Średniowieczna architektura chrześcijańska. Część 3
Mapę trasy moż na zobaczyć tutaj. Start - w czę ś ci 1, Czę ś ć.2
Klasztor Goshavank[10]. Wzniesiony w XII wieku. na miejscu staroż ytnego klasztoru Getik zniszczonego przez trzę sienie ziemi (nazwa pochodzi od przepł ywają cej w pobliż u rzeki) z rozkazu księ cia Zakariana. W budowie brał udział polityk i wybitny ś redniowieczny prawnik Mkhitar Gosh (autor pierwszej księ gi prawniczej, przypowieś ci i bajek). Obecny klasztor nosi jego imię . Klasztor miał uniwersytet, seminarium.
plan Goshavank
W skł ad kompleksu wchodzą : koś ció ł Najś wię tszej Marii Panny z kopuł ą krzyż ową z dwoma wejś ciami (XII w. ); jednonawowy koś ció ł ś w. Grzegorza Oś wieciciela (XIII w. ); skł ad ksią ż ek, nad któ rym znajduje się dzwonnica (XIII w. ); szkoł a (XIII w. ); galeria (XIII w. ); kaplica (XIII w. ); przedsionek (XII w. ). Koś ció ł ś w. Grzegorza powtarza bazyliki z V wieku. Jej wnę trze na zewną trz i wewną trz wyró ż nia elegancki wystró j. W pobliż u znajduje się koronkowy chaczkar, o któ rym wspomniał em https://www.turpravda.com/am/blog-245117.html (drugi znajduje się w Muzeum Historycznym Erewania).
Klasztor Goshavank
Skł adnica ksią ż ek jest duż a, co sugeruje, ż e nie tylko tutaj studiowali, ale takż e tworzyli ksią ż ki pisane rę cznie. Do dzwonnicy nad magazynem ksią ż ek (niespotykanym w innych miejscach) prowadził y kiedyś zewnę trzne, obecnie prawie zniszczone schody.
Koś ció ł ś w. Grzegorza Oś wieciciela i Poghos Khachkar
Na zboczu gó ry naprzeciwko znajduje się koś ció ł Jerzego (XIII w. ), ruiny domu Gosha i jego gró b. Z braku czasu (z powodu zł ych dró g, ich napraw i objazdó w) nie udał o nam się tam dotrzeć .
St. Jerzy
Z nazwą klasztoru zwią zana jest nastę pują ca legenda.
Pewien mnich Mkhitar był kochany przez lud, ormiań skich wł adcó w. Ale biskup go nie lubił i musiał przejś ć na emeryturę do klasztoru Getik. Mnich był czł owiekiem prawym i bardzo wykształ conym. W klasztorze zaczę ł a kwitną ć nauka i rzemiosł o, stał się centrum duchowym. Poza tym zdarzał y się tam cuda. Do klasztoru czę sto przyjeż dż ali zaró wno wł adcy, jak i zwykli ludzie. Ale nadszedł dzień , w któ rym Mkhitar poczuł , ż e powinien przejś ć na emeryturę i odpoczą ć .
Kiedyś we ś nie ukazał mu się anioł i powiedział , ż e za 7 lat bę dą dobre ż niwa, a potem 7 lat bę dzie suchych. Mnich zatrzymał się w klasztorze, aby zaopatrywać się w ż ywnoś ć . Kiedy nadeszł a susza przepowiedziana przez anioł a, Mkhitar zrobił „guzh” (garnek) i rozdał wszystkim ró wne porcje ziarna. Chleba starczył o dla wszystkich, nikt nie był gł odny. W tym garnku Mkhitar został nazwany Gosh, a klasztor został nazwany Goshavank, na cześ ć tego mnicha.
Pomnik Boga
Klasztor Haghartsin[11]. Klasztor otrzymał swoją nazwę od ś redniowiecznej wioski, któ rej ruiny znajdują się niedaleko niego. Wyró ż nia się jasną barwą (trawertyn i niebieskawy bazalt). Znajduje się na terenie rezerwatu Dilijan. Ale wejś cie do niego nie jest zamknię te. Niestety dotarliś my tam, gdy wię kszoś ć koś cioł ó w był a już zamknię ta. Wskakiwaliś my tylko do tych miejsc, któ re w tym momencie był y zamknię te przez pracownika rezerwy (był o to chyba okoł o 19).
Kompleks skł ada się z najwcześ niejszego koś cioł a ś w. Grzegorza (X w. ) z salą krzyż ową z czterema bordiurami; koś ció ł ś w. Stepan (XIII wiek); gł ó wny koś ció ł Najś wię tszej Marii Panny z kopuł ą krzyż ową (XI w. ); dwa przedsionki; refektarz architekta Minasa (XIII w. ); kaplice; kuchnie; piekarnie; grobowce dynastii Kyurikids.
Haghartsin
Koś ció ł ś w. Grzegorz został zbudowany przez mnichó w, któ rzy uciekli przed prześ ladowaniami w Bizancjum; przy murze znajduje się przedsionek (XII w. ), zbudowany przez księ cia Zakariana, posiada pł askorzeź by na suficie i otwó r. Koś ció ł ś w. Stepana jest zbudowana z niebieskawego bazaltu z drobnymi detalami. W przypadku koś cioł a NMP przyjmuje się , ż e jego budowa się ga X-XI w. , a istnieją cy napis (XIII w. ) nawią zuje do przebudowy. Na ś cianie pł askorzeź ba przedstawiają ca model koś cioł a i goł ę bicę . Refektarz jest drugim z dwó ch w Armenii z dwiema kopuł ami. Tam nawet zapalili dla mnie ś wiatł o (któ rego generalnie brakuje w innych klasztorach). Po bokach ogromnej sali znajdują się ł awki. W pokoju był a jakaś wystawa fotograficzna ze starymi zdję ciami. Niestety, nie był o czasu, aby to zobaczyć .
mnisi z modelem klasztoru Haghartsin na ś cianie koś cioł a NMP
Klasztor Khor Virap[13]. Niedaleko od tego miejsca znajdował a się niegdyś jedna ze stolic Armenii – Artaszat. W pobliż u stolicy znajdował o się wię zienie kró lewskie. „Virap” oznacza „doł ek”, „khor” oznacza „gł ę boki”. Skazanych wrzucano do gł ę bokiego doł u bez jedzenia. Wkró tce umarli z gł odu.
Khor Virap
Opowiem ci albo prawdziwą historię , albo fikcję o Grzegorzu i carze.
W czasach staroż ytnych krajem rzą dził kró l Trdat. Wrzucił do doł u przyszł ego Grzegorza Oś wieciciela. W tej jamie był wię ziony przez 13 lat, karmił a go pewna wdowa. Pogań ski kró l pobił chrześ cijań skie dziewice na ś mierć , po czym stracił rozum, wpadł we wś ciekł oś ć , zamieniają c się w ś winię . Kiedyś siostra kró la miał a sen, w któ rym anioł powiedział kobiecie, ż e Gregory powinien zostać uwolniony, ponieważ . tylko on moż e uzdrowić swojego brata. Nikt nie wierzył w sen, ponieważ . ludzie nie mogli ż yć tak dł ugo w dole. Anioł ukazał się siostrze kró lewskiej jeszcze kilka razy. Po pią tym razem zostali wysł ani do Khor Virap, a kiedy zobaczyli ż ywego Gregory'ego, byli zaskoczeni. Zaprowadzili go do kró la, uzdrowił go modlitwą . Wszyscy wokó ł byli zaskoczeni, ż e modlitwa za wroga uzdrowił a. Kró l uwierzył w Boga, przyją ł chrzest, uczynił chrześ cijań stwo religią pań stwową . A Grzegorz zają ł się budową klasztoró w i oś wieceniem, otrzymawszy swó j przydomek. Na miejscu wię zienia wybudowano klasztor, któ ry stał się miejscem pielgrzymek.
koś ció ł nad jamą
W centrum kompleksu znajduje się koś ció ł Najś wię tszej Marii Panny (XVII w. ) z dzwonnicą . Wokó ł - refektarze, cele itp. Zespó ł w obecnym kształ cie powstał w XVII wieku, tj. to gł ó wny koś ció ł , otoczony murem. Na tle ś redniowiecznych klasztoró w w kraju - „dziecko”. Ale chodzą tam ludzie, dla któ rych postać Baptysty Armenii jest znaczą ca. Na ś cianie po lewej stronie koś cioł a z doł em znajduje się taras widokowy na Ararat (podczas naszego przybycia Ararat znikną ł za chmurami, choć nadal był widoczny przy wjeź dzie na drogę ). Moim zdaniem widok na klasztor jest najlepszy z pobliskiego wzgó rza. Musisz udać się w lewo od wejś cia do gł ó wnego koś cioł a, wyjś ć poza mur i udać się na gó rę .
dziura w otworze
Klasztor Noravank[15]. Klasztor poł oż ony jest w wą skim wą wozie czerwonych skał . Został zał oż ony w XII wieku na miejscu starszych budynkó w. Za ksią ż ą t Orbelyan klasztor stał się gł ó wnym oś rodkiem religijnym, w XIV wieku – rezydencją biskupa Syunik.
W skł ad kompleksu wchodzą : zabytkowy koś ció ł ś w. Baptysta (Karapet, IX-X w. , w ruinach); w XIII w. wzniesiono gł ó wny koś ció ł klasztorny, nakryty krzyż em z dwukondygnacyjnymi zakrystiami w czterech naroż ach, takż e baptystó w; koś ció ł ś w. Grzegorza (XIII w. ), któ ry był grobowcem księ cia z chaczkarami i wizerunkami goł ę bi w ś rodku; Koś ció ł Matki Boskiej (XIV w. ) z nagrobkiem i kaplicą ; koś ció ł ś w. Stiepan.
Dwó ch wybitnych architektó w pracował o w klasztorze: Siranes w XIII wieku. i Momik - w XIV wieku. Dokoń czono i odbudowano koś ció ł Baptysty. W XIII wieku. wybudowano ganek. Po trzę sieniu ziemi na począ tku XIV wieku przebudowano kopuł ę : wykonano yerdik (dziurę ), wzniesiono portal. Na tympanonie znajduje się wizerunek Boga Ojca (patrz rozdział o chaczkarach). Koś ció ł Najś wię tszej Marii Panny nazywany jest ró wnież Burtelashen imieniem księ cia Burtele Orbelyan, pod któ rym został zbudowany. Jej pierwsze pię tro to grobowiec rodziny ksią ż ę cej. A na gó rze są zewnę trzne strome schody, na któ re trudno się wspią ć , bo. jest bardzo wą ski i nie ma porę czy, tylko lina prawie przy schodach. Cał y kompleks był otoczony murem w XVII-XVIII wieku.
przy wejś ciu do kaplicy koś cioł a Matki Boż ej z Noravank
O Noravank krą ż y smutna legenda, zwią zana z mistrzem Momikiem, któ ry po trzę sieniu ziemi odbudował ten klasztor w wą wozie Vayots Dzor.
Mó wią , ż e mistrz Momik oszalał na punkcie pię kna, có rka księ cia Orbelyana, wł adcy Syunik. Dziewczyna też był a w nim zakochana. Ale ojciec oczywiś cie nie chciał , aby jego có rka poś lubił a architekta, miniaturzystę i rzeź biarza - bez poró wnania. Wezwał do siebie mistrza i powiedział , ż e odda za niego có rkę , jeś li zbuduje ś wią tynię o niespotykanej urodzie w trzy lata. Momik się zgodził . I natychmiast zabrał się do pracy. Gdy budowa dobiegał a koń ca, mistrz wszedł pod kopuł ę . Jego dusza ucieszył a się na bliskim spotkaniu z ukochaną , ponieważ nie zauważ ył , ż e ktoś się do niego zbliż ył . Był to sł uż ą cy wysł any przez księ cia. Miał rozkaz zabicia Momika i zepchnię cia mistrza z kopuł y. Momik zginą ł trzymają c ostatni kamień pod kopuł ę , któ ra stał a się jego nagrobkiem. Mistrz odszedł , pię kno Noravank pozostał o.
Tań ce w pobliż u klasztoru Noravank
Klasztor Tatev [16]. Nazwa klasztoru oznacza „daj mi skrzydł a”. Prawdopodobnie klasztor otrzymał swoją nazwę od ś w. Eustacjusz (Evstateos-Tatevos) - uczeń apostoł a Tadeusza, któ ry gł osił chrześ cijań stwo w Armenii. Klasztor znajduje się nad brzegiem rzeki Vorotan (Gromovaya). Został zał oż ony w IV wieku.
Tatev
Dzisiaj moż na się tam dostać na dwa sposoby: schodzą c na 500-metrową gł ę bokoś ć wą wozu do Diabelskiego Mostu i wspinają c się w gó rę oraz kolejką linową Wings of Tatev nad wą wozem. Coraz czę ś ciej turyś ci dojeż dż ają do Tatev kolejką linową - jest szybciej. Ta kolejka uważ ana jest za najdł uż szą na ś wiecie – okoł o 6 km. Wyruszają c nim, moż na poczuć jego moż liwoś ci techniczne i zaoszczę dzić czas. W kró tkiej wycieczce (nieco ponad 10 minut) opowiadają o tym, co widać poniż ej w wą wozie, ale niestety nie rozmawiają o danych technicznych samej kolejki linowej, co jest bardzo interesują ce. Oficer dyż urny w kokpicie nam o tym powiedział , bo. staliś my obok siebie. Wyruszywszy drogą (jeepem), moż na zobaczyć ź ró dł a mineralne w pobliż u Diabelskiego Mostu, nieco wyż ej - Pustelnię Tatev z XVII wieku (dziś opuszczoną ), a powyż ej Tatev prawdopodobnie najpię kniejszy widok na klasztor zostaje otwarty.
jaskinie w pobliż u Diabelskiego Mostu
Pierwszy koś ció ł na tym terenie został zbudowany w X wieku. W XI wieku. klasztor zostaje splą drowany przez Turkó w Seldż uckich, któ rzy zniszczyli dziesią tki tysię cy rę kopisó w. Pó ź niej przeszedł tę dy Tamerlan i spalił klasztor. W XIII wieku. Tatev staje się rezydencją biskupó w Syunik. W XIV-XV wieku. klasztor był uniwersytetem. Mieszkał o tu ponad 1000 osó b. Absolwenci klasztoru Tatev przenieś li tron katolikó w z Cylicji (nad Morzem Ś ró dziemnym) do Eczmiadzynu.
Pustelnia Tatev
W skł ad kompleksu wchodzą : koś ció ł Grzegorza Oś wieciciela zbudowany przez księ cia (IX wiek), Katedra Piotra i Pawł a zbudowana przez ksią ż ą t (X wiek); koś ció ł bramny NMP (XI w. ) nad staroż ytnym grobowcem; depozyt ksią ż ek.
Gró b Grzegorza Tatevatsi
Na ś cianach koś cioł a Piotra i Pawł a moż na zobaczyć pł askorzeź by przedstawiają ce darczyń có w, wę ż e (wą ż był uważ any za patrona mieszkań ). Katedra został a pomalowana freskami. Koś ció ł Oś wieciciela został pó ź niej odbudowany.
pł askorzeź ba z wę ż ami Tateva
Ghawzan („personel”), zainstalowany w X wieku, jest wyją tkowy. na podwó rku (patrz https://www.turpravda.com/am/blog-245117.html ). Uważ a się , ż e ostrzegał przed trzę sieniami ziemi lub zbliż aniem się kawalerii.
Kompleks został otoczony w XVII wieku. mur, gdzie znajdują się budynki gospodarcze, wś ró d któ rych dziś moż na zobaczyć olejarnię , ruiny szkoł y, ł aź nie, komnaty opata, dzwonnicę , refektarz, gró b Grigorija Tatevatsi (naukowca).
w olejarni Tatev
Klasztor Hayravank [23]. Klasztor znajduje się na brzegu jeziora Sevan. W skł ad kompleksu wchodzi koś ció ł (IX w. ) i przedsionek (XII w. ).
Klasztor Hayravank
Z tym klasztorem zwią zana jest legenda.
Stał o się to podczas inwazji Tamerlana. Tamerlan dotarł do klasztoru, zdobywają c po drodze wiele rę kopisó w, spalił wiele wiosek i schwytał ogromną liczbę ludzi. I tu nagle zachorował . Obiecał speł nić każ de pragnienie tego, któ ry uratuje go od choroby. Nikt nie mó gł go uzdrowić , a melancholia zawł adnę ł a najeź dź cą . Nastę pnie opat Hayravank ogł osił , ż e wyleczy go, jeś li Tamerlan speł ni trzy warunki: zwró ci rę kopisy i ksią ż ki; uwolnij tylu jeń có w, ile klasztor moż e pomieś cić ; opuś cić ziemię ormiań ską . Tamerlane obiecał speł nić wszystkie warunki. Opat leczył go zioł ami, zaklę ciami i modlitwami. Kiedy Tamerlane poczuł się lepiej, zwró cił księ gi i rę kopisy oraz uwolnił jeń có w. Jeń cy weszli do klasztoru, ale go nie opuś cili. I przybywał o coraz wię cej. Opat dokonał tego cudu za pomocą krzyż a Chrystusa: kiedy ludzie weszli do klasztoru, zamienili się w goł ę bie i wlecieli przez okno klasztoru w gó ry. Potem wró cili do swoich domó w i zamienili się z powrotem w ludzi. Tamerlane był zdumiony, ż e w klasztorze mieś ci się kilkadziesią t tysię cy jeń có w. Postanowił opuś cić te miejsca, dopó ki nie bę dzie ś wiadkiem innych cudó w.
Zakoń cz w czę ś ci 4
