« МИРАКЛЬ» : « Культурное наследие Южной Индии» , 17 ноября – 5 декабря 2016 года. Путевые заметки.
КОНТРАСТЫ
Судьба распорядилась сложить их уже в составе группы. Длинный, тонкий, злой муж – и сама доброта жена. Два друга, похоже, давно путешествуют вместе. Один – молчун. Второй – балаболка. Стрекотал неумолкая без перерыва на обед как сорока – белобока, только что не подпрыгивал. (Хотя однажды таки подпрыгнул, за что вся группа была ему признательна. Но об этом позже). За два дня непрестанного стрекотания, должно быть, умаялся и в салоне автомобиля на сотни километров каждодневного пробега могла бы установиться благостная полудрема, если бы не множество лежачих полицейских. Чтобы шофер не дремал? Думается, причина в другом. Даже вполне приличные трассы проло - жены прямо по торговым центрам, посередине многочисленных поселков и городов, где лавировать и вылавировать между массой прохожих, велосипедов, мотоциклов, рикш и совершенно самостоятельных коз, свиней, особенно вечно жующих, задумчивых священных коров практически немыслимо. Однако человек ко всему привыкает. Привыкли и индийские водилы даже тяжеленных грузовиков. Правда, по ходу пришло сообщение, на пути к старинной крепости в горах под колеса попал ребенок. Пришлось проехать мимо, ибо местные аборигены якобы даже сожгли автобус и едва не линчевали водителя. Хотя причем здесь он? Видел собственными глазами, беспечный папаша под носом нашего автобуса решительно пересек дорогу, оставив сынишку на другой стороне. Естественно, ребенок ринулся за папочкой. Наш мгновенно ударил по тормозам. Успел. Маленький человечек даже не поцарапался. Бог спас нас всех, прежде всего мальчишку. А вот придурку отцу следовало бы оторвать яйца.
И, наконец, третий контраст. Впервые за мою практику никто из женщин не заикнулся заехать на барахолку. Это в неше-то время, когда женщины стали наркоманками барахла. Наши до конца стоически выслушивали похожие друг на друга как близнецы братья рассказы о бесконечных церквах. Именно бесконечных. Видимо, ничего другого (например, экотуризм) туроператоры как отправляющие, так и принимающие российским клиентам давно отказались предлагать, если вообще предлагали. А зачем, если Россия – цэ не Европа, природы у самой завались. Едва ли не у каждого дача рядом с лесом, речкой или озером. В городе если парк, то тоже почти лес. А выйдешь за околицу, такой бурелом, где вполне можно заблудиться. Или поле, где колос от колоса не слышно человеческого голоса. Конечно, в дальних странах и флора и фауна совершенно другие. Но у российских собственная гордость, на буржуйское смотрим свысока. Мы – патриоты. Как сказал поэт, печной горшок ему дороже, он пищу в нем себе варит. То ли дело монастыри. У нас-то их извели под кореь. А по всему миру стоят как стойкие оловянные солдатики в целости и сохранности. И что бы мы без них делали, вообще не ездили за рубеж? А ведь в Индии чудные и животные, и растительный мир. Нам же более двух недель показывали только выжженную пустыню.
Два слова о гиде Вишале, нашем Дядьке Черноморе, хотя еще совсем молодой человек. Потомственный интеллигент настолько добрый, что никто ни разу не осмелился над ним подшутить, как порой бывает. Неплохо знает русский. Но чтобы продолжить в нем совершенствоваться, специально прилетел к нам из Дели. Вроде бы обязательный. Хотя… Попросил его разменять где-нибудь несколько бумажных рупий на монеты (знакомый собирает). Мне-то без знания даже английского это сделать гораздо сложнее. Пообещал и – забыл, хотя ему напоминал.
« А о себе, любимом, запамятовал рассказать? » - Съязвит « наш парень» . Да нет, помню. Тем более, что тоже контраст. Точнее – угол, в который сам себя загнал своей принципиальностью. Дело в том, что давно взял за правило, валюту в поездках не менять, чтобы быстрее набрать на следующую. В Индии попал как кур в ощип. Подходим к первой церкви, индус показывает, надо снять обувь. А на выходе требует пять рупий, на наши меньше десятки – мелочь. Но рупий-то у меня нет. Кое-как отвертелся. Перед второй отказываюсь заходить внутрь под предлогом, что не разрешают фотографи- ровать (дурость какая-то). Мол, какая разница, все равно одно и то же, а без фотографий очень скоро забудется. И толь - ко перед третьей до меня как до жирафа наконец-то дошло. Конечно, идти в банк менять один доллар – смешно. Но ведь можно разменять у гида. Хватило на всю оставшуюся индийскую жизнь, даже осталось.
« Смешно ничего не сказать о самом маршруте» , - проворчит опять тот же « свой парень» . Пожалуй. Но ведь все ска - зал. О церквях и монастырях. Хотя – есть одно « кроме того» . Индия усиленно строит дороги, стараясь не отстать от Китая. Но это тщетно. Китай в плане строительства дорог (и не только шоссейных, но еще более скоростных железнодо - рожных) настолько рванул вперед, что его уже никто на белом свете никогда не догонит. И вообще мы скоро все станем китайцами, кто останется в живых. Если Россия и США забросают друг друга атомами. Не надо язвить, что накаркаю. Отнюдь. В США безмозглых Голдуотеров более чем достаточно. А у нас безвыходное положение. Остается только надея- ться, что у них найдутся трезвые головы, которые сумеют обуздать безумцев. Это во-первых. Во-вторых, следовать сове- ту мудрых: делать, что должно, а там будь что будет.
ЛЕВАЯ, ПРАВАЯ ГДЕ СТОРОНА
Тему туроператоров, пожалуй, стоит рассмотреть отдельно. Начнем с того, что посредине маршрута нас на четверо суток загнали в так называемые белые пески Гоа. Пески действительно белые как мука не только по цвету, но и консистенции. Стопа практически утопает в муке и сразу становится белой. На мой взгляд, никакого приятствия. Во вся - ком случае, ни о каком легком покалывании и полезном массаже как на настоящем песке не приходится и мечтать. И стопроцентное отсутствие инфраструктуры по сравнению с Турцией и Египтом. Во-первых, наш отель оказался на третьей линии после прибрежных, которые нас через свои территории не пропускали. Нужно было обходить их за километр по узенькой щелке между высокими заборами. Во-вторых, прибрежные не пускали чужаков и на свои лежаки. Которые к тому же без тентов, гори на раскаленном солнцепеке заживо. Остается единственная возможность: окунуться в океане. Но там все время волна захлестывает и в нос и в рот, не расслабишься. То ли дело на море, которое спокойно дышит и убаюкивает тебя как женщина на своей груди. Не говоря о том, что в Египте в те же зимние месяцы можно получить все удовольствия даже под пальмами раза в три дешевле.
Но это все присказка. Сказка началась с последнего дня в Гоа. С утра по программе экскурсия по Старому Гоа – Вос - точному Риму. Однако местный представитель индийской принимающей фирмы « Орандж Трэвэл» приехал только в обед, чтобы отвезти в аэропорт. Мол, никаких экскурсий у него в программе нет. Но у нас-то есть, записано в договоре черным по белому. Естественно, все стали дружно возмущаться. Но если б мы только знали, что ждет нас впереди.
По прилету в Пуну местный гид нас не встретил, только водитель. Такое бывает. Всего-то и делов, перебросить в гостиницу. Однако выезжаем за территорию аэропорта – водитель остановился намертво. Оказывается, он из другого города и Пуну не знает совершенно. (До порта добрался – за кем-то пристроился в хвост). Часа полтора торчали на солнцепеке, пока Вишал не дозвонился до местного представительства « Орандж» . Приехавший молодой человек мигом провел нас до гостиницы, оказалось, совсем недалеко.
Как бы там ни было, заселились в четыре часа пополудни. Решили несколько разгрузить завтрашний напряженный день и посетить музей вместо завтра сегодня. По карте совсем рядом, минут десять на автобусе. Однако блудили по улицам больше часа и вышли в заданную точку только в пешем порядке. Проскочили по залам галопом по европам, хотя интереса было часа на два. Но надо оставить хотя бы полчаса светлого времени, чтобы добраться до отеля. Однако прошло и светлое время, и часа два темного, а мы все кружим по городу. Вот тут-то наш говорливый и подпрыгнул как сорока: « Господа, а ведь мы в третий раз проезжаем один и тот же перекресток, я заметил. От него начинается улица, в конце которой наш отель. Пойдемте пешком, а то он нас опять куда-нибудь завезет» . Видимо, Вишал провел соответствующую работу. На следующее утро нам прислали другого водилу. Который начал с того, что опоздал на два с половиной часа. Вся наша экономия по времени пошла прахом.
Но беды только начинались. Приезжаем к обеду в так называемую галерею Ашрам ОШО, основанную знаменитым на весь мир « секс – гуру» , а нас не принимают, хотя по программе значится главным объектом Пуны. (Интересно, как об этом договаривался « Орандж» ? ). Вишал делает ход конем и сообщает на их ресэпшене, что в группе журналист, который собирается писать о маршруте. Те приглашают меня: « Вы действительно журналист и у вас есть удостоверение? » . Изуча- ют корочки вдоль и поперек едва ли не под микроскопом. « И действительно будете писать? » . Говорю, хоть и специаль - ный корреспондент, но специального задания у меня нет, так что напишу, если понравится. Куда-то несколько раз зво - нят. Наконец, выходит представительный пожилой господин с собственной переводчицей и ко мне: « Что вы хотите и ка - ким временем располагаете? » . Говорю, хотели бы за полчаса узнать азы вашего учения и особенно посмотреть ваш знаменитый Креагон Парк. « Я вам все покажу и даже научу основам медитации, но мне нужно не менее трех часов» . Таким временем мы не располагали и пришлось распрощаться. Не сообразил господин, что не за три, а за полчаса мог с моей помощью получить хорошую рекламу Центру, причем, бесплатно, которая вполне могла бы заинтересовать других туристов, в том числе медитацией.
Однако главное « открытие» нас ожидало в Мумбае. Ехать на остров Элефант - а сообщение с ним якобы закрыто по причине ежегодного национального праздника. (Что, об этом не знал » Орандж» ? Вы поверите в это? ). С паршивой овцы хоть шерсти клок. Решили хотя бы посмотреть записанные в программе объекты города. До 12 часов блуждали, не наш - ли ни одного. Наш-то водила – из Пуны и Мумбая не знает абсолютно. Вишал просит подождать полчаса. Действите - льно, подлетает местный гид, быстренько сажает на один из многочисленных пароходов до Элефанта (оказывается, жив, Курилка! ), по возвращении так же оперативно проводит практически по всем остальным объектам. Начинаю кое-что подозревать. Я-то никуда не звонил, ничего не просил и тем более – не требовал. Откуда же такой разворот на 180 градусов? Опять « шахматы» нашего гида? Вишал, вы сообщили хозяину « Оранджа» , что в группе журналист? « Ну да, сообщил, программа-то совсем оказалась под угрозой срыва» .
Чтобы окончательно задобрить группу, хозяин « Оранджа» даже оставил за нами автобус вместе с гидом на понедель- ник, значившийся в программе как свободный день. Более того, в гостинице продлил выписку до 17 часов вместо 12. Но четыре человека ночью уже улетели. Ваш покорный слуга отказался воспользоваться щедрым подарком. Так что поеха - ли (по слухам, по рынкам и магазинам) только трое. В автобусе. Вместе с гидом. Абсолютно бессмысленные дополните - льные, и, надо полагать, немалые затраты « Оранджа» . Ведь по магазинам и рынкам троица могла съездить и за собстве- нный счет. Вещи спокойно бы полежали до трансфера в кладовке гостиницы. А ведь этих дополнительных затрат « Оранджу» можно бы избежать, выполни они свои обязательства как положено « без подсказки» .
Кстати, подобные случаи не единичны, за время поездок сталкивался со многими. Видимо, хотят сэкономить. А на туристов – плевать. В самом деле, что они сделают? Ну, кукарекнет какой-нибудь петушок, сорок – белобок, напишет жалобу. Письмо. На деревню дедушке. Но до бога высоко, а до принимающей туристической компании ох как далеко. Любая жалоба для них меньше чем слону комариный укус. Другое дело, статья в российской прессе (интернете), которую может прочитать любой потенциальный турист, особенно отправляющие туроператоры. И те и другие крепко подумают, прежде чем связываться с недобросовестными партнерами. В начале текущего года вашего корреспондента здорово достала японская принимающая сторона фирма « Банзай» . Статья получилась резкая, вызвавшая много откликов. К чести отправляющей фирмы, туроператора « Миракль» , он немедленно отказался от услуг « Банзая» , найдя другого партнера.
Но ведь на каждую туристическую группу журналистов не напасешься. А потому туристы были и, похоже, еще долго будут в заложниках у туроператоров даже отечественных, не говоря о зарубежных. За десять лет туризма что-то не слы- шал ни одного примера, чтобы наказали хотя бы одну туристическую компанию за недобросовестное исполнение своих обязанностей. Хотя следовало бы. Четыре года назад в ООО « Астравел» месяца за четыре вперед купил путевку по Канаде – Аляске. Подходит время отъезда – а визы Канады нет. « Мы за визы не отвечаем, ваши денежки сгорели, покупайте путевку вновь» , - ничтоже сумняшеся, развели руками в « Астравеле» . Начинаю разбираться. Оказывается, Канада оформила визу за три дня до выезда. Но в « Астравеле» не побеспокоились своевременно ее получить. Почему? Видимо, захотели опять денежки. Скажете, можно подать в суд. Но представьте себе многомесячные, а то и в течение лет, хождения по нашим судам, самым справедливым судам в мире. К тому же на « той» стороне работают профессио - налы. Та же « Астравел» легко спрячется за строчку в середине многостраничного договора с клиентом, где действитель- но значится, что за визу они не отвечают. (Даже если виза не получена по вине « Астравела» как в данном случае? Абсурд какой-то! За что тогда деньги берете, если сами же поездку гробите? ). Наш турист – не немец, каждую буковку вычиты - вать не будет. Мы верим специалистам, подписываем договор почти не читая. Нашей доверчивостью и пользуются недобросовестные предприниматели.
ИХ НРАВЫ
Сразу хочу оговориться: эта главка не в осуждение индусов. У каждой Машки свои замашки и у каждого свое. Кстати, часто перекликающееся у любых народов. Например, воровство. Из семерых (восьмая присоединилась в конце) обво - ровали троих в первых же двух гостиницах. У одного вытащили евро из чемодана, когда днем были на маршруте. Еще у двоих почистили из карманов доллары даже ночью, когда хозяева спали. Конечно, это происходит в том числе от нищеты. Каменотес, который выдалбливает для туристов поделки, зарабатывает в день в среднем три доллара. Но на том же Мадагаскаре у женщины, торгующей чаем – кофе и закусками с лотка, выходит 20 долларов. В месяц! Тем не менее, за те же две недели маршрута ни одного воровства в отелях. Более того, когда в конце пути вернулись перено - чевать в первую гостиницу, одной из наших туристок вернули забытый ею шарфик. Правда, мои дорогие сандалии вернуть « забыли» . Но тут уж сам виноват, кого-то соблазнил, меня и наказали.
Не отстают и индийские гостиницы. Например, к уже оплаченным чаю – кофе – сахару в номерах подмешивают про- дукты из так называемого мини – бара, которые стоят раз в десять дороже, чем в магазине. Турист думает, что добавки от щедрот гостиницы (такое бывает в случае какого-нибудь ее юбилея). И только при выписке горько разочаровывается, что поверил в « доброту» отеля. Истины ради надо сказать, что такая « рационализация» , видимо, все же не индийское изобретение. Впервые с нею столкнулся года два назад в Китае. И вот теперь она уже распространилась по всему свету.
Еще один любопытный момент. Перед тем как входить в храм, в Индии положено снимать обувь. Чтобы внутрь войти чистыми ногами. Но нередко обувь снимаем в одном месте, а потом босиком или в носках топаем до храма по той же дороге, по которой вместе с нами топают козы, свиньи, коровы и ездят все виды транспорта. С какими тогда ногами мы входим в храм? Или главное – соблюсти традицию?
Кстати, о традициях. Здесь особая песня. У индусов, пожалуй, самая большая набожность в мире. Чтобы попасть в один из храмов, надо было отстоять (естественно, босиком) многокилометровую очередь как к мавзолею Ленина в день его похорон. И ведь стоят семьями, вместе с детьми, нередко грудничками. (Нас хватило только на час, после чего мы добровольно выпали « из обоймы» ). Но самое главное, ради чего? Оказывается, чтобы подойти к телевизионному мони- тору, по которому транслируется служба поклонения святому чудотворцу где-то далеко в другом месте. Перед этим экраном индусы и складывают обязательные букеты цветов (хорошее подспорье для торговцев ими), у этого монитора и просят у святого милостей, отпущения грехов и избавления от болезней. Все это на полном серьезе. Ну прямо как по еще немому кино (в главной роли Игорь Ильинский) « Праздник святого Иоргена» .
История далеко не чисто индусская. В Португалии несколько веков назад пастух заснул на посту и у него волки зарезали несколько овец. Парень с перепугу бросился в деревню с криком, что ему во сне явилась святая Дева (кажется, Мария), которая обещала массу добрых дел местным жителям. Оные тут же забыли про овец и на месте приснивше - гося чуда поставили сначала часовенку, потом церковь. С тех пор культ « сонной» святой настолько распространился по стране, что в честь нее по всей Португалии понастроили множество храмов. Самый мощный из них – на месте первого пастушеского сновидения. Громадные толпы паломников к нему наблюдал собственными глазами. Впрочем, если поискать, в России тоже можно найти немало подобных примеров.
И еще о гостиницах. Чем дальше на юг, тем их становится больше, потому что больше храмов и паломников. И тем хуже инфраструктура в них. Дошло до того, что простыни в номерах оказывались уже в каких-то пятнах, а на завтрак нам стали предлагать чай и отварные овощи. Под заунывную, записанную на пленку повторяющуюся, гипнотизирующую мелодию из двух нот, молитву, призывающую к отречению от всего земного. Так ведь паломнику больше ничего и не нужно. Они могут спать на голой земле и вместо еды питаться медитацией.
Ну и на закуску последнее. С первой гостиницы спрашивал на ресэпшене, есть ли у них сауна. Даже не знали, что это такое. Чем южнее, тем безнадежнее были мои расспросы. (Да и понятно, зачем в тропиках сауна, если и без того парятся сутками напролет). Потому в Гоа даже не заикнулся о своем. И вдруг во второй день на дверях подсобного помещения читаю черным по белому: « SAUNA» . Именно в русском звучании, потому как в английском написании это выглядит нес - колько иначе. Видимо, гостиница специализируется на российских туристах, которым отдых без сауны все равно, что пе- сне без баяна. Не верю глазам своим, заглядываю: действительно, она, родимая. Так что оставшиеся два дня пребывал как король на именинах. Днем дубил кожу под раскаленным солнцем (рядом с бассейном и тентом). А вечером уходил в сауну, чтобы выдавливать накопившиеся шлаки изнутри. Опять же рядом с бассейном. Одним словом, баунти – райс - кое наслаждение. Или праздник души – именины сердца. Владимир Антонов
MIRACLE: Dziedzictwo kulturowe poł udniowych Indii, 17 listopada – 5 grudnia 2016 r. Notatki z podró ż y.
”
Los nakazał ich zebrać już jako czę ś ć grupy. Dł ugi, chudy, zł y mą ż - i sama ż yczliwoś ć ż ony. Wydaje się , ż e dwoje przyjació ł podró ż ował o razem od dł uż szego czasu. Jeden milczy. Drugi to balabolka. Bez przerwy paplał jak sroka bez przerwy na lunch - biał o-biał y, tylko nie podskakiwał . (Chociaż raz skoczył , za co cał a grupa był a mu wdzię czna. Ale o tym pó ź niej). Przez dwa dni nieustannego ć wierkania musiał się zmę czyć , a w kabinie samochodu przez setki kilometró w dziennego przebiegu moż na by był o ustanowić bł ogi pó ł sen, gdyby nie liczne progi zwalniają ce. Aby kierowca nie zasną ł ? Myś lę , ż e powó d jest inny. Nawet cał kiem przyzwoite tory biegną przez centra handlowe, w ś rodku licznych wsi i miast, gdzie manewrują c i zahaczają c o masę przechodnió w, rowery, motocykle, riksze i zupeł nie niezależ ne kozy, ś winie, zwł aszcza wiecznie przeż uwają ce, zamyś lone sakralne krowy jest prawie nie do pomyś lenia. Jednak ludzie przyzwyczajają się do wszystkiego. Indyjscy kierowcy są ró wnież przyzwyczajeni do nawet cię ż kich cię ż aró wek. To prawda, ż e po drodze nadeszł a wiadomoś ć , ż e w drodze do staroż ytnej fortecy w gó rach pod koł a wpadł o dziecko. Musiał em przejechać obok, bo miejscowi tubylcy podobno nawet spalili autobus i prawie zlinczowali kierowcę . Ale gdzie on tu jest? Na wł asne oczy widział em, jak nieostroż ny tata pod nosem naszego autobusu ś miał o przechodzi przez ulicę , zostawiają c syna po drugiej stronie. Naturalnie dziecko rzucił o się na tatę . Nasz natychmiast nacisną ł hamulce. Zarzą dzany. Mał y czł owieczek nawet się nie podrapał . Bó g uratował nas wszystkich, zwł aszcza chł opca. Ale gł upi ojciec powinien był oderwać jaja.
I wreszcie trzeci kontrast. Po raz pierwszy w mojej praktyce ż adna z kobiet nie wspomniał a o zatrzymaniu się na pchlim targu. To czas, kiedy kobiety uzależ nił y się od ś mieci. Nasi bracia sł uchali ze stoickim spokojem do koń ca, niczym bracia bliź niacy, opowieś ci o niekoń czą cych się koś cioł ach. Dokł adnie nieskoń czone. Najwyraź niej organizatorzy wycieczek, zaró wno wysył ają cy, jak i otrzymują cy rosyjskich klientó w, od dawna odmawiają oferowania czegokolwiek innego (na przykł ad ekoturystyki), jeś li w ogó le to oferowali. I dlaczego, jeś li Rosja nie jest Europą , natura jest na samym szczycie. Prawie każ dy ma daczę przy lesie, rzece lub jeziorze. W mieś cie, jeś li park, to prawie las. I wyjdziesz poza obrzeż a, takie wiatrochrony, gdzie moż na się cał kiem zgubić . Albo pole, gdzie ucho ucha nie sł yszy ludzkiego gł osu. Oczywiś cie w odległ ych krajach zaró wno flora, jak i fauna są zupeł nie inne. Ale Rosjanie mają swoją dumę , my patrzymy z gó ry na burż uazję . Jesteś my patriotami. Jak powiedział poeta, droż szy jest mu kocioł ek, gotuje w nim wł asne jedzenie. Czy klasztory biznesowe. U nas zabrano je pod korę . I na cał ym ś wiecie stoją jak niezł omni ż oł nierze blaszani, bezpieczni i zdrowi. A co byś my bez nich zrobili, czy w ogó le nie wyjechalibyś my za granicę ? Ale w Indiach zaró wno zwierzę ta, jak i flora są cudowne. Przez ponad dwa tygodnie pokazywano nam tylko spaloną pustynię .
Kilka sł ó w o przewodniku Vishalu, naszym wujku Czernomorze, choć wcią ż doś ć mł odym czł owieku. Dziedziczny intelektualista jest tak mił y, ż e nikt nigdy nie odważ ył się zrobić z niego ż artu, jak to się czasem zdarza. Zna dobrze rosyjski. Ale ż eby dalej się w tym doskonalić , specjalnie przyleciał do nas z Delhi. Wydaje się , ż e jest to obowią zkowe. Chociaż … poprosił em go, ż eby gdzieś wymienił kilka papierowych rupii na monety (kolega zbiera). Jest mi o wiele trudniej zrobić to nawet bez znajomoś ci angielskiego. Obiecał em i - zapomniał em, chociaż mu przypomniał em.
„Czy zapomniał eś opowiedzieć o sobie, ukochany? ” - "Nasz facet" bę dzie sarkastyczny. Nie, pamię tam. Co wię cej, to takż e kontrast. Dokł adniej, zaką tek, w któ ry wjechał swoimi zasadami. Faktem jest, ż e od dawna obowią zuje mnie zasada, aby nie wymieniać waluty na wyjazdach, aby szybko zdobyć pienią dze na kolejny. W Indiach spadł jak kurczaki na oskuby. Zbliż amy się do pierwszego koś cioł a, na pokazy hinduskie, trzeba zdją ć buty. A przy wyjś ciu wymaga pię ciu rupii, u nas mniej niż dziesią tek - drobiazg. Ale nie mam rupii. Jakoś się odwró cił . Przed drugim odmawiam wejś cia do ś rodka pod pretekstem, ż e nie wolno im robić zdję ć (jakaś gł upota). Niby, jaka jest ró ż nica, nadal jest tak samo, ale bez zdję ć szybko zostanie zapomniana. I dopiero przed trzecim zaś witał o mi w koń cu jak ż yrafa. Oczywiś cie pó jś cie do banku w celu wymiany jednego dolara jest ś mieszne. Ale moż esz wymienić się z przewodnikiem. Wystarczy na resztę indyjskiego ż ycia, nawet w lewo.
„To ś mieszne nie mó wić nic o samej trasie”, ten sam „chł opak” znó w narzeka. Być moż e. Ale przecież powiedział wszystko. O koś cioł ach i klasztorach. Chociaż – jest jeden „poza”. Indie cię ż ko pracują nad budową dró g, aby nadą ż yć za Chinami. Ale to daremne. Jeś li chodzi o budowę dró g (i nie tylko autostrad, ale jeszcze szybszych kolei), Chiny posunę ł y się do przodu tak bardzo, ż e nikt na ś wiecie ich nie dogoni. Ogó lnie wszyscy wkró tce zostaniemy Chiń czykami, któ rzy przeż yją . Jeś li Rosja i Stany Zjednoczone rzucają na siebie atomami. Nie musisz krzyczeć , ż e bę dę rechotać . Zupeł nie nie. W USA jest wię cej niż wystarczają co bezmó zgich Goldwateró w. A my jesteś my w rozpaczliwej sytuacji. Moż na mieć tylko nadzieję , ż e znajdą trzeź we gł owy, któ re zdoł ają powstrzymać szaleń có w. To jest pierwsze. Po drugie, postę puj zgodnie z radą mą drych: ró b to, co musisz, a potem przychodź , co moż e.
Z LEWEJ, Z PRAWEJ STRONY
Moż e temat touroperatoró w należ y rozważ yć osobno. Zacznijmy od tego, ż e w poł owie trasy zostaliś my na cztery dni wpę dzeni w tzw. biał e piaski Goa. Piaski są naprawdę biał e jak mą ka, nie tylko pod wzglę dem koloru, ale takż e konsystencji. Stopa jest prawie zatopiona w mą ce i natychmiast robi się biał a. Moim zdaniem bez przysł ug. W każ dym razie nie moż na nawet marzyć o lekkim mrowienie i poż ytecznym masaż u jak na prawdziwym piasku. I stuprocentowy brak infrastruktury w poró wnaniu z Turcją i Egiptem. Po pierwsze, nasz hotel znajdował się na trzeciej linii po nadmorskich, któ re nie przepuszczał y nas przez swoje terytoria. Trzeba był o ich ominą ć kilometr wzdł uż wą skiej szczeliny mię dzy wysokimi pł otami. Po drugie, wybrzeż e nie wpuszczał o obcych na swoje leż aki. Któ re zresztą bez markiz pł oną ż ywcem w gorą cym sł oń cu. Jedyną opcją , jaka pozostał a, jest ką piel w oceanie. Ale tam cał y czas fala przelewa się zaró wno w nosie, jak iw ustach, nie odpoczniesz. Czy to morze, któ re spokojnie oddycha i usypia jak kobieta na piersi. Nie mó wią c już o tym, ż e w Egipcie w te same zimowe miesią ce moż na zasmakować wszystkich przyjemnoś ci nawet pod palmami trzy razy taniej.
Ale to wszystko jest powiedzeniem. Bajka zaczę ł a się od ostatniego dnia na Goa. Rano, zgodnie z programem, wycieczka po Starym Goa – Rzym Wschodni. Jednak lokalny przedstawiciel indyjskiej firmy hostingowej Orange Travel przybył tylko w porze lunchu, aby zabrać mnie na lotnisko. Na przykł ad nie ma w programie ż adnych wycieczek. Ale mamy coś w umowie napisane czarno na biał ym. Oczywiś cie wszyscy jednogł oś nie się oburzyli. Ale gdybyś my tylko wiedzieli, co nas czeka.
Po przybyciu do Pune nie spotkał nas lokalny przewodnik, tylko kierowca. Zdarza się . Po prostu coś i biznes, transfer do hotelu. Opuszczamy jednak teren lotniska - kierowca zatrzymał się ciasno. Okazuje się , ż e pochodzi z innego miasta i w ogó le nie zna Pune. (Dotarł em do portu - poszedł em za kimś w ogon). Spę dziliś my pó ł torej godziny na sł oń cu, dopó ki Vishal nie dodzwonił się do lokalnego biura Orange. Mł ody czł owiek, któ ry przybył natychmiast zabrał nas do hotelu, okazał o się , ż e jest bardzo blisko.
Nieważ ne, jak to moż liwe, zamieszkaliś my o czwartej po poł udniu. Postanowiliś my rozł adować jutrzejszy pracowity dzień i odwiedzić muzeum dzisiaj zamiast jutro. Wedł ug mapy bardzo blisko, autobusem okoł o 10 minut. Wę drowali jednak po ulicach przez ponad godzinę i do danego punktu dotarli dopiero na piechotę . Pę dziliś my przez hale w galopie przez Europę , chociaż zainteresowanie był o okoł o dwó ch godzin. Ale ż eby dostać się do hotelu, trzeba zostawić przynajmniej pó ł godziny ś wiatł a dziennego. Jednak minę ł y zaró wno godziny dzienne, jak i dwie ciemne i wszyscy krą ż ymy po mieś cie. Wtedy nasz gadatliwy podskoczył jak sroka: „Panowie, mijamy to samo skrzyż owanie po raz trzeci, zauważ ył em. Od niego zaczyna się ulica, na koń cu któ rej znajduje się nasz hotel. Chodź my na piechotę , inaczej znowu gdzieś nas zabierze. Widocznie Vishal wykonał odpowiednią pracę . Nastę pnego ranka przysł ali nam kolejnego kierowcę . Kto zaczą ł od spó ź nienia się dwie i pó ł godziny. Wszystkie nasze oszczę dnoś ci czasu został y zmarnowane.
Aby w koń cu uspokoić grupę , wł aś ciciel „Pomarań czowej” zostawił nam nawet autobus wraz z przewodnikiem na poniedział ek, któ ry w programie był wpisany jako dzień wolny. Ponadto hotel przedł uż ył wymeldowanie do godziny 17:00 zamiast do 12:00, ale cztery osoby wyszł y już w nocy. Twó j posł uszny sł uga odmó wił skorzystania z hojnego daru. Wię c idź - czy (wedł ug plotek, na targowiskach i sklepach) tylko trzy. W busie. Razem z przewodnikiem. Absolutnie bezsensowne dodatkowe i prawdopodobnie znaczne koszty Orange. Tró jca mogł a przecież na wł asny koszt chodzić do sklepó w i na targi. Sprawy spokojnie leż ą do czasu przeniesienia w hotelowej spiż arni. Ale tych dodatkowych kosztó w dla Orange moż na był o unikną ć , gdyby wypeł nili swoje zobowią zania zgodnie z oczekiwaniami „bez podpowiedzi”.
Swoją drogą takie przypadki nie są odosobnione, podczas wyjazdó w natkną ł em się na wiele. Najwyraź niej chcą zaoszczę dzić pienią dze. I nie przejmuj się turystami. Rzeczywiś cie, co oni zrobią ? Otó ż jakiś kogucik zapieje, czterdziestobiał y, napisze skargę . List. Do wsi dziadka. Ale Bó g jest wysoko i jak dotą d do biura podró ż y gospodarza. Każ da skarga na nich to mniej niż uką szenie komara sł onia. Inną rzeczą jest artykuł w prasie rosyjskiej (Internecie), któ ry moż e przeczytać każ dy potencjalny turysta, zwł aszcza wysył ają cy touroperatorzy. Oboje bę dą się mocno zastanawiać , zanim zaangaż ują się w pozbawionych skrupuł ó w partneró w. Na począ tku bież ą cego roku twó j korespondent był bardzo zirytowany przez japoń ską firmę przyjmują cą Banzai. Artykuł okazał się ostry, co wywoł ał o wiele odpowiedzi. Na korzyś ć firmy wysył ają cej, organizatora wycieczek Miracle, natychmiast porzucił usł ugi Banzai, znajdują c innego partnera.
Ale nie moż na się nacieszyć każ dą grupą dziennikarzy turystycznych. Dlatego przez dł ugi czas turyś ci byli i, jak się wydaje, bę dą zakł adnikami touroperatoró w, nawet krajowych, nie mó wią c o zagranicznych. Przez dziesię ć lat turystyki nie sł yszał em ani jednego przykł adu, aby co najmniej jedno biuro podró ż y został o ukarane za nieuczciwe wykonywanie swoich obowią zkó w. Chociaż powinno. Cztery lata temu w Astravel LLC, z czteromiesię cznym wyprzedzeniem, kupił em bilet do Kanady - Alaski. Zbliż a się czas wyjazdu - ale wizy kanadyjskiej nie ma. „Nie odpowiadamy za wizy, twoje pienią dze spł onę ł y, kup bilet jeszcze raz” - bez wahania wzruszyli rę kami w Astravel. Zaczynam to rozumieć . Okazuje się , ż e Kanada wydał a wizę na trzy dni przed wyjazdem. Ale Astravel nie zadał sobie trudu, aby otrzymać go na czas. Czemu? Najwyraź niej znowu chcieli pienię dzy. Powiedz, ż e moż esz pozwać . Ale wyobraź cie sobie wiele miesię cy, a nawet lat, spacerują c po naszych kortach, najbardziej sprawiedliwych na ś wiecie. Ponadto profesjonaliś ci pracują po „drugiej” stronie. Ten sam Astravel moż e bez problemu schować się za linią w ś rodku wielostronicowej umowy z klientem, gdzie tak naprawdę mó wi, ż e nie odpowiada za wizę . (Nawet jeś li wiza nie został a uzyskana z winy Astravel, jak w tym przypadku? Jakiś absurd! Po co wię c brać pienią dze, jeś li sam zrujnujesz podró ż ? ). Nasz turysta nie jest Niemcem, nie odejmie każ dej litery. Ufamy specjalistom, umowę podpisujemy prawie bez jej czytania. Pozbawieni skrupuł ó w przedsię biorcy wykorzystują naszą ł atwowiernoś ć .
N
Chcę od razu zrobić zastrzeż enie: ten rozdział nie ma na celu potę pienia Indian. Każ da Masza ma swoje maniery i każ da ma swoje. Nawiasem mó wią c, czę sto odbija się echem wś ró d wszystkich narodó w. Na przykł ad kradzież . Z siedmiu (ó smy doł ą czył na koń cu), trzy został y obrabowane w pierwszych dwó ch hotelach. Jeden miał euro wyję te z walizki, gdy byli na trasie w cią gu dnia. Dwó ch kolejnych miał o wyczyszczone z kieszeni dolary nawet w nocy, kiedy wł aś ciciele spali. Oczywiś cie wynika to ró wnież z ubó stwa. Kamieniarz, któ ry drą ż y rę kodzieł o dla turystó w, zarabia ś rednio trzy dolary dziennie. Ale na tym samym Madagaskarze kobieta sprzedają ca herbatę - kawę i przeką ski ze straganu dostaje 20 dolaró w. Na miesią c! Jednak przez te same dwa tygodnie trasy, ani jednej kradzież y w hotelach. Co wię cej, gdy pod koniec podró ż y wró cili na nocleg – aby przenocować w pierwszym hotelu, jednemu z naszych turystó w zwró cono zapomniany szalik. To prawda, ż e „zapomnieli” zwró cić moje drogie sandał y. Ale tutaj to jego wina, uwió dł kogoś , a oni mnie ukarali.
Indyjskie hotele nie są daleko w tyle. Na przykł ad produkty z tzw. mini-baru, któ re są dziesię ciokrotnie droż sze niż w sklepie, miesza się z herbatą , kawą i cukrem opł aconym już w pokojach. Turystka myś li, ż e dodatki pochodzą z hojnoś ci hotelu (tak dzieje się w przypadku jakiejś jej rocznicy). I dopiero przy kasie jest gorzko rozczarowany, ż e wierzy w „ż yczliwoś ć ” hotelu. Gwoli prawdy trzeba powiedzieć , ż e taka „racjonalizacja” najwyraź niej nadal nie jest indiań skim wynalazkiem. Po raz pierwszy spotkał em ją okoł o dwa lata temu w Chinach. A teraz rozprzestrzenił się już na cał y ś wiat.
Kolejny ciekawy moment. Przed wejś ciem do ś wią tyni w Indiach zwyczajowo zdejmuje się buty. Wejś cie do ś rodka czystymi stopami. Ale czę sto zdejmujemy buty w jednym miejscu, a potem, boso lub w skarpetkach, depczemy do ś wią tyni tą samą drogą , któ rą tupią z nami kozy, ś winie, krowy i wszelkiego rodzaju podró ż e transportowe. Jakimi wię c stopami wchodzimy do ś wią tyni? A moż e waż ne jest, aby zachować tradycję ?
Przy okazji, o tradycjach. Oto specjalna piosenka. Hindusi mają chyba najwię kszą poboż noś ć na ś wiecie. Aby dostać się do jednej ze ś wią tyń , trzeba był o bronić (oczywiś cie boso) wielokilometrowej kolejki do mauzoleum Lenina w dniu jego pogrzebu. A przecież stoją z rodzinami, razem z dzieć mi, czę sto niemowlę tami. (Mieliś my dosyć tylko na godzinę , po czym dobrowolnie wypadliś my z klatki. ) Ale co najważ niejsze, po co? Okazuje się , ż e aby podejś ć do monitora telewizyjnego, któ ry transmituje naboż eń stwo do ś wię tego cudotwó rcy gdzieś daleko w innym miejscu. Przed tym ekranem Hindusi ukł adają obowią zkowe bukiety kwiató w (dobra pomoc dla swoich handlarzy), przy tym monitorze i proszą ś wię tego o mił osierdzie, przebaczenie grzechó w i uwolnienie od choró b. Wszystko to z cał ą powagą . Có ż , tak jak w niemym filmie (z Igorem Iljinskim) „Ś wię to ś w. Jerzego”.
Historia nie jest czysto hinduska. W Portugalii kilka wiekó w temu pasterz zasną ł na swoim posterunku, a jego wilki zabił y kilka owiec. Facet przestraszony wpadł do wioski, krzyczą c, ż e we ś nie ukazał a mu się Najś wię tsza Panna (chyba Maryja), któ ra obiecał a miejscowym wiele dobrych uczynkó w. Natychmiast zapomnieli o owcach i marzą c o cudzie, postawili najpierw kaplicę , a potem koś ció ł . Od tego czasu kult „ś pią cej” ś wię tej rozprzestrzenił się tak bardzo w cał ym kraju, ż e na jej cześ ć zbudowano wiele ś wią tyń w cał ej Portugalii. Najpotę ż niejszy z nich znajduje się w miejscu snu pierwszego pasterza. Na wł asne oczy obserwował em ogromne tł umy pielgrzymó w do niego. Jednak podczas wyszukiwania moż esz ró wnież znaleź ć wiele podobnych przykł adó w w Rosji.
I wię cej o hotelach. Im dalej na poł udnie, tym wię cej, bo ś wią tyń i pielgrzymó w jest wię cej. A im gorsza infrastruktura w nich. Doszł o do tego, ż e poś ciel w pokojach był a już poplamiona, a na ś niadanie zaczę li czę stować nas herbatą i gotowanymi warzywami. Pod ż ał obną , powtarzają cą się , hipnotyzują cą melodią dwó ch nut nagranych na taś mę , modlitwa wzywają ca do wyrzeczenia się wszystkiego, co ziemskie. W koń cu pielgrzym nie potrzebuje niczego wię cej. Mogą spać na goł ej ziemi i jeś ć medytację zamiast jedzenia.
I na koniec na przeką skę . Od pierwszego hotelu zapytał em w recepcji, czy mają saunę . Nie wiedzieli nawet, co to jest. Im dalej na poł udnie, tym bardziej beznadziejne był y moje dociekania. (Tak, i to zrozumiał e, dlaczego w tropikach jest sauna, jeś li już ką pią się cał ymi dniami). Dlatego na Goa nawet nie wspomniał o swoim. I nagle drugiego dnia na drzwiach pomieszczenia gospodarczego przeczytał em czarno na biał ym: „SAUNA”. Jest w rosyjskim brzmieniu, ponieważ w pisowni angielskiej wyglą da trochę inaczej. Podobno hotel specjalizuje się w rosyjskich turystach, dla któ rych odpoczynek bez sauny jest ró wnoznaczny z piosenką bez akordeonu. Nie wierzę wł asnym oczom, patrzę : rzeczywiś cie, jest droga. Tak wię c pozostał e dwa dni przebywał jak kró l w dniu imienin. W dzień opalał em skó rę pod gorą cym sł oń cem (obok basenu i markizy). A wieczorem poszedł em do sauny, aby wycisną ć z wnę trza nagromadzone toksyny. Znowu przy basenie. Jednym sł owem, bounty-ryż to rozkosz. Lub ś wię to duszy - imieniny serca. Wł adimir Antonow p>