Zamek Olesko to zabytek architektury z XIV-XVII wieku, położony w pobliżu wsi Olesko, powiat Busski, obwód lwowski, najstarszy zachowany zamek na Ukrainie Zachodniej.

Pierwsza osada w pobliżu przyszłego Zamku Oleskiego istniała w latach 1700-600 p.n.e. W X-XII wieku pod samym wzgórzem zamkowym znajdowała się starożytna rosyjska osada.

Zamek Olesko to jedna z najstarszych budowli w Galicji. Powstała na skrzyżowaniu dawnych szlaków handlowych z Wołoszczyzny i Wniegryi na Wołyń i była kluczem do tych ziem. Badania fundamentów zamku wykazały, że został on zbudowany od razu z kamienia, a na jego miejscu nie było żadnej drewnianej fortecy. Mury miały około 10 metrów wysokości i 2,5 metra grubości.
Nie jest znana godzina rozpoczęcia budowy Zamku Oleskiego. Być może zamek oleski zaczęto budować wkrótce po dewastacji przez Tatarów mongolskich w 1241 roku starożytnego rosyjskiego miasta Plesniensk. Według badaczy XIX w., niepotwierdzonych obecnym stanem badań źródeł, zamek wzmiankowany jest po raz pierwszy w 1327 r.; z tego doszli do wniosku, że został zbudowany przez jednego z synów księcia galicyjsko-wołyńskiego księcia Jurija Lwowicza - Andrieja lub Leona.

Pierwsza wiarygodna wzmianka o samym zamku pochodzi z 1390 roku, kiedy to papież Bonifacy IX podarował galicyjskiemu arcybiskupowi katolickiemu zamek oleski i twierdzę Tustan ze swoim bykiem.

Kolejna wiarygodna pisemna wzmianka o Zamku Oleskim pochodzi z 1431 roku. W tym samym roku rosyjscy panowie feudałowie ziemi oleskiej stanęli po stronie litewskiego księcia Svidrigaila i podnieśli bunt przeciwko polsko-litewskiemu królowi Jogailowi. Obroną zamku oleskiego kierował Ivashko Preslovich z Rohatyna. W 1432 roku zamek zajęły wojska Jagiełły.
W 1441 r. król polski Władysław III Warnenczyk przekazał zamek i całą ziemię oleską Janowi z Senny - do obrony ziem ruskich przed Tatarami. Wielkie hordy tatarskie przeszły przez ziemie powiatu oleskiego i zbliżały się do zamku w latach 1142, 1452, 1507, 1512, 1519, 1575, 1629. W 1519 r. właściciel zamku Fryderyk Herburt zginął w bitwie z Tatarami pod Sokalem, a inny właściciel zamku oleskiego Stanisław Daniłowicz zginął w niewoli tatarskiej w 1636 r.

W 1481 r. Piotr Oleski (syn Jana z Senny) wybudował w pobliżu zamku kościół. W 1546 r. wytyczono granice między Wielkim Księstwem Litewskim a Królestwem Polskim. Z dokumentów towarzyszących demarkacji wiadomo, że ziemia oleska obejmowała współczesny obwód brodowski, a także część obwodu busskiego obwodu lwowskiego i obwodu łopatynskiego obwodu tarnopolskiego.

Na początku XVII wieku Michaił Chmel, ojciec Bohdana Chmielnickiego, służył na dworze rosyjskiego magnata Iwana Daniłowicza, który był właścicielem zamku.
17 sierpnia 1629 r. podczas najazdu na przedmieścia zamku Tatarów Krymskich córka Iwana Daniłowicza w jednej z sal zamku urodziła przyszłego króla Rzeczypospolitej Jana III Sobieskiego. Jedenaście lat później, 31 lipca 1640 r., na zamku oleskim polski magnat Jarema Wyszniewiecki (którego historycy uważają za jednego ze zbawicieli Polski z obwodu chmielnickiego) miał syna, który również został królem Rzeczypospolitej - Michaiła Koributa Wyszniewieckiego, poprzednika Jana Sobieskiego na tronie polskim.

W 1646 r. Olesko zostało zdobyte przez wojska Bohdana Chmielnickiego, a jego sojusznicy Tatarzy krymscy zniszczyli miasto i zamek.
W 1682 r. zamek kupił Jan Sobeski i od 1684 r. prowadzono w nim prace restauracyjne i remontowe, urządzono otaczający go park.W 1711 r., w czasie wojny między pretendentami do tronu polskiego, na zamku stacjonowały wojska rosyjskie. W 1739 r. wojewoda wołyński Severin Zhevusky rozpoczął budowę klasztoru św. Antoniego Kapucynów w pobliżu zamku oleskiego. W latach 1806 i 1836 zamek przetrwał wielkie pożary, w 1838 - wielkie trzęsienie ziemi i popadł w ruinę. Jeszcze w 1820 r. polski pisarz Julian Niemcewicz (który później opisał zamek w swoich pracach) pisał: „Zamek jest zaniedbany… sala, w której urodził się Sobieski, jest doszczętnie zniszczona, pełna śmieci”. W 1891 r. ponownie rozpoczęto prace konserwatorskie, aw 1898 r. w odrestaurowanej części budynku otwarto kobiecą szkołę rolniczą.
W 1939 r. zamknięto szkołę rolniczą i klasztor kapucynów, których budynek znajduje się u podnóża wzgórza zamkowego. W samym zamku od października 1939 r. do połowy 1940 r. funkcjonował obóz dla polskich jeńców wojennych. W latach okupacji w czasie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej naziści urządzili w budynku zamkowym magazyny. W 1951 roku na zamku wybuchł ostatni wielki pożar. Od 1965 r. pracownicy Lwowskiej Galerii Sztuki zaczęli wyposażać ruiny zamku. 21 grudnia 1975 roku na zamku otwarto filię galerii.