Olbia (gr. Óλβια - szczęśliwa) to starożytna grecka kolonia założona przez imigrantów z Miletu w latach 647-646 p.n.e. mi. nad brzegiem ujścia Dniepru-Bug na południe od współczesnego Nikołajewa.

W okresie jego świetności mieszkało w nim 20-25 tysięcy osób. Starożytni Grecy, którzy założyli miasto w VI wieku pne, zastąpili Cymeryjczyków i Scytów (jednak Grecy stopniowo asymilowali się z miejscową ludnością: po pewnym czasie zaczęli mówić mieszanką języka greckiego i scytyjskiego oraz nosić ubrania scytyjskie). W 450 pne. mi. Olbia odwiedził Herodot. Dokonał pierwszego opisu historii, geografii i obyczajów ludów zamieszkujących w tym czasie terytorium Ukrainy. W 331 pne. mi. Olbia bezskutecznie próbowała podbić dowódcę Aleksandra Wielkiego Zopyriona. W połowie I wieku p.n.e. mi. Miasto zostało zniszczone przez Getów pod przywództwem króla Burebisty. W pierwszych wiekach naszej ery mi. życie w Olbii zostało przywrócone i stało się częścią Cesarstwa Rzymskiego. Pod koniec IV wieku pojawili się Hunowie, którzy ostatecznie zniszczyli Olbię. Na terenie zachowały się ruiny fortyfikacji, bloków miejskich, placu, miejsca sakralnego, świątyń, warsztatów i pochówków.