Монастырь Панагия Сумела — христианский монастырь, находящийся в 50 км к юго-востоку от нынешнего города Трабзон в Турции. Он является одним из старейших в мире православных храмов, будучи основанным в IV веке. Подъём к монастырю весьма затруднителен, поскольку обитель располагается на высоте 1200 м на склонах горы Мела, на площади, занимаемой турецким национальным парком Алтындере (Altindere Milli Parki).
Монастырь, основанный, вероятно, в 375 — 395 годах монахом Варнавой, сильно пострадал в VI веке после от нашествий арабов, но был заново отстроен святым Софронием. В XVIII — XIX веках наблюдался период расцвета обители. Монахи покинули обитель в начале 20 века. Монастырь был сожжен сильнейшим пожаром в 1920-х годах, восстановительные работы не закончены до сих пор.
С конца IV века в монастыре хранилась икона Богородицы, творящая чудеса, и написанная, согласно легенде, самим апостолом Лукой. В 1920-х годах во время обмена населением между Грецией и Турцией образ был вывезен в монастырь в деревне Кастанья близ города Верия в Греции, где и пребывает в настоящее время.
В 2010 году в обители Панагия Сумела, впервые с 1922 года, была проведена церковная служба.
Klasztor Panagia Sumela to chrześ cijań ski klasztor poł oż ony 50 km na poł udniowy wschó d od obecnego miasta Trabzon w Turcji. Jest to jedna z najstarszych cerkwi prawosł awnych na ś wiecie, powstał a w IV wieku. Wejś cie do klasztoru jest bardzo trudne, gdyż klasztor znajduje się na wysokoś ci 1200 m na zboczach gó ry Mela, na terenie zajmowanym przez turecki park narodowy Altindere (Altindere Milli Parki).
Klasztor, zał oż ony prawdopodobnie w latach 375-395 przez mnicha Barnabę , został poważ nie uszkodzony w VI wieku po najazdach Arabó w, ale został odbudowany przez ś w. Sofroniusza. W XVIII-XIX wieku klasztor rozkwitał . Zakonnicy opuś cili klasztor na począ tku XX wieku. Klasztor spł oną ł w latach 20. XX wieku w wyniku silnego poż aru, a prace konserwatorskie nie został y zakoń czone do dziś.
Od koń ca IV wieku w klasztorze przechowywana był a ikona Matki Boż ej czynią ca cuda, napisana wedł ug legendy przez samego Apostoł a Ł ukasza.
W latach 20. XX wieku, podczas wymiany ludnoś ci mię dzy Grecją a Turcją , zdję cie został o przeniesione do klasztoru we wsi Kastania niedaleko miasta Veria w Grecji, gdzie obecnie się znajduje.
W 2010 roku po raz pierwszy od 1922 roku w klasztorze Panagia Sumela odbył o się naboż eń stwo.