Lokalne muzeum historyczne w Nikopolu, jedno z najstarszych w obwodzie dniepropietrowskim, zostało otwarte w maju 1919 jako muzeum ludowe sztuk pięknych, w 1929 zostało nazwane na cześć wybitnego naukowca M.V. Lomonosova. Przed II wojną światową w muzeum znajdowało się około pięciu tysięcy eksponatów, z których większość zaginęła podczas ewakuacji w sierpniu 1941 r. Nową ekspozycję muzealną otwarto 7 listopada 1946 r., od 1997 r. muzeum przekształciło się w Państwowe Muzeum Krajoznawcze w Nikopolu. W 1986 roku muzeum zostało przeniesione do dawnych koszar wojskowych, których remont długo się opóźniał.

Wśród prawie 45 000 eksponatów znajdują się cenne zbiory: ceramika, przedmioty z wykopalisk osady scytyjskiej, ręczniki ukraińskie, rzadkie księgi, z których najstarsza pochodzi z 1608 r., broń i przedmioty gospodarstwa domowego kozaków zaporoskich. W skład zasobu biblioteki naukowej muzeum wchodzi ponad 12 tysięcy książek i broszur.