С Толедо, бывшим некогда столицей Испании (Кастилии) и по сей день местопребыванием главы испанской католической церкви, неразрывно связано имя Эль Греко, неординарного художника, уроженца Крита, оставившего неизгладимый след в испанской и мировой живописи. Значимых последователей он не имел. Сейчас разные исследователи пытаются объяснить неподражаемость его манеры болезнями глаз или отклонениями в его психике – ничтожества пытаются заработать себе имя, рассуждая о том, что недоступно их убогому уму! Его работы являются гордостью крупнейших музеев мира, в Толедо их можно увидеть, например, в Кафедральном соборе, есть его «Дом-музей», хотя подлинный дом, где жил живописец, не сохранился. В Википедии сообщают, что он жил припеваючи, любил неплохо поесть, как какой-нибудь буржуа, а в действительности, известно, что у живописца было немало проблем, особенно, с тогдашними церковниками, признание пришло к нему спустя века! Еще несколько лет назад считалось, что местонахождение могилы Доменико Теотокопулоса (1541-1614) неизвестно, только сравнительно недавно появилась информация, есть она и в Википедии, что его могила находится в монастыре Санто-Доминго эль Антигуа. Вход туда платный, фотографировать запрещено, через какое-то окошечко виден какой-то гроб. Есть подозрение, что это коммерческое предприятие сомнительной достоверности.
В первый раз я побывал в Толедо ранней весной 1979 года, когда Испания после смерти Франко стала доступной для советских туристов. Одна из туристок, буквально «заболевшая» самобытной страной, опоздала на экскурсию, что было тогда недопустимо, но этот факт вовремя не заметили. Уже после поездки при встрече группы она рассказала, что, не застав автобус с группой, отправилась по древнему городу самостоятельно, куда глаза глядят. В пустынном месте на каменистом крутом откосе берега Тахо, стремящей свои серо-зеленые воды вокруг скалы, где разместился старый город, она наткнулась на могильную плиту. На темно-сером граните установленной с небольшим наклоном плиты было высечено имя Доменико Теотокопулоса и годы жизни … и никаких цветов, венков или других следов почитателей! Слайд на фотопленке (цифровой техники еще не было), она нам показала. Сделать приемлемую копию без специального оборудования мне не удалось.
Прошло более 30 лет, когда я снова оказался в Толедо. Сентябрь 2010 года оказался в Европе жарким. Было под 40, когда я попытался найти ту могилу. Ходил по местам, где, по моим расчетам, туристка должна была оказаться в своем «одиночном плавании» – обрывистому каменистому берегу Тахо. Жара прервала мои поиски, они не увенчались успехом, оставаться дольше на солнцепеке не было сил, Тайна осталась неразгаданной.
Toledo, niegdyś stolica Hiszpanii (Kastylia) i do dziś siedziba gł owy hiszpań skiego Koś cioł a katolickiego, jest nierozerwalnie zwią zane z nazwiskiem El Greco, niezwykł ego artysty, pochodzą cego z Krety, któ ry pozostawił niezatarty ś lad na Sztuka hiszpań ska i ś wiatowa. Nie miał znaczą cych zwolennikó w. Teraz ró ż ni badacze pró bują tł umaczyć niepodrabialnoś ć jego zachowania chorobami oczu lub dewiacjami w jego psychice - nicoś ci pró bują zasł uż yć sobie na miano, mó wią c o tym, co jest niedostę pne dla ich nieszczę snego umysł u! Jego prace są chlubą najwię kszych muzeó w na ś wiecie, w Toledo moż na je zobaczyć np. w Katedrze znajduje się jego „Dom-Muzeum”, choć nie zachował się oryginalny dom, w któ rym mieszkał malarz.
Wikipedia podaje, ż e ż ył dł ugo i szczę ś liwie, uwielbiał dobrze jeś ć , jak jakiś mieszczanin, ale w rzeczywistoś ci wiadomo, ż e malarz miał wiele problemó w, zwł aszcza z ó wczesnymi duchownymi, uznanie przyszł o mu wieki pó ź niej! Kilka lat temu są dzono, ż e lokalizacja grobu Domenico Theotokopoulosa (1541-1614) jest nieznana, dopiero stosunkowo niedawno pojawił y się informacje, to wł aś nie na Wikipedii, ż e jego gró b znajduje się w klasztorze Santo Domingo el Antigua. Wejś cie tam jest pł atne, fotografowanie zabronione, przez jakieś okno widać jakaś trumnę . Istnieje podejrzenie, ż e jest to przedsię wzię cie komercyjne o wą tpliwej autentycznoś ci.
Po raz pierwszy odwiedził em Toledo wczesną wiosną.1979 roku, kiedy Hiszpania, po ś mierci Franco, stał a się dostę pna dla sowieckich turystó w. Jedna z turystó w, dosł ownie „chory” na swó j pierwotny kraj, spó ź nił a się na wycieczkę , co był o wó wczas nie do przyję cia, ale fakt ten nie został zauważ ony na czas.
Po wycieczce, na spotkaniu grupy, powiedział a, ż e nie znajdują c autobusu z grupą , sama chodził a po staroż ytnym mieś cie, gdziekolwiek spojrzał a jej oczy. W opustoszał ym miejscu na skalistej skarpie Tagu, obmywają c szaro-zielone wody wokó ł skał y, na któ rej znajdował o się stare miasto, natknę ł a się na nagrobek. Imię Domenico Theotokopoulos i lata jego ż ycia został y wyryte na ciemnoszarym granicie pł yty ustawionej pod lekkim pochyleniem… i bez kwiató w, wień có w czy innych ś ladó w wielbicieli! Pokazał a nam slajd na filmie (nie był o jeszcze technologii cyfrowej). Nie był em w stanie zrobić akceptowalnej kopii bez specjalnego sprzę tu.
Minę ł o ponad 30 lat, odką d ponownie wylą dował em w Toledo. Wrzesień.2010 okazał się gorą cy w Europie. Miał em okoł o 40 lat, kiedy pró bował em znaleź ć ten gró b. Pojechał em tam, gdzie wedł ug moich wyliczeń turystka powinna był a trafić w swoją „jednorazową podró ż ” – stromym skalistym wybrzeż em Tahoe.
Upał przerwał moje poszukiwania, nie powiodł y się , nie miał am sił y dł uż ej przebywać na sł oń cu, Tajemnica pozostał a nierozwią zana.