Kościół Trzech Świętych
Golberg's Church, Golber's, Trinity Church
Ukraina, Charków
Cerkiew Trzech Świętych („Golberowskaja”) to cerkiew prawosławna w Charkowie przy ulicy I Armii Konnej (dawna Zaikowskaja) 101, wybudowana w latach 1907-1915 z inicjatywy przewodniczącego Miejskiego Towarzystwa Kupieckiego Kupca pierwsza gildia Grigorij Osipowicz Golberg i jego żona Maria na własnej działce. Świątynia nosi imię trzech prawosławnych świętych: Bazylego Wielkiego, Grzegorza Teologa i Jana Chryzostoma.
9 stycznia 1906 r. na zgromadzeniu parafialnym mieszkańców Zaikowskiej i przyległych do niej ulic, zorganizowanym przez dziekana okręgu cerkwi Przemienienia Pańskiego, ks. Piotra Ojca Fomina, podjęto decyzję o budowie świątyni na imienia Trzech Hierarchów na zasadzie dobrowolności i wybrano Komitet Budowy, którego przewodniczącym był GO Golberg. Ogłoszono, że M. S. Golberg przekazuje na budowę świątyni należącą do niej działkę przy ulicy Zaikovskaya (750 kw. sazhens = 0,34 ha), a sam G. O. Golberg przekazuje na jej budowę 10 tysięcy rubli i zobowiązuje się do wniesienia wkładu w budowę . 24 lutego 1906 r. Komitet Budowy w wybranym składzie został zatwierdzony przez Administrację Diecezjalną i rozpoczął działania mające na celu przygotowanie budowy świątyni, opracowanie projektu i zebranie darowizn.
Projekt został opracowany przez architekta MI Lovtsova w postaci moskiewskiego pięciokopułowego budynku z czterospadową dzwonnicą, ale na podstawie całkowicie nowego rozwiązania konstrukcyjnego, wcześniej wdrożonego w petersburskim kościele Związku Kijowsko-Peczerskiego (1895-1900, architekt WA Kosiakow). Cechą projektu jest brak wewnętrznych filarów nośnych: rozległą salę świątyni pokrywają sparowane skrzyżowane żelbetowe łuki, na przecięciu których spoczywa centralny bęben świetlny z kopułą.
Budowa cerkwi Trzech Świętych odbyła się 2 września 1906 roku, już bez udziału ciężko chorego MI Lovtsova, pod kierunkiem nowego architekta diecezjalnego VN Pokrovsky'ego, który dokończył budowę.
Malowanie cerkwi przez dwa lata wykonywał petersburski malarz A. Ya Sokolov (absolwent Akademii Sztuk Pięknych, student IE Repina i VA Serov), łącząc nowy na tamte lata styl nowoczesny z przestrzeganie kanonu. Oryginalny ikonostas został wykonany we Włoszech według rysunków V.N. Pokrovsky'ego. Po bokach ikonostasu znajdują się gabloty z ikonami Trzech Hierarchów i Świętej Wielkiej Męczennicy Marii.
Teren świątyni pozwalał pomieścić w czasie nabożeństwa nawet 650 osób. Do budowy zużyto około 2 milionów cegieł, a całkowity koszt wszystkich prac wyniósł 200 tysięcy rubli. Budowa została w dużej mierze ukończona pod koniec 1914 roku. Kościół został konsekrowany przez metropolitę Flawiana 29 maja 1915 r.
Po rewolucji 1917 r., w 1923 r. kościół Trzech Hierarchów został zamieniony na magazyn, do którego przywożono mienie kościelne z nieczynnych kościołów. Ale już 17 marca 1925 r., w odpowiedzi na petycję 50 mieszkańców rejonu ul. Zaikowskiej, Wojewódzki Komitet Wykonawczy zawarł z wierzącymi porozumienie o przekazaniu im bezpłatnego i nieograniczonego korzystania z budynku i obiektów kultu. wymienione w inwentarzu załączonym do umowy.
W krótkim czasie świątynia zyskała dużą popularność wśród Charków, przewyższając liczbę parafian (1918 osób) miasta i katedry. Kierował wszystkimi sprawami świątyni Rady Kościoła Parafialnego, wybieranego przez parafian, których liczba pierwotnie wynosiła nieco ponad sto osób. Do 1929 r. jej przewodniczącym był Ya.M. Derevyanko.
Przy świątyni działała samodzielna siostrzana organizacja prawosławna, która zajmowała się dekorowaniem i sprzątaniem świątyni, pomagała stróżowi, naprawiała szaty i szaty liturgiczne, pilnowała porządku podczas nabożeństw i procesji religijnych.
Zachowane dokumenty archiwalne dotyczące działalności Rady Kościelnej Kościoła Trzech Świętych kończą się w 1929 r., wiadomo jednak, że kościół działał do lat przedwojennych. Proboszcz świątyni P. Fomin i naczelnik V. I. Skorkin zostali rozstrzelani pod zarzutem działalności antysowieckiej.
Nabożeństwa zostały wznowione w 1941 r., kontynuowane podczas okupacji hitlerowskiej. Oficjalna rejestracja świątyni miała miejsce w 1944 roku. Później w podziemiach świątyni (planowanej jako grób Grzegorza i Marii Golbergów) „osiedliła się” społeczność charkowskich staroobrzędowców (zgoda Biełokrynicki).
Świątynia znana jest z chóru pod dyrekcją Igora Sachno (organizowanego w 1984, od 1988 - na głównym kliros), wskrzeszającego tradycje śpiewów kościelnych. Podczas nabożeństw używa się ustawowego śpiewu monofonicznego rosyjskiego – śpiewu filarowego, śpiewu bizantyjskiego z trzyczęściowym śpiewem izokratycznym i gruzińskim. Dla potrzeb liturgicznych śpiewy w języku greckim i gruzińskim są zwykle dostosowywane do tekstu cerkiewnosłowiańskiego.