Góra Chatyr-Dag
Góra Chatyrdag, Góra Chatyrdag
Krym, Ałuszta
Pasmo górskie Chatyr-Dag (jajla i jaskinie) jest pomnikiem przyrody i zastrzeżonym obszarem Krymu.
Już starożytni podróżnicy zwracali uwagę na pierwotną formę tej góry. Przypominało im stół, a na starych mapach Chatyr-Dag nazywa się Trapezus. Kiedy wjeżdża się do Symferopola z północy, z płaskiego Krymu lub zbliża się do Ałuszty wzdłuż Morza Czarnego, wydaje się, że wśród porządnie rozdzielonych gór rozpościera się gigantyczny namiot. To wyjaśnia nazwę masywu - Chatyr-Dag, czyli Góra Namiotowa.
Leje krasowe na Chatyr-Dag w niektórych miejscach osiągają 250 m średnicy i 50-60 m głębokości. A wewnątrz warstwy wapienia powstały jaskinie, kopalnie, głębokie studnie. Na Chatyr-Dag znanych jest 137 podziemnych wnęk. Wśród nich są jaskinie - pomniki przyrody: Ayanskaya (550/20 m), znajdująca się przy dużym źródle o tej samej nazwie; słynna Binbash-Koba (Tysiąc-głowa, 110 m), w której znaleziono ludzkie kości, która była podstawą starożytnych legend; Emine-Bair-Khosar (1460/185 m) o bogatych formach spieku i rozbudowanych przedłużeniach przejść podziemnych; Suuk-Koba (Kholodnaya, 210/43 m), w którym znajduje się podziemna łaźnia, w której w 1893 r. dokonano pierwszej analizy wód krasowych na Krymie; kopalnie - Obvalnaya (110/59 m), w których znaleziono szczątki fauny epoki lodowcowej; Gugerdzhin (60/20 m), z pięknymi kryształkami lodu na ścianach.
Najbardziej znanymi i najczęściej odwiedzanymi jaskiniami krasowymi na płaskowyżu Chatyr-Dag są jaskinie Suuk-Koba (zimna) i Binbash-Koba (tysiącgłowa). Jaskinia Suuk-Koba to zagłębienie w formie tunelu o długości 210 m. Posiada siedem dużych sal o wysokości do 20 m i szerokości. Binbash-Koba jest nieco krótszy - 110 m. Oto jak opisuje to E. Markov w 1886 roku: „Na podłodze ... ludzkie czaszki są rozrzucone w strasznym stosie ... Leżą bez liczenia i nagrody, jak kavunas w Mały rosyjski bazar”. Być może był to grób, cmentarzysko, na którym chowano zmarłych, a może zginęli tu cywile, którzy schronili się przed wrogami.
Istnieje kilka legend o tej jaskini. W podziemnych labiryntach jaskiń i kopalni Chatyr-Dag przez wiele tysiącleci powstały stalaktyty, stalagmity, piękne draperie i inne formy spieków. Zejście do jaskiń krasowych i kopalni bez specjalnego przeszkolenia i sprzętu jest niebezpieczne: niektóre z nich są bardzo głębokie i podstępne. W 1987 roku speleolodzy z Symferopola odkryli nową, dużą podziemne wgłębienie, ozdobione wspaniałymi formacjami spieków (Jaskinia Marmurowa). Teraz Marmurowa Jaskinia jest dobrze zagospodarowana, zelektryfikowana i odbywają się tutaj zorganizowane wycieczki z Symferopola.
Chatyr-Dag yayla charakteryzuje się nie tylko wyraźnym krasowaniem, ale na jego znaczących obszarach zachowały się również obszary leśne. Na dolnym płaskowyżu są to głównie buczyny, w których rosną również grab, osika, jarzębina, gruszka i cis. W wielu miejscach można zobaczyć zielone poduszki jałowcowe dociskane do yaila, osiągające średnicę 5 m. Flora Chatyr-Dag jest bardzo bogata: na jego terenie występuje 520 gatunków roślin, wśród których są tak rzadkie jak cis jagoda (wymieniona w Czerwonej Księdze), Chatyr-Dag róża Daga, śpiąca trawa, endemiczne jaskry, tymianek, kolcolist, słoneczniki. Na północnych obrzeżach masywu Chatyrdag Mały Kanion Krymu rozciąga się jak kamienny wąż; w pobliżu Marble znajduje się duży kamieniołom marmuropodobnego różowego wapienia. A na zboczu prowadzącym do Przełęczy Angarskiej znajduje się Cisowy Wąwóz z zaroślami reliktów iglastych z okresu przedczwartorzędowego.
