Памятник на захоронении погибших во время Гражданской войны легионеров Чехословацкого корпуса открыт в 2008 году, на открытии присутствовал Президент Чехии, чье Министерство обороны финансировало проект. Здесь находится самое большое зарубежное чехословацкое воинское захоронение, причем, это реальные могилы, а не символические, как в ряде других мест, только одно имя добавлено с соседнего лютеранского кладбища, снесенного еще во времена СССР. Тогда, в семидесятых, власти собирались снести и Михайловское кладбище, где сейчас установлен памятник, предполагалось и здесь разбить «парк на костях». Кроме 360 легионеров, чьи имена найдены и подтверждены, в братских могилах похоронены еще 30 человек, имена которых не установлены, здесь же покоятся 270 воинов русской армии, австро-венгерские военнопленные и один гражданин Франции.
Во время Первой Мировой войны в Российской империи были созданы воинские соединения из добровольцев – чехов, словаков и представителей других народов Австро-Венгрии, проживавших за ее пределами и мечтавших о создании своих независимых государств. В ряде публикаций утверждается, что их боеспособность часто оказывалась выше, чем у соединений российской армии на европейском театре военных действий, это и понятно – они воевали за независимость, а для российской армии в основной ее массе цель войны была не вполне ясна!
После захвата власти в России большевиками и заключения ими сепаратного мира, цели легионеров разошлись с намерениями новых властей капитулировавших перед Германией, они оказались по разные стороны! Отправка их в Европу через линию германского фронта была нереальна – Германия их бы не пропустила иначе, чем со сдачей в плен. Чехословацкому корпусу было приказано разоружиться для беспрепятственного проезда через всю огромную территорию страны на Дальний Восток и отправки морем во Францию, но сложить оружие легионеры отказались, считая, что, поскольку они ни перед кем не капитулировали, как это сделали большевики, то и не обязаны сложить оружие. Во время их перемещения по Транссибирской магистрали стали происходить вооруженные конфликты, легионеры оказалось втянуты в Гражданскую войну. Это была значительная сила – около 56 тысяч обученных, закаленных в боях фронтовиков! Под контролем Чехословацкого корпуса оказалась вся Транссибирская магистраль и … «Золотой эшелон» - двигавшийся на Восток поезд с царским золотом. Неподготовленные части вновь создававшейся Красной армии не были способны им противостоять.
В Екатеринбурге в 1918-1919 годах располагалось Российское отделение Чехословацкого национального совета, выполнявшего роль Временного правительства страны и имевшего целью образование суверенной Чехословакии. Чехословацкий корпус находился в составе войск Антанты и подчинялся Французскому командованию – Морису Жанену, что предопределило их союз с армией Колчака, который, к большому неудовольствию легионеров, решительно отстранил их от «Золотого эшелона» изрядно «похудевшего» к тому времени.
Обстановка в Европе менялась: Австро-Венгрия, как и другие союзники Германии, признала поражение, она была разделена с образованием Чехословакии, Венгрии и других независимых государств. Цель создания добровольческого корпуса была достигнута – дальнейшее их уже не заботило и они заключили соглашение с уже окрепшими к тому времени большевиками на беспрепятственный выезд из России в восточном направлении с условием выдачи адмирала Колчака, что они и сделали. Обезглавленная армия Колчака – большевики его поспешно расстреляли – с этого момента стала терпеть поражения. Но, «мертвые сраму не имут! »
Pomnik na miejscu pochó wku legionistó w Korpusu Czechosł owackiego, któ rzy zginę li w czasie wojny domowej, został otwarty w 2008 roku, w otwarciu wzią ł udział prezydent Republiki Czeskiej, któ rego Ministerstwo Obrony sfinansował o projekt. Tutaj znajduje się najwię kszy zagraniczny czechosł owacki pochó wek wojskowy, ponadto są to groby prawdziwe, a nie symboliczne, jak w wielu innych miejscach, dodano tylko jedną nazwę z są siedniego cmentarza luterań skiego, zburzonego jeszcze w czasach sowieckich. Wtedy, w latach siedemdziesią tych, wł adze zamierzał y zburzyć cmentarz Michajł owskoje, na któ rym obecnie stoi pomnik, miał też tu zał oż yć „park na koś ciach”. Opró cz 360 legionistó w, któ rych imiona został y odnalezione i potwierdzone, w masowych mogił ach pochowano jeszcze 30 osó b, któ rych nazwiska nie został y ustalone, 270 ż oł nierzy armii rosyjskiej, austro-wę gierskich jeń có w wojennych i jednego obywatela Francji. pochowany tutaj.
W czasie I wojny ś wiatowej formacje wojskowe powstawał y w Imperium Rosyjskim z ochotnikó w – Czechó w, Sł owakó w i przedstawicieli innych narodó w Austro-Wę gier, któ rzy ż yli poza nim i marzyli o stworzeniu wł asnych niepodległ ych pań stw. Szereg publikacji podaje, ż e ich skutecznoś ć bojowa był a czę sto wyż sza niż formacji armii rosyjskiej na europejskim teatrze dział ań , co jest zrozumiał e – walczyli o niepodległ oś ć , a dla armii rosyjskiej w masie celem wojny był o nie do koń ca jasne!
Po przeję ciu wł adzy w Rosji przez bolszewikó w i zawarciu przez nich odrę bnego pokoju, cele legionistó w odbiegał y od intencji nowej wł adzy, któ ra skapitulował a przed Niemcami, znaleź li się po ró ż nych stronach! Wysł anie ich do Europy przez niemiecką linię frontu był o nierealne – Niemcy nie przepuś cił yby ich bez kapitulacji.
Korpusowi czechosł owackiemu nakazano rozbroić się za swobodne przejś cie przez cał e rozległ e terytorium kraju na Daleki Wschó d i odesł ano drogą morską do Francji, ale legioniś ci odmó wili zł oż enia broni, wierzą c, ż e skoro nikomu nie skapitulowali, zrobili to bolszewicy, nie byli zobowią zani do skł adania broni. Podczas ich przemieszczania się wzdł uż Kolei Transsyberyjskiej zaczę ł y się konflikty zbrojne, legioniś ci zostali wcią gnię ci w wojnę domową . Był a to znaczą ca sił a – okoł o 56 tysię cy wyszkolonych, zaprawionych w bojach ż oł nierzy na pierwszej linii! Pod kontrolą Korpusu Czechosł owackiego znajdował a się cał a Kolej Transsyberyjska i… „Zł oty Echelon” – pocią g jadą cy na Wschó d z kró lewskim zł otem. Nieprzygotowane jednostki nowo utworzonej Armii Czerwonej nie był y w stanie im się oprzeć.
W Jekaterynburgu w latach 1918-1919 znajdował się rosyjski oddział Czechosł owackiej Rady Narodowej, któ ry peł nił funkcję Tymczasowego Rzą du kraju i miał na celu utworzenie suwerennej Czechosł owacji. Korpus czechosł owacki wchodził w skł ad oddział ó w Ententy i podlegał francuskiemu dowó dztwu – Maurice Janin, któ ry z gó ry przesą dził o ich sojuszu z armią Koł czaka, któ ry ku niezadowoleniu legionistó w zdecydowanie odsuną ł ich od ł adnego „Zł otego Eszelonu”. „cień szy” do tego czasu.
Sytuacja w Europie zmieniał a się : Austro-Wę gry, podobnie jak inni sojusznicy Niemiec, przyznali się do poraż ki, podzielili się wraz z powstaniem Czechosł owacji, Wę gier i innych niepodległ ych pań stw.
Cel utworzenia korpusu ochotniczego został osią gnię ty - nie dbali już o przyszł oś ć i zawarli z silniejszymi już wó wczas bolszewikami porozumienie o swobodnym wyjś ciu z Rosji w kierunku wschodnim pod warunkiem ekstradycji admirał a Koł czaka, co zrobili. Odcię ta armia Koł czaka - bolszewicy pospiesznie go zastrzelili - od tego momentu zaczę ł a ponosić klę skę . Ale „umarli nie mają wstydu! »