских авианалётов?
Ответ мне не понравился, не знаю, что на меня нашло, ведь дело было даже не в истине. По интернету я общаюсь со знакомым, который живет в Израиле, и на мои вопросы о палестинском конфликте, он часто присылал мне ссылки на видеорепортажи. В одном репортаже было показано, что ракетные удары со стороны Палестины наносились специально по израильским больницам и школам, в другом - обсуждался внезапный обстрел мирных израильских граждан из гранатометов, каждый раз в комментариях подчеркивалось, что среди погибших были в основном гражданские лица, поэтому я продолжил диалог:
- Я вижу в новостях, что Палестина, в частности «Хамас» и «Хезболла» терроризируют Израиль. Причем, в Европе говорят, что эти террористические организации спонсируется Ираном. Более того, я знаю, что при шахе Пехлеви Иран очень дружил с Израилем и Штатами, и все, кажется, были довольны. На мой взгляд, это самое главное – жить в мире. А закончилось тем, что дипломатов США в Тегеране взяли в заложники и держали больше года.
Справка. Дипломатический кризис в Иране (4 ноября 1979 — 20 января 1981) начался с захвата 63 дипломатов и трёх рядовых граждан США на территории американского посольства в Тегеране, которое было взято штурмом. Большинство заложников находилось в плену 444 дня и были освобождены при посредничестве правительства Алжира.
Рамин заметно разозлили мои вопросы:
– Просто ты гость, и я не могу тебе сказать, как ты не прав, – сказал он, - шахом были довольны в первую очередь Англия и Штаты, потому что бесплатно качали нашу нефть. Еще раз тебя прошу, почитай историю. Все арабские государства против Израиля, у него даже нет своей территории, потому что он состоит из районов, которые солдаты с оружием в руках отобрали у Палестины. Я не признаю его как государство. Если хотят там жить, пусть живут – евреи, палестинцы – но живут в Палестине, а не в Израиле.
Хорошо, что с нами оказалась девушка, которая смогла уладить назревавший конфликт. Она попросила Рамина не забывать, что я гость, а меня – постараться больше не обсуждать политические вопросы.
На плакатах по бокам написано: «Марг бар Исраил! (смерть Израилю), Марг бар Амрика! (смерть США)»
Такси «дар-баст».
Перед моим первым самостоятельным выходом в город, Рамин дал мне подробные инструкции, как пользоваться такси: сначала нужно было остановиться у перекрестка, где проезжают машины, если водитель помигает фарами или посигналит, это будет означать, что он набирает пассажиров. Стандартная стоимость проезда: «пунса́ д томан» (500 томанов), это красная купюра, на которой написано 5 000 риалов, что равняется $0.5. Оказавшись на перекрестке, я остановил красивое желтое такси, водитель которого помигал фарами.
- Метро́ , – громко объявил я.
Водитель кивнул, и я сел в машину. Вопреки объяснению Рамина, что таксист дальше будет набирать других пассажиров, мой водитель больше ни для кого не останавливался.
- То метро́ , че гхадр мише́ ? (до метро сколько стоит), - спросил я у него.
- Се хеза́ р (три тысячи).
«Что-то маловато», - подумал я, - «три тысячи риалов – это намного меньше, чем рекомендовал платить Рамин».
- Се хеза́ р риа́ л? – переспросил я.
– На! Се хеза́ р тома́ н (нет, три тысячи томанов), - ответил таксист и пояснил, - дар-баст!
Его ответ означал, что дорога «дар-баст» до метро обойдется мне в $3 вместо $0.5. Я решил выйти и пересесть в более дешевую машину, поэтому сказал фразу, которую предварительно аккуратно записал на видном месте в своей записной книжке: «инджа́ пьядэ́ миша́ м» (я здесь выхожу). Таксист остановил машину и взял с меня 500 томанов.
Другая машина, которая проезжала мимо, просигналила и остановилась.
- Метро́ , пунса́ д тома́ н! – проговорил я, и мы поехали.
На выходе таксист дал мне сдачу 100 томанов, потому что, проехав «дар баст», я немного сократил расстояние до метро. Когда я брал такси в городе, таксисты меня никогда не обманывали, за что им «кхе́ йли мотшаке́ ррам».
Справка. «Дар баст» (букв. закрытая дверь) означает, что вы арендуете всю машину и не хотите, чтобы кроме вас в машину подсаживали других пассажиров, соответственно проезд получится дороже.
Будучи пассажиром на переднем сидении, в этот раз я отчетливо увидел, какой хаос творился на дороге: водители, постоянно сигналя друг другу, подрезая и делая самые неожиданные повороты-развороты прямо посреди улицы, своей манерой вождения порой наводили на меня ужас, сами же пассажиры смотрели на это броуновское движение машин вполне хладнокровно.
Когда в час-пик наш водитель проехал нужный поворот, он просто развернулся прямо посреди дороги с односторонним движением, причем, последние несколько десятков метров мы проехали навстречу машинам. Поскольку мы благополучно доехали, это подтвердило мою мысль о том, что всегда нужно думать только о хорошем.
В путеводителе Lonely Planet (далее LP) по Ирану также написано, что считается неприличным, когда на заднем сидении такси сидит женщина, а рядом с ней – незнакомый мужчина. Поэтому мужчина должен выйти и пересесть на свободное переднее сиденье, а девушка обычно садится сзади и доплачивает за недостающих пассажиров, либо к ней подсаживают только девушек. Конечно, это правило тяжело соблюдать в часы-пик в Тегеране, ведь сколько ни пересаживайся, а машин на всех все равно не хватит. Поэтому для мусульманских женщин организовали специальные такси только для женщин: женский голос поднимает трубку и принимает заказ, за Вами приедет женщина-водитель, говорят, это по-женски удобно.
Доставка до дома.
Было поздно, и я спешил домой. Рамин написал мне в тетради свой адрес и сказал, на какой станции метро нужно выйти, дальше я должен был взять такси. Чтобы доехать, нужно назвать таксисту большую улицу или лучше площадь, например: «Мейда́ н э Азади́ » (пл. Свободы) или «Бэхе́ шти» (название улицы).
Я вышел из метро и направился к перекрестку, где несколько человек уже ожидали такси. Проезжающая мимо машина просигналила и, перестроившись через два ряда, остановилась рядом.
- Оха́ р э Моа́ ллем (конец ул. Моаллем), - отчетливо произнес я. Водитель, как мне показалось, кивнул головой, и я уже собирался открыть дверь, чтобы сесть в машину, но тут он уехал. Я даже не успел понять, почему. Со следующей машиной ситуация повторилась. Но теперь я уловил особенный кивок водителя: он запрокидывает голову вверх – или правильно сказать «кивает вверх» и при этом смачно цокает. Я догадался, что этот жест обозначает «нет». Ко мне подъезжает следующая машина, на мою просьбы подвезти в конец улицы Моаллем, водитель «кивает вверх» и отвечает: «Сад э Моа́ ллем», но при показывает на пустое сиденье, мол, присаживайся.
- Шома́ а́ ле коджа́ и? (ты откуда) – спрашивает он меня, видя, что я продолжаю стоять на месте.
- Беларусь.
- А-а-а, Уроп! (Европа), - обрадовался таксист, - бэфа́ рмаин! (присаживайся).
Один из пассажиров постарался заговорить со мной на английском и кое-как объяснил, что выйдет вместе со мной. Как я догадался, меня привезли к перекрестку, где начиналась ул. Моа́ ллем, а дальше поворачивал в другую сторону. Я протянул таксисту пятьсот томанов и сказал «ме́ рси», но таксист цокнул, денег не взял и показал мне на пассажира, который вышел вместе со мной. Я подумал, что у того не было сдачи, и он расплатился за нас обоих, поэтому хотел вернуть ему свою часть денег. Но иранец от них тоже отказался и объяснил, что я – его гость. Тщательно изучив в тетради мой адрес, он взял меня за руку, и мы пошли по улице. Со стороны это выглядело так: двое мужчин гуляют, взявшись за руки, от этого я чувствовал себя еще более неловко. В какой-то момент я попытался вырваться, но это мне не удалось. По пути мой попутчик остановил нескольких прохожих, чтобы узнать дорогу, и тогда я сообразил, что он ведет меня до самого дома, чтобы я не заблудился.
- Кху́ нет? (твой дом) – иранец остановился и показывал на мой подъезд.
- Ба́ ле (да), – ответил я.
Он отпустил меня, прижал правую руку к груди и вежливо поклонился, затем сказал «ход а́ фэс! » (до свидания) и быстро ушел. А я остался смотреть ему вслед и ничего не понимал, мне нужно было время, чтобы привыкнуть к необычному иранскому гостеприимству - когда незнакомые люди помогают тебе потому, что ты их гость, и не просят ничего взамен.
Комментарий к фарси.
«Ба́ ле» – обозначает «да», показывают кивком головы
«На́ » – обозначает «нет», показывают кивком головы вверх
«Ман» – я, «ма» - мы
«Шома́ », «то» – Вы, ты
Притяжательные прилагательные образуются либо связкой «э» с существительным и добавление я, мы, ты, Вы либо добавлением определенного окончания. На примере слов дом «кхунэ́ » (дом) и «дуст» (друг):
Мой дом: «кхунэ́ э ман» или «кхуна́ м»
Мой друг: «ду́ ст э ман» или «ду́ стам»
Твой дом: «кхунэ́ э шома́ » или «кхунэ́ т»
Твой друг: «ду́ ст э шома» или «ду́ стэт»
Его дом: «кхунэ́ э у» или «кхунэ́ ш»
Его друг: «ду́ ст э у» или «ду́ стэш»
Тегеран — «город у подножья горного склона» (одна из версий происхождения названия города)
Каждое утро Рами́ н с гордостью выдавал мне из холодильника бутылку с холодной водой, точнее с глыбой льда, которая таяла только к вечеру. Такая бутылка годилась лишь для того, чтобы прикладывать к голове в случае солнечного удара, поэтому в конце я совсем перестал брать с собой воду, никогда не опасаясь умереть от обезвоживания, потому что в каждом парке и на многих улицах города стоят холодильники, из которых можно неограниченно пить холодную воду.
До метро я доехал самостоятельно. Чтобы купить билет, я выучил «бели́ т э до сарэ́ » (билет в оба конца), но у кассы эту фразу забыл, сказал по-английски «ту вэй ти́ кет» и получил свой билет. Стоимость двух поездок в тегеранском метро обошлась $0.20. Пройдя через турникет, я не знал, куда идти дальше, и сразу обратился за помощью к человеку в форме - просто произнес название нужной мне станции.
- Има́ м Хоме́ йни? – спросил я и показал в сторону подъезжающего поезда.
- Ба́ ле (да), Имам Хомейни, - сказал работник метро, - А́ ле коджаи́ ? (откуда ты)
- А́ ле Беларусь ам. (из Беларуси)
- Белару-у-усь – протяжно произнес он и по-отечески похлопал меня по плечу, при этом он так улыбнулся, что у меня даже улучшилось настроение. Я пожал ему руку и зашел в поезд. Это был новенький вагон, оборудованный кондиционером, безупречно чистый, тихий и очень удобный. Из одного вагона можно переходить в другой, однако проход в первый вагон был отделен перегородкой, на которой большими буквами на фарси и английском было написано «только для женщин».
Я сразу решил пойти в направлении Музея Драгоценностей, который находится в здании Национального Банка Ирана (Банк э Мелли́ Иран). Вооружившись двумя фразами: «Банк э Мелли́ Иран коджа́ ст? » (где находится Национальный Банк) и «ман микха́ м бэ Банк э Мелли́ Иран бера́ м» (я хочу идти в Национальный Банк), я стал спрашивать дорогу у прохожих.
Первый проходящий мимо иранец показал идти прямо и направо. Я прошел вперед до перекрестка и остановил другого молодого человека. По его жестам я понял, что иду не в ту сторону – он говорил идти назад, а потом повернуть налево. Третий прохожий посоветовал мне взять такси. «Видимо, только таксист знает дорогу в этот Национальный Банк», – досадовал я. Было жарко и душно, солнце пекло затылок, а проезжающие мимо автобусы чадили и оставляли запах невидимого, но очень едкого дыма. А я думал, что тегеранские автобусы – это новенькие «Сканиа» и «Вольво», как на междугородних рейсах, а оказалось, это аналоги старых «Мерседесов».
Я злился, потому что не понимал на фарси ни слова и до сих пор не купил ни карту, ни разговорник. Вчерашнее посещение самого большого книжного базара в Тегеране показало, что лучший путеводитель по Ирану «Ло́ унли Плэ́ нит» (далее «LP») был негласно запрещен. Господину президенту западная книга не понравилась своими свободными высказываниями. С разговорником дела обстояли также плохо. Единственный словарь, который я нашел, предназначался для иранских студентов, изучающих английский язык. Все слова в нем были написаны на фарси без транскрипции латинскими буквами (такую запись называют «финглиш», от соединения двух слов «фарси» и «инглиш»), для меня он был бесполезен.
В центральном парке («Парк э Шахр») я заблудился и присел на травку наблюдать, как люди занимаются спортом. Тренажеры, установленные прямо на аллеях парка, выглядели просто и не требовали блоков и грузов. Например, чтобы сделать тягу верхнего блока на грудь, нужно сесть на тренажер, и тогда вес тела будет работать как противовес для данного упражнения. Меня заметил иранец и подошел, чтобы познакомиться.
- Э́ смэ тун чи йе? (как тебя зовут, досл. твоё имя какое есть)
- Эсма́ м Александр э. (меня зовут Александр, досл. моё имя Александр есть)
- Хм… Александр, - задумался он, как бы что-то вспоминая, - Александр Грахам Бель?
Хотя я и не видел никакого сходства между собой и почтенным изобретателем телефона, я согласился быть Грахам Бель. Мой новый знакомый оказался учителем английского. Он предложил показать мне какой-то музей и также заверил меня, что в Тегеране я запросто куплю LP не дороже десяти долларов. Через десять минут мы пришли ко дворцу Голестан – самому красивому комплексу в Тегеране.
Я сразу зашел в сувенирную лавку, где познакомился с двумя очаровательными девушками, который там работали. Свой телефон они не оставили, показывая на строгую кассиршу, видимо, их начальницу, зато написали свои емейлы. На полках среди сувениров и открыток я нашел LP за $12 (хотя на обратной стороне книги была указана рекомендованная цена $25.99). Так у меня сразу появилась и карта, и путеводитель, и разговорник.
Проходя мимо посольств
Я собирал ехать в Индию через Иран и Пакистан и получать визы по дороге. Однако получить визу в Тегеране оказалось нелегко. Первым делом я зашел в посольство Индии недалеко от ст. м. Шахид Бэхешти, где увидел огромную очередь, конец которой выходил на улицу. Рядом висело объявление, в котором было написано, что для оформления туристических виз открылся специальный офис. Через десять минут я уже был там. Сотрудник выдал мне бланк, но предупредил, что примет его только после того, как я принесу рекомендательное письмо из своего посольства, а также покажу забронированные на обратную дорогу авиабилеты. Стоимость индийской визы $50 (август 2011).
В Посольстве Афганистана я наблюдал давку и невообразимое скопление людей. Я с трудом отыскал нужное окошко. Но там отказались даже выдать бланк и требовали сначала показать рекомендательное письмо. Стоимость визы €40 (август 2011).
Забегая вперед, скажу, что консульства в других городах Ирана отправят Вас за визой обратно в Тегеран. Так, консульство Индии в Бандер Аббасе и консульство Афганистана в Мешхеде отказались рассматривать мои документы, так как они не выдают визы туристам.
Я позвонил в посольство Беларуси в Иране и договорился о встрече с консулом. Посольство находится недалеко от комплекса «Саад Абад».
«Сэфара́ т э Руси э Сефид коджа ст? » (где находится посольство Беларуси, буквально «России Белой»), - спросил я у полицейского, и тот указал мне на небольшое белое здание. Меня встретил Игорь Михайлович, и мы прошли в комнату, где висели белорусские календари и открытки с видами Минска, а стену украшал большой плакат с рекламой «БелАвиа». Консул предупредил меня, что для выдачи рекомендательного письма потребуется не меньше недели, так как необходимо сделать запрос в Беларусь, а также провел со мной разъяснительную беседу о том, насколько опасно путешествовать в Пакистан и Индию наземным транспортом. Он посоветовал лететь до Индии самолетом или, в крайнем случае, воспользоваться рейсовым автобусом, так как пересекать границу с Пакистаном небезопасно. Потом мне дали чистый лист бумаги, где я должен был подробно описать свой маршрут, вплоть до каждого города и гостиницы, где я планировал останавливаться.
Через неделю, побывав в Ку́ ме и Каша́ не, я снова вернулся в Тегеран и зашел в свое посольство, чтобы забрать рекомендательное письмо.
- Так куда же Вы решили ехать? – спросил консул.
- Мне нужно рекомендательное письмо для посольства Индии и Пакистана, - ответил я.
Игорь Михайлович вздохнул и пошел за бумагами - он совсем не хотел, чтобы я туда ехал, поэтому еще раз предупредил, что после Захедана (крупный город на границе с Пакистаном) лучше взять рейсовый автобус и ни в коем случае не выходить из него. По его словам, въезжать в Пакистан в то время было не безопасно, потому что шел сбор «урожая» и отправка его в Европу (прим. имеет в виду опиум). В Афганистан ехать мне категорически не советовали, потому что там шла война, и к тому же не было нашего представительства. На прощание он снабдил меня телефонами горячей линии МИД в Беларуси. Мы пожали руки и расстались.
Игорь Михайлович оставил о себе весьма хорошее впечатление - мне было приятно, что такие люди представляют нашу страну. Хочу выразить ему благодарность за рекомендательное письмо и за то, что за него не пришлось платить - он сказал, что в прейскуранте стоимость такой услуги не обозначена.
Я вышел на улицу и сразу помчался в посольство Пакистана. В Рамазан все представительства закрывались очень рано – около часа дня, и нужно было торопиться. Однако пробки на дорогах сделали свое дело, и к тому времени, когда я пришел, двери посольства были уже закрыты. Тогда я отправился в «Музей Ковров», который находился неподалеку.
«Парк э Ла́ ле»
Недалеко от музея ковров находится «Музей Современного Искусства». У меня не было желания рассматривать современную иранскую живопись, поэтому я туда не пошёл. Позже, узнав о том, что этот музей является крупнейшим в Азии собранием произведений Моне, Пикассо, Матиса, Дали, Ван Гога и других известных художников, я немного пожалел о своем решении.
К моей прогулке присоединились Рамин и Неда, и мы направились в «Парк э Лале. В палатке у входа выпекали традиционное круглое печенье «колуче́ » со сладкой начинкой, а рядом готовили «кхошка́ р» - тесто через сито выливали на противень, где оно моментально выпекалось, затем в него добавляли начинку из молотых орехов с сиропом и закручивали тесто на манер блина с начинкой.
- Давайте не пойдем дальше в парк и сядем на лавочку поближе к людям, - попросила Неда, - я не хочу, чтобы меня еще раз аре
Salam, Teheran!
Nasz autobus przyjechał wcześ nie rano. Teheran był chł odny i mglisty. Ciał o, niewyspane i spuchnię te od dł ugiego siedzenia w autobusie, nie posł uchał o. Poż egnał em się z moimi towarzyszami i udał em się do budynku terminalu, aby dowiedzieć się , co dalej. Z prawej i lewej strony sł ychać był o przecią gł e okrzyki: „Isfahaaan, Isfahaaaan! Maszhaad, Maszhaad! ”- kierowcy wykrzykiwali miasta, w któ rych jeź dził y ich autobusy, i tak znaleź li pasaż eró w. Wiele osó b, mimo zimnego poranka, spał o na trawie i ł awkach w pobliż u dworca, czekają c na swó j lot. Otaczał mnie tł um taksó wkarzy. Zwracali się do mnie we wł asnym ję zyku i nazywali ulice, wszyscy pró bowali wcią gną ć mnie do swojego samochodu, musiał em szybko uciekać od nich na dworzec. W budynku panował gwar, szybko biegali ludzie z torbami, wszystkie napisy był y w farsi. Na chwilę przestał em cokolwiek rozumieć.
Najpierw idą c za znakami znalazł em toaletę , to miejsce, choć w islamie uważ ane za nieczyste, cieszył o mnie czystoś cią : jest ciepł a woda, mydł o w pł ynie, kabiny wyposaż one są w specjalny prysznic jak bidet, nie ma toalety papier. Wró cił em do poczekalni, poszedł em do sklepu kupić kartę SIM. Pokazał em telefon sprzedawcy i powiedział em „karta sim”, skiną ł gł ową , wyją ł kalkulator i wybrał na nim „1.000” (ró wnowartoś ć.17 dolaró w). Cena wydawał a mi się zbyt wysoka, wię c postanowił em na razie skorzystać z wł asnego poł ą czenia. Z moskiewskiego numeru wysł ał em SMS-a do mojego przyjaciela Ramina iw odpowiedzi otrzymał em adres jego domu, któ ry zabrał prawie cztery linie na moim telefonie. Okazuje się , ż e w Iranie adresy pisane są w ten sposó b, najpierw nazywają najwię kszą ulicę , potem te mniejsze, aż dotrą do poż ą danej ulicy.
Na pocztó wkach z Teheranu czę sto widział em duż y ł uk, któ ry jest lokalnym punktem orientacyjnym. Znajduje się na „Meidan e Azadi” (pl.
Swoboda), w pobliż u terminalu. Szybkim krokiem uciekł przed irytują cymi taksó wkarzami i zatrzymał się przy drodze, bo nie wiedział , jak przejś ć na drugą stronę . Widział em nieprzerwany strumień poruszają cych się samochodó w, któ rych kierowcy nie uż ywali ani kierunkowskazó w, ani lusterek (o ile w ogó le mają lusterka) i jechał em na zasadzie, ż e kto pierwszy rozpoczą ł manewr, musi go najpierw ukoń czyć . Chociaż ogó lny algorytm ruchu nie był trudny do zrozumienia: kierowca, po kró tkiej jeź dzie, zawró cił ostro, aby zmienić pas, a nastę pnie zatrzymał się , dał znak innemu kierowcy, któ rego wł aś nie ucią ł , i jechał dalej. W takich nanosekundowych przerwach mię dzy "zatrzymaniem" a "jazdą ", manewrują c mię dzy samochodami, motocykliś ci przelatywali z ogł uszają cym rykiem, tak ż e od ryku ich silnikó w nawet tkwił em sobie w uszach. Obraz dopeł niają piesi.
Gdy tylko kierowca nieco zwolnił , przed jego samochodem pojawił o się okoł o dziesię ciu osó b, któ re przeciskają c się mię dzy zderzakami, przeszł y na drugą stronę jezdni. Zaznaczam, ż e najbardziej cierpliwi ludzie nadal gromadzili się na skrzyż owaniu i czekali na wł aś ciwe ś wiatł a. Nie przestają c się nerwowo rozglą dać , przeszedł em przez jezdnię na zielonym ś wietle.
Odniesienie. Wież a Wolnoś ci (Borj e Azadi) został a zbudowana w 1971 roku z okazji 2500-lecia monarchii irań skiej. Wież a jest w cał oś ci zbudowana z biał ego marmuru Isfahan i skł ada się z 8000 kamiennych blokó w. Przed Rewolucją Islamską nazywano ją „Wież ą Pamię ci Kró ló w”.
Po kró tkiej wycieczce po Placu Wolnoś ci podszedł em do policjanta, ż eby zapytać , gdzie jest metro. Nie mó wił po angielsku, wię c po prostu wezwał dla mnie taksó wkę . Pokazał em taksó wkarzowi adres, któ rego potrzebował em, ale wyraz jego twarzy wskazywał , ż e nie znał tego adresu.
Potem tł umaczył em gestami, do któ rych chciał em zadzwonić i powiedział em „telefon i-r-a-n”. Taksó wkarz zrozumiał mnie i dał mi swó j numer telefonu, zadzwonił em do Ramina, a on wyjaś nił drogę taksó wkarzowi. Kilka minut pó ź niej byliś my już w drodze do domu.
Ramin spotkał się ze mną w domu i przedstawił mnie swojej rodzinie: mó j mł odszy brat miał na imię Ahmad, a moja matka miał a na imię Asal, co oznacza „mió d” w ję zyku farsi.
„Cześ ć , Alex”, powiedział mi Asal.
- Sala m Aleykum, Asal - odpowiedział em.
Zaś miał a się , uś cisnę ł a mi dł oń i zapytał a:
- Khu bi? Khaste i?
- Moja mama pyta, jesteś zmę czony? Ramin przetł umaczył.
- Khu bi, pospiesz się i uwierz-veri - odpowiedział em.
- Hamma m, prysznic, Alex? – zapytał mnie Asal i wycią gną ł ś nież nobiał ą szatę.
- Bale (tak) - odpowiedział em, bo prysznic to akurat to, co był o potrzebne po dł ugim ruchu.
Kiedy mył am, stó ł był już dla mnie nakryty.
- Befarmain, Alex! (usią dź / pomó ż sobie) - powiedział Asal i podał mi krzesł o.
Z liczby nieznanych sł ó w był em trochę zdezorientowany i nie od razu znalazł em odpowiedź . Wrę cz przeciwnie, matka Ramina duż o mó wił a, wię c mogł em tylko sł uchać i pamię tać.
„Zakonnica” (chleb) - powiedział a i podał a mi chleb, - „ab” (woda) - i dał a mi szklankę wody. Potem wzię ł a mó j talerz, wł oż ył a do niego kurczaka i ziemniaki i powiedział a: „morgh wa sib zamini” (kurczak i ziemniaki), „Nu sh e jan, Alex! (smacznego).
- Ramin, jak powiesz dzię kuję ? Zapytał am.
- Moż esz to powiedzieć na ró ż ne sposoby. Irań czycy to bardzo uprzejmi ludzie, wię c mamy wiele sł ó w, któ re oznaczają „dzię kuję ”. W taksó wce lub na targu wszyscy zwykle mó wią „mersi”, to popularne sł owo, kró tkie i jasne. Jeś li wszystko dzieje się w formalnym otoczeniu, na przykł ad rozmawiasz z nauczycielem lub chcesz wyrazić szacunek nieznajomemu, musisz powiedzieć „motashakkeram (motshakeram)” lub „tashakkor”, to jest sł owo arabskie.
Moż esz też powiedzieć „kheili motashakkeram” (bardzo dzię kuję ).
Jeś li podobał o Ci się , jak coś dla Ciebie zrobili, moż esz powiedzieć mniej formalnie „da stet darnakone”, a zawsze otrzymasz odpowiedź z uś miechem „haish mikonam”. A jeś li jesteś w towarzystwie przyjació ł , nie wstydź się i mó w „mammoon” (dzię kuję ) lub „khayli mamnoon” (bardzo dzię kuję ).
Zwró cił em się do jego matki i powiedział em: „mo-ta-sha-ke-ram! Powiedział niezrę cznie, ale Asal mnie zrozumiał , uś miechną ł się i odpowiedział : „haisz mikonam! ”.
- Dlaczego podczas powitania nie mó wisz „sala m ale ykum”, a tylko „sala m”? – spytał em Ramina.
- Nie lubię mó wić "sala ma ale kum", to powitanie jest zbyt arabskie. W Iranie staramy się mó wić „salamu”.
Podczas mojego pobytu w Teheranie mieszkał em cał y czas z rodziną Ramina. Bę dą c pierwszymi Irań czykami, któ rych spotkał em, podbili mnie swoją goś cinnoś cią . I naprawdę zakochał em się w nich za uwagę i troskę , jaką okazali.
Przez pierwsze dziesię ć dni był am w Teheranie w szoku kulturowym i trochę bał am się wyjś ć z domu, nie dlatego, ż e był o niebezpiecznie, ale dlatego, ż e wszystko był o inne. Na przykł ad spodziewał em się mó wić po angielsku, wię c nawet nie zawracał em sobie gł owy rozmó wkami. Ale nikt tam nie zna angielskiego, a dla mnie był a to prawdziwa udrę ka komunikować się z miejscowymi w ję zyku migowym. Nie był o też ł atwo kupić coś na rynku, najpierw trzeba był o rozgryź ć cyfry indoarabskie, potem przeliczyć cenę z tomanó w na riale, a potem obliczyć , ile to bę dzie dolaró w. Dlatego pomoc Ramina był a dla mnie nieoceniona.
Komentarz do ję zyka perskiego. Co ciekawe, „dastet darnakone” dosł ownie tł umaczy się jako: „aby rę ce nie bolał y”, a odpowiedź „dzię kuję ” - „haish mikonam” oznacza: „Robię to, o co mnie prosisz”.
„Befarmain” - zawsze mó wią , gdy są zaproszeni do zrobienia czegoś : usią dź przy stole, aby zjeś ć , wsią ś ć do taksó wki, odebrać zakupiony towar itp.
Aby poprawnie odpowiedzieć na pytanie, w czasowniku musisz zmienić jego zakoń czenie. Na przykł ad zostaniesz zapytany: „gorosne i? ”(Czy jesteś gł odny? ), odnoszą c się do Ciebie / Ciebie. "i" na koń cu jest skró coną formą czasownika "hasti" (jest-ty).
Shoma/to gorosne i (zmę czona - ty/jesteś )
Shoma/to gorosne hasti - uż ywane na piś mie.
Musisz odpowiedzieć : Gorosne am (gł odny-ja), „am” to skró t od „hastam”, (jestem).
Czł owieku gorosne jestem (jestem gł odny)
Man gorosne hastam - uż ywany w piś mie.
„Meczety są domami Allaha na ziemi” (Imam Hakim), a każ dy, kto przychodzi do meczetu, jest goś ciem Wielkiego Allaha.
W pią tek, jego jedyny wolny dzień , Ramin obiecał pokazać mi miasto. Duż o pytał em o islam, wię c pierwszą rzeczą , jaką zrobił , był o zabranie mnie do najstarszego meczetu w Teheranie. Przy wejś ciu przez dł ugi czas nie odważ ył em się wejś ć.
„Jestem prawosł awny”, wyjaś nił em mu, „czy jesteś pewien, ż e mnie wpuszczą? ”
- Nikt nie moż e ci zabronić - odpowiedział Ramin - w koń cu meczet jest domem Allaha, a każ dy, kto przychodzi do meczetu, jest goś ciem Wielkiego Allaha, a Allah cieszy się , gdy przychodzą do niego goś cie.
– Ż eby nie rzucali we mnie kamieniami jako niewiernego?
- Nie. Naprawdę moż esz iś ć do każ dego meczetu, nawet jeś li nie jesteś muzuł maninem. Dwa lata temu, pracują c dla Czerwonego Krzyż a, pojechaliś my z moimi przyjació ł mi, Ż ydem i katolikiem, do Arabii Saudyjskiej. Nikt nie ukrywał swojej religii, a Ż yd otwarcie powiedział , ż e jest Ż ydem. Odwiedzaliś my ś wię te miejsca, byliś my w Medynie i Mekce i nikt im nie zabronił odwiedzania meczetó w.
Odniesienie. W rzeczywistoś ci nie-muzuł manie nie mogą odwiedzać grobu I. Rezy w Mashhad (terytorium dziedziń ca) i wchodzić do „Meczetu Zastrzeż onego” w Mekce, gdzie znajduje się Kaaba.
Podszedł do nas mł ody czł owiek i zaprosił nas na randki: „Befarmain! "(Pomó ż sobie). Umó wiliś my się na randki i podzię kowaliś my mu.
- Dlaczego zaproponował nam randki? Zapytał am.
- Kiedy ktoś umiera, jego krewni przychodzą do meczetu ze sł odyczami i oferują je przechodniom. Uważ a się , ż e kiedy ktoś przyjmuje smakoł yk, Allah akceptuje duszę zmarł ego.
- Ramin, dlaczego masz stacje metra nazwane imieniem mę czennikó w: „Shahi d Beheshti, Shahi d Mofateh”? O ile wiem, szahidzi to zamachowcy-samobó jcy, któ rzy wią ż ą wokó ł siebie bomby i razem z nimi wysadzają innych ludzi? Mamy nawet takie sł owo - pas mę czennika, to jest bomba na pasie.
- Nie, Alex, szahidzi nazywają tych, któ rzy walczyli i zginę li za swó j kraj na ich terytorium. Na przykł ad, kiedy Irak nas zaatakował , wielu irań skich ż oł nierzy oddał o ż ycie w walce, chronią c nas i naszą wolnoś ć . Za to otrzymali tytuł mę czennika.
A ci, któ rzy biorą broń , jak mó wisz, bombę , i jadą do innego kraju, aby wysadzić się w powietrze wraz z innymi ludź mi, to są terroryś ci.
Potem usł yszał em przecią gł e „Alaaaaa-hu Agbar! ”, wybuchają c z kolumn na minarecie, wię c muezin wezwał wiernych do modlitwy. Przed wykonaniem namaz, jak w islamie nazywa się pię ciokrotną obowią zkową codzienną modlitwę , musisz najpierw osią gną ć rytualną czystoś ć , to znaczy dokł adnie się umyć . To jest sekret irań skiej czystoś ci: ką pią się pię ć razy dziennie, aby się pomodlić . Zszedł em po schodach do toalety i znalazł em się w jakiejś garderobie. Osoba obok mnie mył a twarz, potem rę ce do ł okci i nogi do kostek, a Irań czyk naprzeciw, jak mi się wydawał o, mył za uszami (okazał o się , ż e to też jest warunek konieczny). do modlitwy). Toaleta był a czysta i schludna, umył am rę ce i twarz, teraz mogł am iś ć do meczetu.
Odniesienie.
W Koranie 5:6 jest powiedziane: „Kiedy wstajesz do modlitwy, umyj twarze i rę ce po ł okcie, wytrzyj gł owę i stopy po kostki”.
Zostawiliś my buty przy wejś ciu i weszliś my do ś rodka. Pierwsze, co przykuł o moją uwagę , to duż o ś wiatł a i wszystko ś wieci. Podszedł em bliż ej i przyjrzał em się uważ niej: ś ciany i kopuł ę wył oż ono mozaiką mał ych lusterek w kształ cie rombu, ponieważ każ de lustro jest bardzo mał e, nie pozwala zobaczyć odbicia, ale ze wzglę du na to, ż e ś wiatł o odbija się w nich, jest efekt przestrzeni i powagi. Kontrastował o to tak bardzo ze ś redniowiecznymi koś cioł ami i koś cioł ami, któ rych budowniczowie szukali w pomieszczeniu zmierzchu i tajemnicy. W holu meczetu nie widział em nic szczegó lnego - na podł odze leż ał y dywany, ś ciany był y ozdobione dziwacznymi ornamentami i ozdobione mozaikami z majoliki, nie był o obrazó w i ikon, a takż e oł tarza. Wierni zwró cono się w stronę mihrabu, wnę ki z wnę ką u podstawy posadzki.
Z kolei mihrab zawsze wskazuje kierunek, w któ rym znajduje się Kaaba w Mekce.
Szczerze nie rozumiał em muzuł manó w: wiedział em, ż e modlą się do swojego boga, któ rego nazywają Allah, wypowiadają c sł owa po arabsku, wiedział em, ż e nie wolno im przedstawiać ludzi i zwierzą t, wię c w meczetach nie ma ikon, ale tak był o Najtrudniej mi był o zrozumieć ich dziwny post w miesią cu Ramadan. Sł yszał em od muzuł mań skiego znajomego, ż e specjalnie ustawia budzik na pią tą rano, ż eby się obudzić i zjeś ć jak najwię cej przed wschodem sł oń ca, potem nie je cał y dzień , a po zachodzie znó w się zajada. Jednocześ nie wierzy, ż e prawidł owo przestrzega postu. Dla chrześ cijan wszystko jest inne, na przykł ad w poś cie nie moż na jeś ć mię sa. Jeś li ktoś jest wierzą cy, to ś ciś le przestrzega postu w wyznaczonym okresie, zaró wno w dzień , jak iw nocy, niezależ nie od wschodó w i zachodó w sł oń ca.
Jeszcze raz spojrzał em na wierzą cych: „Tu masz Allaha Agbara w akcji” – pomyś lał em i wyszedł em, ż eby nie przeszkadzać.
Dzień Towaró w.
Kiedy rano jechał em metrem w Teheranie, moją uwagę przykuł zaskakują co kreatywny plakat. Czy znasz na przykł ad symbol recyklingu, któ ry umieszczają na opakowaniach? Przedstawia mał ego mę ż czyznę wrzucają cego to opakowanie do urny. Na plakacie mał y czł owiek wrzucał do urny „Gwiazdę Dawida”. Na nastę pnej stacji zobaczył em jeszcze ciekawszy plakat: flaga Izraela był a wybita na rolce papieru toaletowego, inni mieli zdję cia martwych Palestyń czykó w zabitych przez izraelskich ż oł nierzy, m. in. pamię tam plakat z pistoletem i napisem: „Bez Izraela – bez wojny”.
Był pią tek (jo me) – dzień , w któ rym każ dy muzuł manin uważ a za swó j obowią zek przyjś cie do meczetu na wspó lną modlitwę (modlitwa juma). Z ciekawoś ci poszedł em do meczetu.
Budynek był przepeł niony wierzą cymi, ale ku mojemu zdziwieniu nie modlili się , tylko uważ nie sł uchali mę ż czyzny w wojskowym mundurze, któ ry przemawiał z podium. Obok niego, bez udział u i bez zainteresowania, stał o jeszcze kilku ż oł nierzy - jego grupa wsparcia. I choć nie zrozumiał em ani sł owa z rozmowy oficera, usł yszał em: „Palestyna” i coś w rodzaju ofiara-ofiara. Ludzie zaczę li wzdychać z rozczarowaniem i kiwać gł owami. Dokł adniej, ich gest wyglą dał tak, jakbyś my chcieli powiedzieć „nie”, ale robimy to tylko powoli i lekko gdakają c. Tak wię c Irań czyk wyraż a skrajny stopień nieopisanego ż alu. Po chwili oficer kontynuował : „Izrael” i odczytał kilka liczb, podobno liczbę zabitych. Ludzie wyraź nie się rozweselili, a niektó rzy zaczę li coś intonować . To był a najdziwniejsza pią tkowa modlitwa, jaką kiedykolwiek sł yszał em.
Na drodze z duż ą prę dkoś cią przejechał a obok nas kawalkada samochodó w. „To jest pan Ahmadineż ad” – wyjaś nił Ramin. „Zazwyczaj koń czy pracę o ó smej wieczorem i o tej porze wraca do domu”. Poprosił em o opowiedzenie o prezydencie.
„Mó j prezydent bardzo cię ż ko pracuje”, odpowiedział Ramin, „widzisz, jak pó ź no wychodzi. I tak na co dzień : od samego rana widać , jak idzie do pracy, a pó ź nym wieczorem wraca do domu. Nasz krewny pracował w ochronie i powiedział nam, ż e prezydent nie mieszka jak w pał acu, tylko zajmuje mał y pokó j i raczej skromnie umeblowany, bo nie lubi luksusó w, w jego pokoju są tylko najpotrzebniejsze do pracy.
Poszliś my do tradycyjnej restauracji z fajkami wodnymi. Zazwyczaj dziewczynom nie wolno wchodzić na fajki wodne, a skoro nasza towarzyszka został a wpuszczona, wydawał o mi się , ż e to miejsce nadal bardziej przypomina restaurację niż zwykł ą fajkę wodną.
Ramin zamó wił trzy czajniczki, kilka porcji arbuza i mię tową fajkę wodną , a wszystko to kosztował o okoł o dziesię ciu dolaró w. Przy herbacie, w leniwej rozmowie, wiele się o sobie dowiedzieliś my, a na koniec prawie pokł ó ciliś my się o ró ż ne poglą dy polityczne. Rozwią zanie konfliktu uł atwił y fajki wodne i dyplomacja orientalnej dziewczyny.
- Czytał eś wczorajsze wiadomoś ci? Zapytał em Rada Bezpieczeń stwa ONZ przyję ł a wczoraj rezolucję o nał oż eniu dodatkowych sankcji na Iran. Powiedział eś , ż e twó j prezydent cię ż ko pracuje dla dobra kraju, ale każ dy powie ci, ż e podczas podró ż y sł uż bowych do innych krajó w robi tylko to, na co droczy się swoimi przemó wieniami i cią gł ymi ż artami. Doszł o do tego, ż e Europa i Stany Zjednoczone już myś lą o uderzeniu prewencyjnym na Iran. Ponadto są przeraż eni waszym programem nuklearnym i nieustannymi obietnicami zniszczenia Izraela przez Ahmadineż ada.
Nasz prezydent powiedział , ż e jeś li coś się stanie Iranowi, to przede wszystkim zbombardujemy Izrael, a nie inny kraj, bo on już wszystkich dostał . Czy wiesz, co się teraz dzieje w Palestynie, ilu cywiló w ginie każ dego dnia w wyniku izraelskich nalotó w?
Nie podobał a mi się odpowiedź , nie wiem co mnie spotkał o, bo nie chodził o nawet o prawdę . W Internecie komunikuję się ze znajomym mieszkają cym w Izraelu iw odpowiedzi na moje pytania dotyczą ce konfliktu palestyń skiego czę sto przesył ał mi linki do relacji wideo. Jeden raport pokazał , ż e ataki rakietowe ze strony palestyń skiej był y wymierzone specjalnie w izraelskie szpitale i szkoł y, inny omawiał nagł y ostrzał izraelskich cywiló w z granatnikó w, za każ dym razem w komentarzach podkreś lano, ż e wś ró d zabitych byli gł ó wnie cywile, wię c kontynuował em dialog:
- Widzę w wiadomoś ciach, ż e Palestyna, w szczegó lnoś ci Hamas i Hezbollah, terroryzują Izrael. Co wię cej, w Europie mó wią , ż e te organizacje terrorystyczne są sponsorowane przez Iran. Co wię cej, wiem, ż e pod rzą dami Pahlavi Shah Iran był bardzo przyjacielski z Izraelem i Stanami i wszyscy wydawali się być szczę ś liwi. Moim zdaniem to jest najważ niejsze – ż yć w spokoju. A skoń czył o się na tym, ż e amerykań scy dyplomaci w Teheranie zostali wzię ci jako zakł adnicy i przetrzymywani przez ponad rok.
Odniesienie. Kryzys dyplomatyczny w Iranie (4 listopada 1979 - 20 stycznia 1981) rozpoczą ł się od schwytania 63 dyplomató w i trzech zwykł ych obywateli USA na terytorium ambasady amerykań skiej w Teheranie, któ re został o zdobyte szturmem. Wię kszoś ć zakł adnikó w przebywał a w niewoli przez 444 dni i został a uwolniona za poś rednictwem rzą du algierskiego.
Ramin wyraź nie zirytował moje pytania:
„Po prostu jesteś goś ciem i nie mogę ci powiedzieć , jak bardzo się mylisz”, powiedział , „przede wszystkim Anglia i Stany był y zadowolone z szacha, ponieważ pompowali naszą ropę za darmo. Jeszcze raz przeczytaj historię . Wszystkie pań stwa arabskie są przeciwko Izraelowi, nie ma on nawet wł asnego terytorium, ponieważ skł ada się z obszaró w, któ re ż oł nierze z bronią w rę kach zabrali z Palestyny. Nie uznaję tego za pań stwo. Jeś li chcą tam mieszkać , niech ż yją – Ż ydzi, Palestyń czycy – ale mieszkają w Palestynie, a nie w Izraelu.
Dobrze, ż e był a z nami dziewczyna, któ ra potrafił a rozwią zać konflikt browarniczy. Poprosił a Ramina, ż eby nie zapominał , ż e jestem goś ciem, a mnie, ż ebym starał się już nie dyskutować o sprawach politycznych.
Plakaty po bokach gł osił y: „Marg bar Israil! (ś mierć Izraelowi), Marg bar Amrika! (ś mierć w USA)”
Taksó wka „dar-bast”.
Przed moim pierwszym samodzielnym wyjś ciem do miasta Ramin udzielił mi szczegó ł owych instrukcji, jak korzystać z taksó wki: najpierw musiał em zatrzymać się na skrzyż owaniu, na któ rym przejeż dż ał y samochody, jeś li kierowca mrugną ł reflektorami lub zatrą bił , oznaczał oby to, ż e był odbieranie pasaż eró w. Standardowa opł ata za przejazd to „punsa d toman” (500 tomanó w), czyli czerwony rachunek, któ ry podaje 5000 rialó w, co odpowiada 0.5 dolara. Na skrzyż owaniu zatrzymał em pię kną ż ó ł tą taksó wkę , któ rej kierowca migał reflektorami.
– Metro – oznajmił em gł oś no.
Kierowca skiną ł gł ową i wsiadł em do samochodu. Wbrew wyjaś nieniom Ramina, ż e taksó wkarz bę dzie dalej odbierał innych pasaż eró w, mó j kierowca nie zatrzymał się dla nikogo innego.
- To metro, co gkhadr mishe? (do metra ile to kosztuje) - zapytał em go.
- Se khezar (trzy tysią ce).
„Coś nie wystarczy”, pomyś lał em, „trzy tysią ce riali to znacznie mniej niż zalecał Ramin”.
- Se hezar rial?
Zapytał am.
- Na! Se hezar toman (nie, trzy tysią ce tomanó w) - odpowiedział i wyjaś nił taksó wkarz - dar-bast!
Jego odpowiedź oznaczał a, ż e droga do metra kosztował aby mnie 3 dolary zamiast 0.5 dolara. Postanowił em wysią ś ć i przesią ś ć się na tań szy samochó d, wię c powiedział em zdanie, któ re wcześ niej dokł adnie zanotował em w widocznym miejscu w moim notatniku: „inja piade mi sham” (wysiadam tutaj). Taksó wkarz zatrzymał samochó d i zabrał ode mnie 500 tomanó w.
Kolejny przejeż dż ają cy obok samochó d zatrą bił i zatrzymał się.
- Metro, punsa d toman! Powiedział em i poszliś my.
Przy wyjś ciu taksó wkarz dał mi resztę.100 tomanó w, bo po minię ciu „dar bast” skró cił em trochę dystans do metra. Kiedy wzią ł em taksó wkę w mieś cie, taksó wkarze nigdy mnie nie oszukali, za co byli „khe ili motshaker rram”.
Odniesienie. „Dar bast” (dosł.
zamknię te drzwi) oznacza, ż e wynajmujesz cał y samochó d i nie chcesz, aby inni pasaż erowie byli wsadzani do samochodu opró cz Ciebie, wię c opł ata bę dzie droż sza.
Jako pasaż er na przednim siedzeniu tym razem wyraź nie widział em, jaki chaos dzieje się na drodze: kierowcy, nieustannie sygnalizują c sobie nawzajem, odcinają c się i robią c najbardziej nieoczekiwane zakrę ty w prawo na ś rodku ulicy, czasami przeraż ali mnie ich styl jazdy, sami pasaż erowie patrzyli na ten ruch maszyn Browna z zimną krwią.
Kiedy nasz kierowca miną ł prawy zakrę t w godzinach szczytu, po prostu skrę cił w prawo na ś rodku jednokierunkowej drogi i przez ostatnie kilkadziesią t metró w jechaliś my w stronę samochodó w. Skoro dotarliś my bezpiecznie, potwierdził o to moje przekonanie, ż e zawsze należ y myś leć tylko o dobrych rzeczach.
Aby się tam dostać , trzeba zadzwonić do taksó wkarza na duż ą ulicę lub lepiej na plac, na przykł ad: „Meidan e Azadi” (Plac Wolnoś ci) lub „Beheshti” (nazwa ulicy).
Wysiadł em z metra i podszedł em do skrzyż owania, gdzie kilka osó b już czekał o na taksó wkę . Przejeż dż ają cy samochó d zatrą bił i, odbudowują c po dwó ch pasach, zatrzymał się w pobliż u.
- Ohar e Moallem (koniec ulicy Moallem) - powiedział em wyraź nie. Wydawał o mi się , ż e kierowca skiną ł gł ową i już miał em otworzyć drzwi, ż eby wsią ś ć do samochodu, ale wtedy odjechał . Nawet nie zrozumiał em dlaczego. Sytuacja powtó rzył a się przy kolejnym aucie. Ale teraz wył apał em specjalne skinienie ze strony kierowcy: podrzuca gł owę do gó ry - lub sł usznie jest powiedzieć "kiwa gł ową " i jednocześ nie rozkoszować się stukotem. Domyś lił em się , ż e ten gest oznacza „nie”.
Podjeż dż a do mnie nastę pny samochó d, na moją proś bę , ż eby podwieź ć do koń ca Moallem Street, kierowca „kiwa gł ową ” i odpowiada: „Garden e Moallem”, ale kiedy wskazuje na wolne miejsce, mó wią : siadaj w dó ł.
- Shoma a le koja ja? (ską d jesteś ) - pyta mnie, widzą c, ż e nadal stoję.
- Biał oruś.
- Ach, Urop! (Europa), - taksó wkarz był zachwycony, - befarmain! (Usią dź ).
Jeden z pasaż eró w pró bował porozmawiać ze mną po angielsku i jakoś wyjaś nił , ż e się ze mną umó wi. Jak się domyś lał em, doprowadzili mnie do skrzyż owania, na któ rym zaczynał a się ulica. Moallem, a nastę pnie skrę cił w innym kierunku. Podał em taksó wkarzowi pię ć set tomanó w i powiedział em „merci”, ale taksó wkarz klikną ł , nie wzią ł pienię dzy i wskazał pasaż era, któ ry wysiadł ze mną . Doszedł em do wniosku, ż e nie ma reszty i zapł acił za nas oboje, wię c chciał em oddać mu swoją czę ś ć pienię dzy. Ale Irań czyk też ich odmó wił i wyjaś nił , ż e jestem jego goś ciem.
"Na" - oznacza "nie", pokaż z skinieniem gł owy
„Czł owiek” - ja, „ma” - my
„Shoma”, „to” - ty, ty
Przymiotniki dzierż awcze tworzy się albo ł ą czą c „e” z rzeczownikiem i dodają c ja, my, ty, ty, albo dodają c konkretną koń có wkę . Na przykł adzie sł ó w dom „khune” (dom) i „kurz” (przyjaciel):
Mó j dom: „khune e man” lub „khun m”
Mó j przyjaciel: „kurz e man” lub „dustam”
Twó j dom: „khune e shoma” lub „khune t”
Twó j przyjaciel: „kurz e szoma” lub „statystyka kurzu”
Jego dom: „khune e u” lub „khune sh”
Jego przyjaciel: „kurz e y” lub „kurz”
Teheran – „miasto u podnó ż a zbocza gó ry” (jedna z wersji pochodzenia nazwy miasta)
Każ dego ranka Ramin z dumą podawał mi butelkę zimnej wody z lodó wki, a dokł adniej z brył ą lodu, któ ra topił a się dopiero wieczorem.
Taką butelkę moż na był o tylko zał oż yć na gł owę w przypadku udaru sł onecznego, wię c w koń cu cał kowicie przestał am brać ze sobą wodę , nigdy nie boją c się umrzeć z odwodnienia, bo w każ dym parku i na wielu ulicach miasta są lodó wki od któ re moż esz pić nieograniczoną iloś ć zimnej wody.
Do metra dotarł em sam. Aby kupić bilet, nauczył em się „beli te do sare” (bilet powrotny), ale zapomniał em tego wyraż enia w kasie, powiedział em po angielsku „tu wei ticket” i dostał em bilet. Koszt dwó ch przejazdó w metrem w Teheranie kosztował.0, 20 USD. Po przejś ciu przez bramkę nie wiedział em, gdzie iś ć dalej, i natychmiast zwró cił em się o pomoc do mę ż czyzny w mundurze - po prostu podał em nazwę stacji, któ rej potrzebował em.
- Jestem Homeyini? Zapytał em i wskazał em w kierunku nadjeż dż ają cego pocią gu.
- Bale (tak), Imam Chomeini - powiedział pracownik metra - Ale kojai? (Ską d jesteś )
- Ale Biał oruś jestem. (z Biał orusi)
„Biał oruś -u-nas”, powiedział przecią gle i po ojcowsku poklepał mnie po ramieniu, uś miechają c się tak bardzo, ż e mó j nastró j nawet się poprawił . Uś cisną ł em mu rę kę i wsiadł em do pocią gu. To był nowy samochó d, klimatyzowany, nieskazitelnie czysty, cichy i bardzo wygodny. Moż liwe jest przesiadanie się z jednego samochodu do drugiego, ale przejś cie do pierwszego samochodu był o oddzielone przegrodą , na któ rej był o napisane duż ymi literami w farsi i angielskim „tylko dla kobiet”.
Od razu zdecydował em się udać w kierunku Muzeum Klejnotó w, któ re mieś ci się w budynku Narodowego Banku Iranu (Bank e Melli Iran). Uzbrojony w dwa zdania: „Bank e Melli Iran kojast? ” (gdzie znajduje się Bank Narodowy) i „man mikham m be Bank e Melli Iran beram” (chcę iś ć do Banku Narodowego), zaczą ł em pytać przechodnió w o drogę.
Pierwszy przechodzą cy Irań czyk wskazał , aby jechać prosto i w prawo.
Podszedł em do skrzyż owania i zatrzymał em innego mł odego czł owieka. Z jego gestó w zorientował em się , ż e idę w zł ym kierunku – powiedział , ż ebym wracał , a potem skrę cał w lewo. Trzeci przechodzień poradził mi wzią ć taksó wkę . „Wyglą da na to, ż e tylko taksó wkarz zna drogę do tego Banku Narodowego” – zirytował em się . Był o gorą co i duszno, sł oń ce palił o tył mojej gł owy, a przejeż dż ają ce autobusy dymił y i pozostawiał y zapach niewidzialnego, ale bardzo gryzą cego dymu. I myś lał em, ż e autobusy w Teheranie to nowiutkie Scania i Volvo, jak na rejsach dalekobież nych, ale okazał o się , ż e to analogi starego Mercedesa.
Był em zł y, ponieważ nie rozumiał em ani sł owa w ję zyku farsi i nadal nie kupił em mapy ani rozmó wek. Wczorajsza wizyta na najwię kszym bazarze ksią ż ek w Teheranie pokazał a, ż e najlepszy przewodnik po Iranie, Lounley Planit (zwany dalej „LP”), został milczą co zakazany. Pan Prezydent nie lubił zachodniej ksią ż ki za jej swobodne wypowiedzi.
Z rozmó wkami też był o ź le. Jedyny sł ownik, jaki znalazł em, był przeznaczony dla irań skich studentó w ję zyka angielskiego. Wszystkie zawarte w nim sł owa został y napisane w ję zyku farsi bez transkrypcji ł aciń skimi literami (taki zapis nazywa się „finglish”, z poł ą czenia dwó ch sł ó w „farsi” i „angielski”), dla mnie był bezuż yteczny.
W centralnym parku („Park e Shahr”) zgubił em się i usiadł em na trawie, aby oglą dać ludzi uprawiają cych sport. Symulatory, zainstalowane tuż przy alejkach parku, wyglą dał y na proste i nie wymagał y blokó w i cię ż arkó w. Na przykł ad, aby wykonać pulldown na klatkę piersiową , musisz usią ś ć na symulatorze, a wtedy cię ż ar ciał a bę dzie dział ał jako przeciwwaga dla tego ć wiczenia. Irań czyk zauważ ył mnie i podszedł do mnie, ż eby się zapoznać.
- E sme tong chi wy? (jak masz na imię , dosł . jak masz na imię )
- Esma m Alexander e. (mam na imię Alexander, dosł . mam na imię Alexander)
- Hmm...Aleksandrze - pomyś lał , jakby coś sobie przypomniał - Alexander Graham Bel?
Chociaż nie widział em ż adnego podobień stwa mię dzy sobą a czcigodnym wynalazcą telefonu, zgodził em się być Grahamem Belem. Mó j nowy przyjaciel okazał się nauczycielem angielskiego. Zaproponował , ż e pokaż e mi jakieś muzeum, a takż e zapewnił , ż e w Teheranie z ł atwoś cią kupię pł ytę za nie wię cej niż dziesię ć dolaró w. Dziesię ć minut pó ź niej dotarliś my do Pał acu Golestan, najpię kniejszego kompleksu w Teheranie.
Od razu poszł am do sklepu z pamią tkami, gdzie spotkał am dwie urocze dziewczyny, któ re tam pracował y. Nie zostawili telefonu, wskazują c na surowego kasjera, najwyraź niej swojego szefa, ale pisali swoje e-maile. Na pó ł kach, wś ró d pamią tek i pocztó wek, znalazł em LP za 12 dolaró w (choć sugerowana cena to 25.99 dolaró w na odwrocie ksią ż ki). Wię c od razu dostał em mapę , przewodnik i rozmó wki.
Przechodzą c obok ambasad
Planował em pojechać do Indii przez Iran i Pakistan i dostać po drodze wizy. Jednak uzyskanie wizy w Teheranie nie był o ł atwe. Przede wszystkim udał em się do ambasady indyjskiej w pobliż u dworca. m. Shahid Beheshti, gdzie zobaczył ogromną linię , któ rej koniec wyszedł na ulicę . W pobliż u wisiał ogł oszenie, w któ rym był o napisane, ż e otwarto specjalny urzą d do wydawania wiz turystycznych. Dziesię ć minut pó ź niej był em tam. Pracownik dał mi formularz, ale ostrzegł mnie, ż e przyjmie go dopiero po przyniesieniu przeze mnie listu polecają cego z mojej ambasady, a takż e pokaż e zarezerwowane bilety na podró ż powrotną . Indyjska opł ata wizowa 50 USD (sierpień.2011).
W ambasadzie Afganistanu obserwował em ś cisk i niewyobraż alny tł um ludzi. Trudno mi był o znaleź ć odpowiednie okno. Ale nawet odmó wili wystawienia formularza i zaż ą dali, aby najpierw pokazali list polecają cy. Opł ata wizowa 40 € (sierpień.2011).
Patrzą c w przyszł oś ć powiem, ż e konsulaty w innych miastach Iranu odeś lą cię z powrotem do Teheranu po wizę . Tak wię c konsulat Indii w Bandar Abbas i konsulat Afganistanu w Mashhad odmó wił y rozpatrzenia moich dokumentó w, ponieważ nie wydają wiz turystom.
Zadzwonił em do ambasady Biał orusi w Iranie i umó wił em się na spotkanie z konsulem. Ambasada znajduje się w pobliż u kompleksu Saad Abad.
„Sefara t e Rusi e Sefid koja ul? ”(gdzie jest ambasada Biał orusi, dosł ownie „Biał a Rosja”), zapytał em policjanta, a on wskazał mi mał y biał y budynek. Spotkał mnie Igor Michajł owicz i weszliś my do pokoju, w któ rym wisiał y biał oruskie kalendarze i pocztó wki z widokiem na Miń sk, a na ś cianie widniał duż y plakat z reklamą BelAvia.
Konsul ostrzegł mnie, ż e wystawienie listu polecają cego zajmie co najmniej tydzień , ponieważ konieczne jest zł oż enie wniosku do Biał orusi, a takż e przeprowadził ze mną rozmowę wyjaś niają cą , jak niebezpieczna jest podró ż do Pakistanu i Indii przez grunt. Do Indii radził przylecieć samolotem lub, w skrajnych przypadkach, zwykł ym autobusem, ponieważ przekraczanie granicy z Pakistanem nie jest bezpieczne. Nastę pnie dali mi czystą kartkę papieru, na któ rej musiał em szczegó ł owo opisać moją trasę , do każ dego miasta i hotelu, w któ rym planował em się zatrzymać.
Tydzień pó ź niej, po wizycie w Qom i Kashan, wró cił em ponownie do Teheranu i udał em się do mojej ambasady, aby odebrać list polecają cy.
- Wię c gdzie zdecydował eś się pojechać ? – zapytał konsul.
„Potrzebuję listu polecają cego dla ambasad Indii i Pakistanu” – odpowiedział em.
Igor Michajł owicz westchną ł i poszedł po papiery - nie chciał , ż ebym tam w ogó le jechał a, wię c ponownie ostrzegł , ż e po Zahedanie (duż e miasto na granicy z Pakistanem) lepiej pojechać zwykł ym autobusem i w ż adna sprawa z tego nie wychodzi. Wedł ug niego wjazd do Pakistanu w tym czasie nie był bezpieczny, ponieważ „ż niwa” był y zbierane i wysył ane do Europy (uwaga dotyczy opium). Kategorycznie nie doradzono mi wyjazdu do Afganistanu, bo toczył a się tam wojna, a poza tym nie był o naszej reprezentacji. Na poż egnanie przekazał mi numery infolinii Ministerstwa Spraw Zagranicznych Biał orusi. Uś cisnę liś my sobie rę ce i rozstaliś my się.
Igor Michajł owicz pozostawił o sobie bardzo dobre wraż enie - cieszył em się , ż e tacy ludzie reprezentują nasz kraj. Chcę mu podzię kować za list polecają cy i za to, ż e nie musiał em za niego pł acić - powiedział , ż e koszt takiej usł ugi nie jest wskazany w cenniku.
Wyszedł em na zewną trz i natychmiast pognał em do ambasady Pakistanu. W Ramadanie wszystkie przedstawicielstwa zamykano bardzo wcześ nie - okoł o pierwszej po poł udniu i trzeba był o się spieszyć . Jednak korki dał y się we znaki i zanim przyjechał em, drzwi ambasady był y już zamknię te. Nastę pnie poszedł em do Muzeum Dywanó w, któ re był o w pobliż u.
„Park e la le”
Niedaleko Muzeum Dywanó w znajduje się „Muzeum Sztuki Nowoczesnej”. Nie miał em ochoty oglą dać wspó ł czesnego malarstwa irań skiego, wię c tam nie pojechał em. Pó ź niej, gdy dowiedział em się , ż e to muzeum jest najwię kszą kolekcją dzieł Moneta, Picassa, Mathisa, Dali, Van Gogha i innych znanych artystó w w Azji, trochę poż ał ował em swojej decyzji.
Ramin i Neda doł ą czyli do mojego spaceru i poszliś my do Park e Lale.
W namiocie przy wejś ciu upiekli tradycyjne okrą gł e biszkopty „koluche” ze sł odkim nadzieniem, a obok ugotowali „khoshka r” – ciasto przesypywał o się przez sito na blachę do pieczenia, gdzie od razu je upiekł o, nastę pnie dodawano do niego farsz z mielonych orzechó w z syropem i ciasto skrę cano na sposó b nadziewany naleś nikiem.
„Nie wchodź my dalej w park i nie siadajmy na ł awce bliż ej ludzi”, zapytał a Neda, „Nie chcę być znowu