Sobór św. Aleksandra Newskiego
Katedra Świętego Księcia Aleksandra Newskiego
Krym, Jałta
Sobór Świętego Księcia Aleksandra Newskiego (ul. Sadowaja, 2) to główna katedra prawosławna Jałty, jeden z zabytków miasta.
Budowa katedry była nierozerwalnie związana z rosyjskim domem cesarskim, którego patronem był św. Aleksander Newski. Katedra została zbudowana na cześć cesarza Rosji Aleksandra II, który zginął z rąk Woli Ludu. Na czele komitetu budowlanego, utworzonego 1 marca 1890 r., stanął słynny inżynier jałtański i miejscowy historyk A.L. Bertier-Delagard. Duże sumy przekazali szlachcice B.V. Khvoshchinsky i I.F. Tokmakov, działkę podarował baron A.L. Wrangel. Architektami byli N. P. Krasnov i P. K. Terebenev, których projekt został osobiście zatwierdzony przez cesarza Aleksandra III.
W wmurowaniu pierwszego kamienia 1 marca 1891 r., w dzień dziesiątej rocznicy śmierci cesarza, wzięła udział cesarzowa Maria Fiodorowna. Konsekracja katedry odbyła się 4 grudnia 1902 r. w obecności cesarza Mikołaja II, jego rodziny i świty.
Dwupoziomowa, z otwartymi galeriami, jałtańska katedra została zbudowana w stylu staroruskim i ozdobiona licznymi elementami dekoracyjnymi: pilastrami, szkatułkami na ikony, portalami, sercami i czterospadowym gankiem. Elegancki wygląd nadały mu biało-różowe odcienie. Obok katedry zbudowano trójkondygnacyjną dzwonnicę, na którą w Moskwie odlano 11 dzwonów. Ikony do katedry namalowali mistrzowie z Mstery w prowincji Włodzimierza.
Wnętrze zaprojektował architekt S. P. Kroshechkin, ikonostas, kopułę i ściany pomalował kijowski artysta I. Muraszko. Mozaika z wizerunkiem świętego księcia na zewnątrz świątyni została wykonana przez uczniów weneckiego A. Salviatiego. Kopuły świątyni pokryto złotem.
Obok katedry w stylu starej rosyjskiej wieży wybudowano dom kościelny według projektu architekta MI Kotenkova. W 1908 r. zakończono budowę trzypiętrowego domu, w którym mieściła się szkoła parafialna na cześć carewicza Aleksieja, przytułek dla chorych na gruźlicę oraz sala spotkań Bractwa Aleksandra Newskiego.
Prawosławne Bractwo Aleksandra Newskiego zajmowało się działalnością charytatywną, organizacją szkół parafialnych i działalnością misyjną, a w czasie II wojny światowej także pomocą rannym oraz zakładaniem ambulatorium i sanatoriów.
Pierwszym rektorem katedry, która stała się ulubioną świątynią jałtańskiego ludu, był A. Ya Ternovsky, który wcześniej służył w jałtańskim kościele św. Jana Chryzostoma.
W 1938 r. świątynię zamknięto, dzwony wysłano do przetopu. W katedrze powstał klub sportowy, w budynku szkoły Dom Nauczyciela. W 1945 r. wznowiono kult w katedrze. Później zwrócono pomieszczenia szkoły parafialnej, w której od 1995 roku działa szkoła ogólnokształcąca i uczy się około 100 dzieci.