Liechtenstein - perła w naszyjniku alpejskim
Liechtenstein, zajmują cy szó ste miejsce na liś cie najmniejszych krajó w ś wiata, poł oż ony mię dzy Renem (granica zachodnia) a Alpami. Księ stwo poł oż one jest na ostrogi grzbietu Retikon (Alpy Retyckie), nie tak gó rzyste jak Austria i Szwajcaria: najwyż szym punktem jest gó ra Grauspitz (2599 m). Klimat jest umiarkowany, opady wynoszą.700-1200 mm rocznie, zimą wystę pują obfite opady ś niegu i przymrozki, ale latem jest ciepł o, temperatura dochodzi do 28 stopni. C. Jedna czwarta terenu pokryta jest lasami (ś wierk, buk, dą b), w gó rach - ł ą ki alpejskie i subalpejskie. Dł ugoś ć z pó ł nocy na poł udnie 28 km, ze wschodu na zachó d 10 km, powierzchnia kraju 160 km; Administracyjnie terytorium Liechtensteinu podzielone jest na dwie historyczne dzielnice - Gó rny Liechtenstein (Oberland) z centrum w mieś cie Vaduz i Dolny Liechtenstein (Underland) z centrum w mieś cie Schellenberg. Dzielnice skł adają się ze wspó lnot (gmin). W Księ stwie jest 11 gmin.
Ten maleń ki „egzotyczny” stan, zagubiony w Alpach, odbyliś my kró tką wizytę w drodze ze Szwajcarii do Austrii. Kraj jest dogodnie poł oż ony mię dzy tymi krajami alpejskimi i przez cał ą swoją historię doś wiadczał wpł ywó w są siadó w.
Najpierw zatrzymaliś my się w stolicy księ stwa, mieś cie Vaduz. Wita nas z gó ry zamek Vaduz, zbudowany w XII wieku, od 1938 roku - rezydencja ksią ż ę ca, zamknię ta dla zwiedzają cych.
Poradnik wprowadza nas w historię tego mał ego pań stwa. Pań stwo Liechtenstein powstał o w 1719 roku. Wcześ niej w Księ stwie Szwabii, na terenie dzisiejszego Liechtensteinu znajdował y się posiadł oś ci feudalne Schellenberg i Vaduz, któ re pó ź niej weszł y w skł ad Ś wię tego Cesarstwa Rzymskiego. W 1507 cesarz Maksymilian nadał Vaduz specjalne prawa i przywileje, w tym suwerennoś ć i pobó r podatkó w. Prawa te został y przeniesione na austriacką rodzinę Liechtensteinó w.
Rodzina Liechtensteinó w bardzo chciał a dostać miejsce w Reichstagu Ś wię tego Cesarstwa Rzymskiego. Aby to zrobić , musiał posiadać ziemie, któ rych suzerenem był by sam cesarz. W tym celu Hans-Adam I zakupił od zuboż ał ych wł aś cicieli Hohenemó w dwa maleń kie lenna na granicy ze Szwajcarią - Schellenberg (w 1699) i Vaduz (w 1712). Ziemie te posiadał y niezbę dny status prawny. Dzię ki pomocy Eugeniusza Sabaudzkiego (któ ry był swatem Liechtensteinu) cesarz w 1719 r. uznał gł owę rodu Antoniego Floriana za suwerennego księ cia. Tak narodził o się Księ stwo Liechtensteinu.
Od 1815 do 1866 Liechtenstein był czę ś cią Zwią zku Niemieckiego, a w 1860 Liechtensteinowie stali się dziedzicznymi czł onkami wyż szej izby parlamentu austriackiego, a w 1866 roku za Jana II z Liechtensteinu (1840-1929) księ stwo uzyskał o niepodległ oś ć . W wojnie austriacko-pruskiej w 1866 r. Liechtenstein dział ał jako sojusznik Austrii, w 1868 r. , po rozpadzie Zwią zku Niemieckiego, Liechtenstein rozwią zał swoją armię liczą cą.80 ludzi i ogł osił trwał ą neutralnoś ć , któ rą honorowano podczas obu wojen ś wiatowych i do jest nadal jednym z nielicznych pań stw na ś wiecie, któ re nie mają sił zbrojnych. Egzekwowanie prawa sprawuje policja skł adają ca się ze 120 osó b - 83 pracownikó w i 37 przedstawicieli personelu cywilnego. Od 1876 do 1918 miał bliskie zwią zki z Austro-Wę grami.
Po I wojnie ś wiatowej Liechtenstein wypowiedział osł abioną po klę sce Austrię i skoncentrował się na Szwajcarii: w 1921 r. podpisano umowę o handlu i usł ugach pocztowych, a w 1924 zawarto unię celną . Od tego czasu walutą Liechtensteinu jest frank szwajcarski. Od 1919 r. Szwajcaria reprezentuje interesy dyplomatyczne i konsularne Liechtensteinu za granicą .
Populacja Liechtensteinu w dniu 1 stycznia 2009 r. wynosił a 3.360 osó b, przy ś redniej gę stoś ci zaludnienia okoł o 220 osó b na km² . Przodkami tego ludu był y plemiona Retó w i Germanó w (Alemanó w). Wię kszoś ć mieszkań có w to Liechtensteinowie (Alemowie). Ję zykiem urzę dowym jest ję zyk niemiecki, w ż yciu codziennym - dialekt alemań ski ję zyka niemieckiego. Wię kszoś ć wierzą cych (76%) wyznaje katolicyzm, protestanci - ok. 7% populacji. Ś rednia dł ugoś ć ż ycia: mę ż czyź ni - 76.6 lat, kobiety - 83.5 lat (2009). PKB na mieszkań ca - 14.000 USD.
Naszą znajomoś ć rozpoczynamy od skweru przy Ratuszu. Niedaleko znajduje się kompozycja rzeź biarska trzech koni, po przeciwnej stronie ł awka pod drzewem, obok któ rej znajduje się flaga narodowa, na tle któ rej robimy wspó lne zdję cia.
W pobliż u znajduje się sklep z pamią tkami, któ ry ró wnież atakujemy, skupują c lokalne pamią tki, gł ó wnie magnesy na lodó wkę i zestawy znaczkó w pocztowych (prawie 1/10 dochodó w kraju pochodzi ze sprzedaż y znaczkó w pocztowych). Ku naszemu mił emu zaskoczeniu sprzedawcy rozumieją i mó wią trochę po rosyjsku.
Być moż e to zasł uga naszego był ego rodaka, a teraz obywatela Liechtensteinu, barona Falz-Feina, bratanka zał oż yciela naszego rezerwatu Askania-Nova.
Znany filantrop baron Eduard von Falz-Fein (ur. 14 wrześ nia 1912 r. we wsi Gavrilovka, prowincja Chersoń , Imperium Rosyjskie) jest osobą publiczną w Liechtensteinie. Jest potomkiem dwó ch znanych w historii Rosji rodzin - Yepanchinó w (po stronie matki) i Faltz-Feinó w. Cał e ż ycie poś wię cił na kolekcjonowanie dzieł sztuki wywiezionych z Rosji w czasie rewolucji i wojny domowej w celu przywró cenia ich do ojczyzny. Dzię ki jego staraniom kraj odzyskał wiele bezcennych skarbó w. Wś ró d nich w szczegó lnoś ci najcenniejszy perski dywan, podarowany cesarzowi Mikoł ajowi II, na któ rym tkane są portrety wszystkich czł onkó w rodziny kró lewskiej. Falz-Fein utrzymuje bliskie stosunki ze swoimi rodakami. W ostatnich latach był niezależ nym korespondentem agencji ITAR-TASS w Liechtensteinie. W dniu swoich 95. urodzin w swojej rezydencji „Askania Nova” został odznaczony rosyjskim medalem Puszkina za wielki wkł ad w zbliż enie i wzajemne wzbogacanie kultur narodó w i narodowoś ci.
Miał zaledwie pię ć lat, gdy jego rodzina w „tych samych koszulach” na zawsze opuś cił a rodzinną posiadł oś ć w poł udniowej Rosji. Został kró lem pamią tek w Księ stwie Liechtenstein i wię kszoś ć dochodó w przeznaczał na utrzymanie opuszczonych rosyjskich grobó w za granicą , na zwrot utraconych skarbó w do Rosji i odbudowę cerkwi. Obok ś redniowiecznego zamku ksią ż ę cego w Liechtensteinie willa otoczona jest zielenią z herbami szlacheckimi na bramach z kutego ż elaza. Turyś ci z jego dawnej ojczyzny przyjeż dż ają tu bez zaproszenia, a baron chę tnie wpuszcza goś ci.
Za oknami gł ó wnej sali jadalnej rozpoś ciera się panorama gó r alpejskich, a wewną trz znajdują się obrazy rosyjskie, popiersia caró w, zł ote kandelabry z dwugł owymi orł ami. Wyraź ny przykł ad tego, jak moż esz wygodnie ż yć przez cał e ż ycie w zamoż nym kraju i w sercu tę sknić za ojczyzną .
Idziemy gł ó wną ulicą stolicy, mijamy pocztę , stą d moż na wysł ać pocztó wkę ze znaczkiem Liechtensteinu, co jest doceniane przez filatelistó w.
Miasto jest pię kne, jest w nim duż o kwiató w, otoczone gó rami zatopionymi w zieleni.
Obok starych budynkó w znajdują się nowoczesne obiekty.
Domy mieszkań có w stolicy wyglą dają na zadbane i dobrze wyposaż one.
Ostatni rzut oka na stolicę .
Jedziemy do granicy z Austrią , mijają c zadbane winnice i pola maleń kiego kraju, jego mał ych miasteczek.
Liechtenstein to dobrze prosperują cy kraj przemysł owy z rozwinię tym sektorem usł ug finansowych i wysokim standardem ż ycia (PKB Liechtensteinu w 2007 r. wynió sł.4, 16 mld USD, PKB per capita - 118 tys. USD (1. miejsce na ś wiecie). Zostań obywatelem takiego dobrze prosperują cy kraj jest prawie niemoż liwy, ponieważ obywatelstwa nie moż na kupić . Nawet bę dą c ż oną (mę ż em) obywatela Liechtensteinu i mieszkają c w nim przez wiele lat, nie otrzymasz obywatelstwa - tylko wspó lne dzieci urodzone tutaj mogą zostać obywatelami.
Pomimo wielowiekowej historii Liechtenstein sprawia wraż enie bardzo nowoczesnego pań stwa. Jest to dobrze prosperują cy kraj przemysł owy z rozwinię tym sektorem usł ug finansowych i wysokim standardem ż ycia. Gł ó wną gał ę zią gospodarki jest przemysł wytwó rczy: obró bka metali, oprzyrzą dowanie precyzyjne, optyka, produkcja urzą dzeń pró ż niowych, ukł adó w elektronicznych, mikroprocesoró w. Podstawą branż y jest mechanika precyzyjna i oprzyrzą dowanie. Najwię ksze firmy to „Hilti AG” (montaż , mał ogabarytowy sprzę t budowlany z autonomicznym zasilaniem) oraz „Balzers AG” (urzą dzenia ultra gł ę bokiej pró ż ni dla przemysł u optycznego, mikroelektronicznego i mikroprocesorowego). Branż a jest prawie w cał oś ci zorientowana na eksport. Znaczą ce miejsce zajmuje przemysł spoż ywczy (w szczegó lnoś ci produkcja konserw i wina), wł ó kienniczy, ceramiczny i farmaceutyczny. Kraj w peł ni zapewnia pracę swoim obywatelom, a każ dego dnia do pracy przyjeż dż a do niego kolejne 3.5 tys. osó b z Austrii, Niemiec, Szwajcarii.
Wyjeż dż amy z Księ stwa, przed Feldkirch – „bramę do Liechtensteinu” po austriackiej stronie granicy.
