Zamek w Chuście
Zamek w Chuście
Ukraina - Karpaty, Chust
Zamek w Chuście to fortyfikacja, która istniała w XI-XVIII wieku w Chuście (obecnie Zakarpacie, Ukraina). Zamek został zbudowany jako węgierska twierdza królewska w celu ochrony szlaku solnego z Solotvin i obszarów przygranicznych. Jego budowa rozpoczęła się w 1090 i została ukończona za króla Beli III w 1191.
Od zachodu, od strony rzeki Chustec, do zamku prowadziła kręta droga. W połowie drogi do twierdzy, gdzie w południowej części góry zaczynało się strome zbocze, znajdowała się strażnica, której ruiny są nadal widoczne. Z tego domu do zamku prowadził podziemny korytarz.
Przy wjeździe do podzamcza znajdowały się duże bramy wjazdowe, które z prawej i lewej strony chroniły prostokątne baszty. Struktury te połączone były wąskim korytarzem, który służył jako rodzaj pułapki, ponieważ w przypadku przeniknięcia tam wroga mógł zostać poddany intensywnemu ostrzałowi. Wzdłuż drogi prowadzącej do bram zamku wewnętrznego znajdowały się budynki gospodarcze. Wieża nad bramą wjazdową była najbardziej ufortyfikowana od południowego zachodu, gdzie mur zamkowy łączył się z domami zamku wewnętrznego.
Przed bramami zamku wewnętrznego znajdował się głęboki rów o szerokości 8,5 m, przez który prowadził most obrotowy. Podwyższony most blokował przejazd między zamkiem zewnętrznym i wewnętrznym oraz zamykał bramę wjazdową do zamku wewnętrznego. Bezpośrednio przed bramą po stronie południowej umieszczono pomieszczenia mieszkalne i administracyjne, koszary i karczmę. Nad bramami po obu stronach wznosiły się wysokie, przypominające kil wieże, chroniące dojście do nich. W jednym z nich, po stronie północnej, znajdowała się kompozycja proszkowa. Druga kompozycja prochowa znajdowała się po północno-zachodniej stronie zamku.
Na murach zamku wewnętrznego umieszczono platformy pod broń. W pobliżu wieży wykopano w skale studnię, której głębokość sięgała 160 m. Zaopatrywała w wodę załogę w czasie oblężenia.
Zamek wewnętrzny (cytadelę) można było bronić nawet po zdobyciu przez nieprzyjaciela zamku zewnętrznego. Po wschodniej stronie zamek wewnętrzny kończył się dwoma potężnymi bastionami i wysoką wieżą przypominającą kil. Północną część zamku wewnętrznego broniła kwadratowa wieża strażnicza zwrócona w stronę górnego biegu rzeki Riki. Zimowe kwatery właścicieli i komendanta zamku znajdowały się na drugim piętrze zamku wewnętrznego, w pobliżu wieży strażniczej. Kwatery letnie znajdowały się po południowej stronie zamku. Mieli duże okna, przez które można było zobaczyć rzekę Cisę i drogę przechodzącą pod zamkiem. W południowej części cytadeli znajdowała się wieża zbudowana w 1554 roku na polecenie cesarza austriackiego Ferdynanda I i dlatego nosiła jego imię. Górna część wieży służyła jako arsenał, środkowa jako kaplica, a dolna jako prochownia.
Podejścia do zamku ze wsi Boronyowo broniła wieża Bubnova z przestronną salą bez okien. Działał także proch strzelniczy. Na drugim piętrze znajdowała się jasna sala kaplicy zamkowej, a wyżej – magazyn z bronią.
W północnej części zamku, w pobliżu bram, znajdowały się murowane budynki z łukami i wąskimi oknami. Były to stodoły i stajnie. W pobliżu baszty Bubnova znajdowała się kuchnia i kilka pomieszczeń. W tej części zamku znajdowały się również koszary i kuźnia. Przed głęboką fosą stała zamkowa piekarnia. W pobliżu płynął strumień, zawsze pełen świeżej wody. Strome zbocza Góry Zamkowej uniemożliwiały szturmowanie zamku jednocześnie ze wszystkich stron.Zamek służył do ochrony posiadłości węgierskich przed najazdem Połowców, ale został zniszczony podczas najazdu Mongołów na Dunaj, a następnie został odbudowany w 1318 roku .
Na zamku w Chuście znajdował się garnizon królewski, na którego czele stał komendant twierdzy. Chłopi pańszczyźniani, rzemieślnicy, drobni kupcy, zależni od administracji twierdzy, musieli utrzymywać zamek w należytym stanie, dostarczać żywność i rękodzieło. W 1577 r. zamek w Chuście został znacznie ufortyfikowany, wybudowano osobne fortyfikacje.
W 1594 r. tatarski horda chana Gireja zaatakowała żupę Maramaroszów, bardzo ją splądrowała, ale nie zdołała zdobyć zamku. W 1660 r. wojska tureckie najechały Maramaros, a siedmiogrodzki książę Janos Kemen, przy wsparciu austriackiego cesarza Leopolda I, który wysłał mu niemiecki garnizon, ufortyfikował się na zamku w Chuście. Twierdza w tym czasie była tak ufortyfikowana, że Turcy nie odważyli się na nią szturmować, ale wysłali delegację na negocjacje, w skład której wchodziła słynna turecka podróżniczka Evliya Celebi, która zostawił opis zamku.
W 1677 r. oddziałami Kurutów dowodził hrabia Imre Tekeli, który uczynił zamek w Chuście jednym z ośrodków powstania. 9 maja 1687 r., w związku ze zdradą żupana maramaroskiego, do zamku sprowadzono wojska austriackie.
W czasie wojny wyzwoleńczej Węgrów zamek został bez walki zajęty przez rebeliantów. W 1706 r. odbył się tu zjazd szlachty siedmiogrodzkiej, który proklamował niepodległość księstwa i złożenie Habsburgów z tronu węgierskiego. W 1711 roku zamek zajęły wojska austriackie. Jednak w tym czasie zamek stracił już swoje strategiczne znaczenie i główne siły zostały z niego wycofane w Koszycach.
W 1717 r. Tatarzy krymscy dokonali ostatniego ataku na Zakarpacie. 12-tysięczna horda z ogromnymi łupami i tłumem tysięcy niewolników powróciła na Krym po ataku na nizinę Dunaju. Tatarzy nie odważyli się zaatakować zamku i po przejściu przez lewy brzeg Cisy próbowali bez przeszkód wycofać się na Krym, ale sam garnizon zamku Chustu dokonał wypadu i pokonał Tatarów pod wsią Wyszkowa . Następnie w traktach Strimtura Tatarzy zostali pokonani przez siły garnizonu zamkowego i milicji ludowej, w bitwie zginęło ponad 6 tysięcy Tatarów, uwolniono ponad 7 tysięcy niewolników.
3 lipca 1766 r. podczas burzy piorun uderzył w wieżę prochową, wybuch o straszliwej sile i pożar zniszczył prawie wszystkie budynki. Uszkodzenia były tak poważne, że prace naprawcze były niemal beznadziejne. Ruiny stały się źródłem taniego materiału budowlanego. W 1798 r. kolejna burza zburzyła wieżę w południowo-wschodniej części zamku, aw 1799 r. rozebrano wschodnią część zamku pod budowę kościoła katolickiego i różnych domów państwowych w Chuście.
Niestety do dziś pozostały tylko ruiny zamku w Chuście, gęsto porośnięte wysoką trawą i krzewami. Ale nawet patrząc na nie, zdajesz sobie sprawę z pełnej mocy tej twierdzy, stojącej na szczycie wysokiej góry, nad starożytnym miastem Chust. Z platformy znajdującej się w pobliżu murów zamku otwiera się wspaniała panorama miasta i jego okolic.
